Cабиров Жасурбек Олтибаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Орқа мия интрамедулляр ўсмалари бўлган беморларни диагностикаси ва хирургик даволашга замонавий ёндашув», 14.00.28 - Нейрохирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib2550.
Илмий рахбар: Юлдашев Равшан Муслимович, тиббиёт фанлари доктори (DSc).  
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/04.07.2023.Tib.170.01
Расмий оппонентлар: Норов Абдурахмон Убайдуллоевич, тиббиёт фанлари доктори (DSc); Худойбердиев Кобилжон Турсунович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: интрамедулляр орқа мия ўсмалари бўлган беморларни даволаш натижаларини яхшилаш мақсадида комплекс ташхислаш усуллари ва дифференцияланган жарроҳлик тактикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
операция олди этапида ўсмаларнинг гистологик турини прогноз килишда клиник-радиологик протоколнинг (эксцентрик ёки централ жойлашув, сегмент узунлиги, контрастланиши) самарадорлиги исботланган;
орқа мия интрамедулляр ўсмалари бўлган беморларда ROC-статистик таҳлил орқали  динамик ИОНМ давомида N9-N13 ва N9-N20 нейрофизиологик маркерларининг қўлланиши жарроҳлик аралашувларидаги асоратлар хавфини камайтириши аниқланган;
орқа мия ўсмаларининг гистологик тури  жарроҳлик тактикасига тасир этиши аникланган бўлиб,  орқа мия  эпендимомаси мавжуд холладра тотал резекция ва астроцитомада эса субтотал резекция ёки биопсия ўтқазиш самарали эканлиги исботланган;
гидросирингомиелия билан ассосирланган орқа мия интрамедулляр ўсмаларида  ликвородинамиканинг яхшиланиши сирингосубарахноид шунтлашнинг қўлланилиши билан асосланган.    
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази ҳузуридаги Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2024 йил 10 майдаги 7-сонли ва ч/р 01-6/355-сонли хулосасига биноан:
биринчи илмий янгилик: орқа мия интрамедулляр ўсмалари бўлган беморларда операция олди этапида ўсмаларнинг гистологик турини прогноз килишда клиник-радиологик протоколнинг (эксцентрик ёки централ жойлашув, сегмент узунлиги, контрастланиши) самарадорлиги исботланган. Бу дооперацион босқичда интрамедулляр орқа мия ўсмаларининг тахминий гистологиясини аниқлаш имконини берди. Бу ёндашув хирургик даволаш тактикаси танловига, жумладан, резекция ҳажми ва қўшимча усуллар, масалан, интраоперацион нейромониторинг қўлланишига таъсир кўрсатди. Илмий янгиликнинг аҳамияти: таклиф этилган протокол ўсмаларнинг морфологик хусусиятларини диагностика қилиш аниқлигини ошириб, хавфсиз даволаш усулларини танлашга ёрдам берди. Радиологик маълумотлар, ўсма ўлчамлари, унинг инфильтрация даражаси ва сирингомиелитик кисталар мавжудлиги каби кўрсаткичлар операцияга тайёргарликнинг асосий қисмини ташкил этди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш муассасалари, жумладан, 2025 йил 6 мартдаги 61-I сонли буйруқ асосида Хоразм вилояти Кўп тармоқли тиббиёт марказининг нейрохирургия бўлими ва 2025 йил 6 мартдаги 61-сонли буйруққа кўра Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Қорақалпоқ филиалида жорий қилинди. Ижтимоий самарадорлиги: олиб борилган тадқиқот натижаларини амалиётга татбиқ қилиниши орқа мия интрамедулляр ўсмалари бўлган беморларда жарроҳлик тактикасини танлаш бўйича объектив қарор қабул қилишга ёрдам берди, бу эса беморлар ҳаёт сифатини яхшилаш, амбулатор ва стационар шароитда даволаниш муддатини қисқартириш ҳисобига иқтисодий самарадорликни ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: орқа мия интрамедулляр ўсмалари билан оғриган беморларнинг шифохонада қолиш муддатини 1) ётоқ кунларини ўртача 20-25 кундан 5-10 кунгача қисқартириш орқали беморнинг касалхонада қолишини камайтириш шифохона хизматлари учун тўлов миқдорини тахминан 5991 минг сўмга камайтиради (998600 сўм оғир беморлар учун интенсив терапия палатасида бўлган 1 кунлик прейскурант бўйича тўлов нархи); 2) беморни эрта ишга қайтариш операциядан кейинги узоқ муддатли реабилитация ва дори-дармонларни таъминлаш ҳаражатларини тўлаш учун давлатга ҳаражатни камайтиради ва мавжуд ногиронлик учун умрбод ижтимоий таъминот зарурлигини истисно қилади. Хулоса: радиологик ва клиник белгиларига асосланган протокол таклифи интрамедулляр ўсмаларни ташхислаш ва хирургик даволашни персонализация қилиш йўналишида муҳим қадам бўлди. Бу диагностика аниқлигини ошириш, жарроҳликни оптималлаштириш ва беморларнинг функционал ҳолатини яхшилашга имкон берди.
иккинчи илмий янгилик: орқа мия интрамедулляр ўсмалари бўлган беморларда ROC-статистик таҳлил орқали  динамик ИОНМ давомида N9-N13 ва N9-N20 нейрофизиологик маркерларининг қўлланиши жарроҳлик аралашувларидаги асоратлар хавфини камайтириши аниқланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: cоматосенсор чақирилган потенциаллар (ССЧП) ва ҳаракат чақирилган потенциаллар (ҲЧП) комплекс қўлланиши жарроҳлик аралашувининг аниқлигини ошириш имконини берди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш муассасалари, жумладан, 2025 йил 6 мартдаги 61-I сонли буйруқ асосида Хоразм вилояти Кўп тармоқли тиббиёт марказининг нейрохирургия бўлими ва 2025 йил 6 мартдаги 61-сонли буйруққа кўра Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Қорақалпоқ филиалида жорий қилинди. Ижтимоий самарадорлиги: интраоперацион нейромониторингни жорий қилиш орқали операциядан кейинги неврологик асоратлар камайтирилди. Реабилитация муддати 5-7 кунгача қисқартирилиб, беморларнинг жамиятга ва меҳнат фаолиятига эрта қайтиши таъминланди. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул операциядан кейинги даврда жарроҳлик даволаш натижаларини объектив яхшилашга олиб келди ва қониқарсиз натижалар фоизини камайиши аниқланди, бу эса ўз навбатида қисқа вақт ичида беморлар меҳнат қобилиятини тез тикланиши, ижтимоий мослашув ва ногиронликни камайтириш, шунингдек, беморлар ҳаёт давомийлиги ва сифатини ошириш имконини беради. Хулоса: тадқиқот натижаларининг амалий аҳамияти ишлаб чикилган алгоритм беморларда хирургик даволаш тактикаси танловига индивидуал ёндашувни топиш имконини беради. 2023 йил 25 октябрдаги Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий нейрохирургия тиббиёт маркази Координацион эксперт кенгашининг №02н-з/6-сонли хулосасига кўра, тадқиқотнинг илмий янгиликлари бошқа тиббиёт муассасаларида ҳам жорий этилди.
учинчи илмий янгилик: орқа мия интрамедулляр ўсмаларининг гистологик тури жаррохлик тактикасига тасир этиши аниқланган бўлиб, орқа мия эпендимомаси мавжуд холларда тотал резекция ва астроцитомада эса субтотал резекция ёки биопция ўтқазиш самарали эканлиги исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: таклиф этилган дифференцияланган жарроҳлик тактикаси ҳар бир беморнинг ҳолатидан келиб чиқиб, операция жараёнида неврологик функцияларни сақлаб қолиш ва асоратларни камайтиришга имкон берди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш муассасалари, жумладан, 2025 йил 6 мартдаги 61-I сонли буйруқ асосида Хоразм вилояти Кўп тармоқли тиббиёт марказининг нейрохирургия бўлими ва 2025 йил 6 мартдаги 61-сонли буйруққа кўра Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Қорақалпоқ филиалида жорий қилинди. Ижтимоий самарадорлиги:  таклиф этилган усул операциядан кейинги даврда жарроҳлик даволаш натижаларини объектив яхшилашга олиб келди ва қониқарсиз натижалар фоизини камайиши аниқланди, бу эса ўз навбатида қисқа вақт ичида беморлар меҳнат қобилиятини тез тикланиши, ижтимоий мослашув ва ногиронликни камайтириш, шунингдек, беморлар ҳаёт давомийлиги ва сифатини ошириш имконини беради. Хулоса: тадқиқот натижаларининг амалий аҳамияти ишлаб чикилган алгоритм беморларда хирургик даволаш тактикаси танловига индивидуал ёндашувни топиш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: гидросирингомиелия билан ассосирланган орқа мия интрамедулляр ўсмаларида  ликвородинамиканинг яхшиланиши сирингосубарахноид шунтлашнинг қўлланилиши билан асосланган (“№IAP  07750” 06.07.2024). Сирингомиелитик киста билан биргаликда учраган орқа миянинг интрамедуллар ўсмаларини жарроҳлик йўли билан даволаш  (сиринго-субарахноидал шунтлаш) тактикаси  асосланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: жарроҳлик аралашуви ҳажмини аниқлашда ва жаррохлик амалиётидан кейинги даврда беморнинг хаёт сифатини сақлашда сиринго-субарахноидал шунтлашни қўллаш кераклигидан далолат беради.  Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш муассасалари, жумладан, 2025 йил 6 мартдаги 61-I сонли буйруқ асосида Хоразм вилояти Кўп тармоқли тиббиёт марказининг нейрохирургия бўлими ва 2025 йил 6 мартдаги 61-сонли буйруққа кўра Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Қорақалпоқ филиалида жорий қилинди. Ижтимоий самарадорлиги: орқа миянинг интрамедуллар ўсмалари билан оғриган беморларда ўсмани олиб ташлаш хажмини белгилаш беморларда операциядан кейинги даврда неврологик бузилишлар ижобий ўзгариш суръатлари, операция босқичларида сиринго-субарахноидал шунтлашни қўлланилиши орқали ижобий натижага эришилади. Орқа миянинг интрамедуллар ўсмалари бўлган беморларнинг 2-гуруҳида сиринго-субарахноидал шунтлашни йўқлиги натижасида асоратлар сонини оширади, бу эса ўз навбатида бемор хаёт сифатининг бузилишига олиб келади. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул операциядан кейинги даврда жарроҳлик даволаш натижаларини объектив яхшилашга олиб келди ва қониқарсиз натижалар фоизини камайиши аниқланди, бу эса ўз навбатида қисқа вақт ичида беморлар меҳнат қобилиятини тез тикланиши, ижтимоий мослашув ва ногиронликнинг камайтириш, шунингдек, беморлар ҳаёт давомийлиги ва сифатини ошириш имконини беради. Хулоса: таклиф этилган усул операциядан кейинги даврда жарроҳлик даволаш натижаларини объектив яхшилашга олиб келди ва қониқарсиз натижалар фоизини камайиши аниқланди.