Тилеумуратова Гулназ Тажибай қизининг
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Қорақалпоқ болалар адабиётини ўқитишда бошланғиш синф ўқувшиларининг тафаккурини такомиллаштириш методикаси (Қорақалпоқ мактаблари мисолида)” мавзусидаги 13.00.02 – “Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси” (қорақалпоқ адабиёти) 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Ped7539.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Филология фанлари доктори (DSc), доцент Қазахбаев Сарсен Сейилбекович. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Тарбия педагогикаси миллий институти Қорақалпоғистон филиали. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Керуенов Турганбай Аразмедович, филология фанлари доктори, проффессор; Юсупова Гулширахан Зинатдиновна педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот номи: Урганч давлат университети 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоқ болалар адабиётини ўқитишда халқ педагогикаси ва қорақалпоқ фолклори асосида бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккурини ривожлантиришдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:    
бошланғич синф ўқувчиларида қорақалпоқ болалар адабиёти асосида тафаккур кўникмаларини шакллантиришнинг педагогик-психологик имкониятлари, ўқувчиларнинг интеллектуал, ижодий, мантиқий, рефлектив тафаккур кўникмалари онтогинезининг босқичма-босқич адаптив уйғунлашуви асосида аниқлаштирилган;
она тили ва ўқиш саводхонлиги фанини ўқитиш жараёнида ўқувчиларнинг тафаккур кўникмаларини шакллантириш стратегиялари, савол-жавоб, консептуал хариталар тузиш, мунозара (дебате), таҳлилий топшириқлар, матн, воқеа ёки график ма'лумотни таҳлил қилиш ҳамда вариатив ўқув ресурсларини яратиш бўйича фикрлар интеграсиясини уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида қорақалпоқ фолклори ва халқ педагогикаси асосида тафаккур кўникмаларини шакллантириш модели субектлар ўқув фаолиятини тизимлаштириш ва ижтимоий заруриятини моделлаштириш, ўқитисда кузатиш ва таққослаш шаклига устуворлик бериш, расм асосида ҳикоя тузиш, рол ўйнаш, мини вазиятлар (мини драма, мини муаммо) ҳамда шахсга ёʻналган та'лимни инновацион оптималлаштириш модели ва ўқитишнинг интенсивлигини ривожлантириш асосида такомиллаштирилган;  
бошланғич синф ўқувчиларда тафаккур кўникмаларини такомиллаштириш методи самарадорлигини интенсификациялаш, ўқувчиларда тафаккур кўникмаларинин такомиллаштиришга доир мустақил фикрлаш, асослилик (далилларга таяниш), таҳлил қилиш қобилияти,  анги ғоялар таклиф қилиш (ижодкорлик), мулоқот ва фикрни ифода этишга қаратилган мезонлар асосида таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.    
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорақалпоқ болалар адабиётини ўқитишда бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккурини такомиллантирш методикаси асосида: 
бошланғич синф ўқувчиларида қорақалпоқ болалар адабиёти асосида тафаккур кўникмаларини шакллантиришнинг педагогик-психологик имкониятлари, ўқувчиларнинг интеллектуал, ижодий, мантиқий, рефлектив тафаккур кўникмалари онтогинезининг босқичма-босқич адаптив уйғунлашувига доир таклифлар “Тарбиявий ишлар методикаси” ўқув қўлланмасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан в иноовациялар вазирлигининг 2024-йил 28-майдаги 78-сонли буйруғи, 78-05-рақамли гувоҳнома). Натижада бошланғич синф ўқувчиларида танқидий тафаккур кўникмаларини шакллантиришнинг консептуал асосларини ишлаб чиқиш имкони кенгайтирилган;
она тили ва ўқиш саводхонлиги фанини ўқитиш жараёнида ўқувчиларнинг тафаккур кўникмаларини шакллантириш стратегиялари, савол-жавоб, консептуал хариталар тузиш, мунозара (дебате), таҳлилий топшириқлар, матн, воқеа ёки график ма'лумотни таҳлил қилиш ҳамда вариатив ўқув ресурсларини яратиш бўйича фикрлар интеграсиясини уйғунлаштиришга оид таклифлар ИИ-ХТ-0-17222 рақамли «Қорақалпоқ миллий менталитетини ўқувчи-ёшларга сингдиришда халқ педагогикаси имкониятларидан фойдаланиш» мавзусидаги  фундаментал илмий лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 17 июлдаги 310-сон маълумотномаси, Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2024-йил 12-августдаги 01/11-1-сон маълумотномаси). Натижада она тили ва ўқиш саводхонлиги дарсларида ўқувчиларнинг тафаккур кўникмаларини шакллантиришга шароит яратилган;
бошланғич синф ўқувчиларида қорақалпоқ фолклори ва халқ педагогикаси асосида тафаккур кўникмаларини шакллантириш модели субектлар ўқув фаолиятини тизимлаштириш ва ижтимоий заруриятини моделлаштириш, ўқитисда кузатиш ва таққослаш шаклига устуворлик бериш, расм асосида ҳикоя тузиш, рол ўйнаш, мини вазиятлар (мини драма, мини муаммо) ҳамда шахсга ёʻналган та'лимни инновацион оптималлаштириш модели ва ўқитишнинг интенсивлигини ривожлантиришга оид таклифлар ва тавсиялар ХТ-Ф2-001 рақамли «Қорақалпоқ тилини ўқитишни такомиллаштиришнинг назарияси-услуби асосларини комплекс тадқиқ этиш ва компетенциясини ишлаб чиқиш» мавзусида фундаментал илмий лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 17-июлдаги 311-сон маълумотномаси, Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2024-йил 12-августдаги 01/11-1-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ болалар адабоёти орқали бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур кўникмаларини шакллантириш моделини ишлаб чиқиш самарадорлиги ошган;
бошланғич синф ўқувчиларда тафаккур кўникмаларини такомиллаштириш методи самарадорлигини интенсификациялаш, ўқувчиларда тафаккур кўникмаларинин такомиллаштиришга доир мустақил фикрлаш, асослилик (далилларга таяниш), таҳлил қилиш қобилияти,  анги ғоялар таклиф қилиш (ижодкорлик), мулоқот ва фикрни ифода этишга қаратилган мезонлар асосида таклиф ва тавсиялар “Тарбиявий ишлар методикаси” ўқув қўлланмасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан в иноовациялар вазирлигининг 2024-йил 28-майдаги 78-сонли буйруғи, 78-05-рақамли гувоҳнома). Натижада, педагогик жараённинг интенсификациялаш асосида ўқувчиларнинг тафаккур кўникмаларини ривожлантириш технологияларини такомиллаштиришга эришилган.