Кунназарова Гулнар Илесбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини бадиий асарлар таҳлили воситасида ривожлантириш технологияси (ижтимоий фанлар йўналиши инглиз тили таълими мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Ped2806.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Наурузбаева Айжан Сарсенбаевна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Камбарова Саодат Иркиновна, педагогика фанлари доктори, доцент; Курбанбаев Джавод Аминбаевич, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Наманган давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ОТМларнинг ижтимоий фанлар йўналиши инглиз тили таълимида ўзбек, қорақалпоқ ва жаҳон адабиёти намуналари воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантириш технологияларини такомиллаштиришга оид таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
олий таълим муассасаларининг ижтимоий фанлар йўналиши инглиз тили таълимида ўзбек, қорақалпоқ ва жаҳон адабиёти намуналарининг қиёсий таҳлили воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини “бадиий биография”, модификацияланган “очиқ микрофон” каби замонавий технологиялар асосида ривожлантириш механизмлари миллий таълим тизимига қўйилган талаблар негизида аниқлаштирилган;
олий таълим муассасаларида инглиз тилида мулоқот қилиш кўникмалари (тинглаб тушуниш, ўқиш, ёзиш ва гапириш)га бўлган ижтимоий-таълимий зарурат нуқтайи назаридан инновацион ғоялар беллашуви, ижодий лойиҳа, дебат, креатив ишланмалар кўргазмаси, эсселар танлови, интерфаол технологиялар, бадиий асарлар аннотацияси, “Тушунчалар таърифи” каби қиёсий таҳлил методлари ёрдамида ўрганилаётган бадиий асарларнинг визуал рекламасини тайёрлаш, блиц-сўров орқали талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантиришнинг методик таъминоти такомиллаштирилган;
бадиий матндаги нотаниш сўз ва ибораларни аниқлаш, тизимлаштириш, инглизча таржимаси негизида талабаларнинг консепт-системни яратиш ва шарҳлашга оид коммуникатив, лингвистик, ижтимоий-лингвистик ҳамда прагматик компетенсияларини ривожлантириш орқали ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини оширишнинг ташкилий-педагогик модели ишлаб чиқилган;
талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ошириш бўйича миллий (Б2) ёки унга тенглаштирилган мос даражадаги нутқий малакалари кўрсаткичлари асосида мутолаа қилинган бадиий асарларнинг ғоявий-бадиий хусусиятларини инглиз тилида вербал- новербал шаклда эркин, бир қадар эркин ва эркин бўлмаган ҳолда баён қилиш орқали белгиланган балл индикаторлари ҳамда қўйилган баллар бўйича баҳолаш (юқори, ўрта, паст) га оид илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
инглиз тилидаги бадиий асарлар таълими жараёнида “Бадиий биография”, модификацияланган “Очиқ микрофон” каби замонавий технологиялар воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетентликга эришиш имкониятларини такомиллаштиришга оид тавсиялар “Бадиий асарлар воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив фаоллигини оширишнинг педагогик асослари” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 17-июлдаги 314-сон буйруғига асосан берилган 314-194 рақамли гувоҳнома). Натижада ижтимоий фанлар йўналишининг инглиз тили таълимида бадиий асарлар воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантириш имкониятларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Талабаларнинг инглиз тилида мулоқот қилиш кўникмалари (тинглаб тушиниш, ўқиш,ёзиш ва гапириш)га болган ижтимоий-таълимий эҳтиёжни инновацион ғоялар беллашуви, ижодий лойиҳа, дебат, креатив ишланмалар кўргазмаси, эсселар танлови, замонавий технологиялар, бадиий асарлар аннотацияси, “Тушунчалар таърифи” методи ёрдамида ўрганилаётган асарларнинг визуал рекламасини тайёрлаш, блиц-сўров, орқали ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантиришга оид тавсиялардан АИ-ХТ-0-92997-рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялаш муаммолари” номли амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 26-июн 2024-йилда берилган 11-05-3469/04 сонли далолатномаси). Натижада олий таълим муассасалари ижтимоий фанлар йўналишининг инглиз тили таълимида бадиий асарлар воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантиришнинг методик таъминоти такомиллаштирилган;
талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантириш модели уларнинг бадиий асарлар матнидаги нотаниш сўз ва ибораларни аниқлаш, тизимлаштириш, инглизча таржимаси негизида консепт-системни яратиш ва шарҳлашга оид коммуникатив, лингвистик, ижтимоий-лингвистик ҳамда прагматик компетенсияларини ривожлантириш орқали замонавий меҳнат бозоридаги кадрлар рақобатбардошлигини таъминлаш тамойилларини такомиллаштиришга оид тадқиқот натижаларидан “Қорақалпоғистон Республикасининг Б2 даража талабалари учун офлайн режимда мобил илова ва махсус веб-сайт ишлаб чиқиш” номли лойиҳа доирасида белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 26-июн 2024-йилда берилган 11-05-3469/04 сонли далолатномаси). Натижада олий таълим муассасалари ижтимоий фанлар йўналишининг инглиз тили таълимида бадиий асарлар воситасида талабаларнинг ижтимоий-коммуникатив компетенсиясини ривожлантириш самарадорлигига эришилган.