Мухсинова Зебинисо Сухробовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “ХИХ-ХХИ аср бошларида Бухоро бадиий кандакорлиги: тарихий босқичлар ва маҳаллий ўзига хослик”, 17.00.04 – Тасвирий ва амалий безак санʼати (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/San210.
Илмий раҳбар: Хакимов Акбар Абдуллаевич, ЎзР ФА академиги, ЎзБА академиги, санʼатшунослик фанлари доктори, профессор 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти, DSc.02/30.12.2019. San.51.01. 
Расмий оппонентлар: Давлатова Саодат Тиловбердиевна, тарих фанлари доктори, профессор; Абдуллаева Шаҳло Қурбонбўриевна, санъатшунослик фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ХИХ-ХХИ аср бошларида Бухоро бадиий кандакорлигининг тарихий босқичлари ва маҳаллий ўзига хосликларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тарихий-ижтимоий ўзгаришлар кесимида вужудга келган буюмларнинг марказий қисмига портрет ва рамзий тасвирларнинг киритилиши, эпиграфикада араб ва кирилл ёзувларидан фойдаланилиши, пардоз ишларида қўлланиладиган “савоткори” техникасида азот кислотасининг ишлатилиши каби бадиий тенденсиялар асосида Бухоро кандакорлик мактабининг ривожланиш босқичлари ХИХ аср охири – ХХ аср боши, ХХ аср охири (мустақиллик йиллари), ХХИ аср (янги авлод вакиллари – 2010-йиллар) каби уч даврга бўлиниши аниқланган;
Бухоро кандакорлик мактаби маҳаллий хусусиятларининг бошқа ҳунармандлик марказларидан тафовутли жиҳатлари анъанавий квадрат “чоркунж” патниси фақатгина ушбу ҳудуд кандакорлигига хослиги, Бухоро офтобаси Хива ва Фарғона кандакорлигининг шу турдаги сув учун мўлжалланган идишларидан ўлчами ва ҳажми, кандакорлик нақшлари Шаҳрисабз, Қарши, Қўқон ва Марғилон каби марказларнинг нақшларига нисбатан йириклиги, яхлитлиги ва мумтоз безак услуби билан фарқланишида намоён бўлиши асосланган; 
ХХ аср охири – ХХИ аср боши (2010-йилгача) оралиғида фаолият юритган Т.Қосимов, У.Алиев, С.Мухсинов, А.Авезов, Қ.Содиқов сингари усталар ижодида Бухоро кандакорлигига хос шакл ва нақшларнинг мумтоз анʼаналари сақланиб қолгани ҳамда хайрихоҳлик ва “Қурʼон” мазмунидаги матнлар битишда араб ёзувидан фойдаланиш анʼанаси тиклангани исботланган;
туристик оқимнинг кенгайиши ва бозор иқтисодиёти таъсири натижасида янги авлод усталари томонидан темпера бўёқлари қўлланилиши, буюмлар марказий қисмида архитектура ёдгорликлари, натуралистик ҳайвонот дунёси, портрет тасвирлари киритилиши кандакорлик буюмларининг умумий бадиий сифатига салбий таъсир кўрсатгани аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХИХ – ХХИ аср бошларида Бухоро бадиий кандакорлиги: тарихий босқичлар ва маҳаллий ўзига хослигини тадқиқ этиш юзасидан ишлаб чиқилган хулоса ва таклифлар асосида:
тарихий-ижтимоий ўзгаришлар кесимида вужудга келган буюмларнинг марказий қисмига портрет ва рамзий тасвирларнинг киритилиши, эпиграфикада араб ва кирилл ёзувидан фойдаланилиши, пардоз ишларида қўлланиладиган “савоткори” техникасида азот кислотасининг ишлатилиши каби бадиий тенденсиялар асосида Бухоро кандакорлик мактабининг ривожланиш босқичлари ХИХ аср охири – ХХ аср боши, ХХ аср охири (мустақиллик йиллари), ХХИ аср (янги авлод вакиллари – 2010-йиллар) каби уч даврга бўлиниши аниқланган ва ХХ аср охири – ХХИ аср боши (2010-йилгача) оралиғида фаолият юритган Т.Қосимов, У.Алиев, С.Мухсинов, А.Авезов, Қ.Содиқов сингари усталар ижодида Бухоро кандакорлигига хос шакл ва нақшларнинг мумтоз анъаналари сақланиб қолгани ҳамда хайрихоҳлик ва “Қуръон” мазмунидаги матнлар битишда араб ёзувидан фойдаланиш анʼанаси тиклангани исботлангани бўйича олинган хулосалардан ЎзМТРК “Маʼрифат” ижодий бирлашмаси” таркибидаги “Ўзбекистон тарихи” телеканали доирасидаги “Мавзу” ҳамда “Ибтидо” кўрсатувларининг кандакорлик ва металлсозликка бағишланган сонларида ссенарий яратиш учун фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиокомпаниясининг 2025-йил 26-мартдаги 01-30/182-сон маълумотномаси). Натижада Бухоро металлсозлиги, кандакорлик соҳасининг тадрижий ривожланиш йўли, маҳаллий усталарнинг фаолиятига доир маълумотлар томошабинда маҳаллий мактаб ҳунармандчилиги ҳақидаги тасаввурни ҳосил қилиш ва эстетик қарашларни шакллантиришга хизмат қилган;
Бухоро кандакорлик мактаби маҳаллий хусусиятларининг бошқа ҳунармандлик марказларидан тафовутли жиҳатлари анъанавий квадрат “чоркунж” патниси фақатгина ушбу ҳудуд кандакорлигига хослиги, Бухоро офтобаси Хива ва Фарғона кандакорлигининг шу турдаги сув учун мўлжалланган идишларидан ўлчами ва ҳажми, кандакорлик нақшлари Шаҳрисабз, Қарши, Қўқон ва Марғилон каби марказларнинг нақшларига нисбатан йириклиги, яхлитлиги ва мумтоз безак услуби билан фарқланишида намоён бўлиши асослангани бўйича олинган хулоса ва таклифлардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистон Ислом сивилизацияси марказининг “Ўзбекистон ислом санъати жаҳон сивилизациясининг ажралмас қисми” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳасида қўлланилган ҳамда музейнинг “Санъат ва ҳунармандчилик” залида кандакорлик экспозициясини такомиллаштиришда ҳамда музейдаги мултимедиа маҳсулотлари ссенарийсини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистондаги Ислом сивилизацияси марказининг 2025-йил 24-мартдаги 05-14/128-сонли маълумотномаси). Натижада музей экспозициясидаги кандакорлик буюмлари маҳаллий хусусиятлардан келиб чиққан ҳолда таснифланган, медиа маҳсулотларидаги маълумотлар илмий жиҳатдан асосланган; 
туристик оқимнинг кенгайиши ва бозор иқтисодиёти таъсири натижасида янги авлод усталари томонидан темпера бўёқлари қўлланилиши, буюмлар марказий қисмида архитектура ёдгорликлари, натуралистик ҳайвонот дунёси, портрет тасвирлари киритилиши кандакорлик буюмларининг умумий бадиий сифатига салбий таъсир кўрсатгани аниқлангани юзасидан чиқарилган таклиф ва тавсиялардан Қўқонда ташкил этилган Халқаро ҳунармандчилик фестивали доирасида ўтказилган илмий-амалий анжуманлар, кўрик-танлов ва конференциялар консепсияларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон “Ҳунарманд” уюшмасининг 2025-йил 13-мартдаги 01-01/312-сон маълумотномаси). Натижада анъанавий ҳунармандчилик анъаналарининг давомийлиги юқоридаги тадбирларда устувор мезон эканлигига, бадиий хусусиятларнинг бозор иқтисодиёти шароитида сақланиши тарғиботига хизмат қилган.