Вахобова Гўзалхон Хуршид қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “ХХИ аср боши Тошкент масжидлари бадиий ечими”, 17.00.04 – Тасвирий ва амалий-безак санъати (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/San219.
Илмий раҳбар: Хакимов Акбар Абдуллаевич, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси академиги, Ўзбекистон Бадиий академияси академиги, санъатшунослик фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти, DSc.02/30.12.2019.San.51.01. 
Расмий оппонентлар: Зияев Абдуманноп Абдураҳимович, архитектура фанлари доктори, профессор; Ҳайитбобоева Хуршида Пирмахаматовна, санъатшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент замонавий масжидларининг қурилиши ва безалишининг ўзига хос бадиий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тошкент масжидларининг аксарияти меъморий-қурилиш ечими ва бадиий хусусиятлари жиҳатидан икки асосий йўналишга бўлиниши: 1 – давлат буюртмаси асосида қурилган, ўрта аср қурилиш ва Ўзбекистон безак анъаналарини давом эттирувчи масжидлар (Минор, Ислом-ота, Шайх Муҳаммад Содиқ ва Сузук ота)лардаги ганчкорлик, кошинкорлик ва ёғоч ўймакорлиги ягона мактаб услубида ишланганлиги; 2 – маҳаллий ва хорижий ҳомийлар томонидан барпо этилган (Сирож Солиҳ, Дорус Салом, Исломобод, Эшон Бобохон, Кўҳ Ота ва бошқа) масжидларнинг меъморий ечимларида Ўрта ва Яқин Шарқ масжидларига хос бўлган элементлар – минора шакли, меҳроб жойлашуви, шунингдек, мусулмон оламининг турли мактаблар анъаналарини уйғунлаштиргани исботланган;
ўйма, бўртма, кундал, қолипкори усулларидаги ганч ўймакорлиги намуналари масжиднинг гумбази, шифт ва деворларида, қандиллар атрофидаги айлана нақшларда, меҳробларда кенг ишлатилгани, ёғоч ўймакори усталарининг бадиий ишлари бошқа мактаблардан ўйманинг кўп қаватлилиги, бағдоди, паргори каби мураккаб ҳандасавий нақшлардан кенг фойдаланилгани билан ажралиб туриши аниқланган;
ХИИИ-ХХ аср бошларигача Ўзбекистон ҳудудида кўк рангли кошинлар меъморий безакларда кенг тарқалгани туфайли анъанавий услубдаги янги масжидлар безакларида ҳам худди шу ранг гаммаси фойдаланилганлиги, ноанъанавий услубдаги масжидларда эса асосан оқиш ва сарғиш  ранглар қўлланилгани асосланган;
кейинги йилларда умумжаҳон масжид меъморчилиги таъсирида, ноанъанавий Ҳи-Теч услубидаги Ҳасанхон қори, Тепа, Бекбарака, Шайх Зиёвуддинхон сингари масжидлар минимализм (“бўшлиқ” эстетикаси, лаконик безаклар ва босиқ ранглар) услубида безатилаётганлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХИ аср боши Тошкент масжидларининг бадиий ечимини тадқиқ этиш асосида:
Тошкент масжидларининг аксарияти меъморий-қурилиш ечими ва бадиий хусусиятлари жиҳатидан икки асосий йўналишга бўлиниши: 1 – давлат буюртмаси асосида қурилган, ўрта аср қурилиш ва Ўзбекистон безак анъаналарини давом эттирувчи масжидлар (Минор, Ислом-ота, Шайх Муҳаммад Содиқ ва Сузук ота)лардаги ганчкорлик, кошинкорлик ва ёғоч ўймакорлиги ягона мактаб услубида ишланганлиги, 2 – маҳаллий ва хорижий ҳомийлар томонидан барпо этилган (Сирож Солиҳ, Дорус Салом, Исломобод, Эшон Бобохон, Кўҳ Ота ва бошқа) масжидларнинг меъморий ечимларида Ўрта ва Яқин Шарқ масжидларига хос бўлган элементлар – минора шакли, меҳроб жойлашуви, шунингдек, мусулмон оламининг турли мактаблар анъаналарини уйғунлаштиргани исботлангани ва кейинги йилларда умумжаҳон масжид меъморчилиги таъсирида ноанъанавий Ҳи-Теч услубидаги Ҳасанхон қори, Тепа, Бекбарака, Шайх Зиёвуддинхон сингари масжидлар минимализм (“бўшлиқ” эстетикаси, лаконик безаклар ва босиқ ранглар) услубида безатилаётганлиги асослангани билан боғлиқ хулосалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Мавзу” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистондаги Ислом сивилизацияси марказининг 2025-йилдаги 05-14/129 маълумотномаси). Натижада халқимизнинг республикадаги соҳада олиб бораётган изчил ислоҳотлар билан яқиндан танишишига, бадиий-маънавий онгининг ўсишига хизмат қилган;
ХИИИ-ХХ аср бошларигача Ўзбекистон ҳудудида кўк рангли кошинлар меъморий безакларда кенг тарқалгани туфайли анъанавий услубдаги янги масжидлар безакларида ҳам худди шу ранг гаммаси фойдаланилганлиги, ноанъанавий услубдаги масжидларда эса асосан оқиш ва сарғиш  ранглар дан фойдаланилиши қўлланилгани асослангани ва ўйма, бўртма, кундал, қолипкори усулларидаги ганч ўймакорлиги намуналари масжиднинг гумбази, шифт ва деворларида, қандиллар атрофидаги айлана нақшларда, меҳробларда кенг ишлатилгани, ёғоч ўймакори усталарининг бадиий ишлари бошқа мактаблардан ўйманинг кўп қаватлилиги, бағдоди, паргори каби мураккаб ҳандасавий нақшлардан кенг фойдаланилгани билан ажралиб туриши аниқлангани билан боғлиқ таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистондаги Ислом сивилизацияси марказининг “Ўзбекистон ислом санъати — жаҳон сивилизациясининг ажралмас қисми” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳа, шунингдек, ушбу марказ музейининг экспозицияларини шакллантиришда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонаси 2025 йил 20-мартдаги 01-30/171-сон маълумотномаси). Натижада таклиф ва тавсиялар лойиҳанинг илмий аҳамиятини оширган, музей экспозицияларини бадиий жиҳатдан бойитишда муҳим ўрин тутган.