Фозилов Хамидулло Хикматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Самарқанд вилоятида аҳоли миграцияси ва унинг ҳудудий хусусиятлари», 11.00.02 – Иқтисодий ва ижтимой география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Gr198.
Илмий раҳбар: Тожиева Зулхумор Назаровна, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Насимов Дилмурод Абдуллаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Сафарова Насиба Иронқуловна, география фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Самарқанд вилоятида аҳоли миграциясининг ҳудудий хусусиятларини аниқлаш ва уларга таъсир этувчи омилларни баҳолаш ҳамда бу борадаги муаммоларнинг ечими бўйича илмий-амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аҳоли миграсиясидаги ҳудудий тафовутлар ижтимоий-иқтисодий географик хусусиятларга кўра баҳоланган ва унинг илмий-услубий асослари такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган;
АрcГИС дастури асосида “Самарқанд вилояти аҳолисининг ҳудудий ҳаракати” ва “меҳнат мигрантларининг ёш, жинсий таркиби ва уларнинг тармоқлар таркибидаги фаолият турлари”га оид 1:400000 масштабдаги карталари яратилган;
социологик сўровнома ўтказиш орқали аҳоли миграсиясининг ҳудудий тафовутлари, ёш-жинсий, ижтимоий таркиби ва фаолият турлари бўйича бандлиги ҳамда ижтимоий-иқтисодий муносабатлари ўртасидаги алоқадорлик даражалари аниқланган;
Самарқанд вилояти аҳолиси сони, меҳнат ресурслари ва аҳоли миграсиясига оид кўрсаткичларининг 2030-йилгача бўлган прогноз параметрлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Аҳоли миграцияси ва унинг ҳудудий хусусиятларини баҳолаш бўйича ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
аҳоли миграциясидаги ҳудудий тафовутлари ижтимоий-иқтисодий географик хусусиятларга кўра баҳолашлар ва унинг такомиллаштирилган илмий-услубий асосларига оид ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялари Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги амалиётида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/00-03/10-12406-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистонда меҳнат фаолиятини амалга оширувчи аҳолини қўллаб-қувватлаш ҳамда уларнинг ҳудудларда меҳнат миграцияси фаолиятини ташкиллаштириш ва меҳнат миграцияси ҳудудий кўламини кенгайтириш, ҳудудларни ривожлантириш ва муносиб турмуш шароитларини барпо этишга қаратилган ҳудудий давлат дастурларини ишлаб чиқиш имконини берган;
АрcГИС дастури асосида “Самарқанд вилояти аҳолисининг ҳудудий ҳаракати” ва “меҳнат мигрантларининг ёш, жинсий таркиби ва уларнинг тармоқлар таркибидаги фаолият турлари”га оид 1:400 000 масштабдаги ишлаб чиқилган карталари Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/00-03/10-12406-сон маълумотномаси). Натижада, вилоят шаҳар ва туманларининг аҳоли миграциясига оид ҳудудий тофовутлари ва унинг илмий-услубий асосларига қаратилган таклиф ҳамда тавсийлари ташқи ва ички меҳнат миграциясини маниторинг қилишнинг самарали тизимини ишлаб чиқишда, сўнгра барча миграцияга оид хизматлар кўрсатишни соҳасини электрон форматга ўтказиш тадбирларини амалга ошириш имконини берган;
аҳоли миграциясининг ҳудудий тафовутлари, ёш-жинсий, ижтимоий таркиби ва фаолият турлари жиҳатдан бандлиги ҳамда ижтимоий-иқтисодий муносабатлари бўйича ўтказилган социологик сўровнома натижалари Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/00-03/10-12406-сон маълумотномаси). Натижада, вақтинча меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун хорижга жўнатиш мақсадида хорижий мамлакатларнинг меҳнат бозорини ўрганишда, хорижий иш берувчиларни топишда, хорижий иш берувчилар ва хусусий агентликлар билан шартномалар тузишга оид вазифаларни бажариш имконини берган;
Самарқанд вилояти аҳолиси сони, меҳнат ресурслари ва аҳоли миграсиясига оид кўрсаткичларининг 2030-йилгача ишлаб чиқилган прогнозларидан Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/00-03/10-12406-сон маълумотномаси). Натижада, бу борада ҳудудлардаги меҳнат мигрантлари сонини аниқлаш, мамлакатда доимий яшаш учун рухсатномалар, эмигрантлар сони ва ҳудудлардан мигрантлар борувчи асосий мамлакатларга оқимлар, истиқболда юзага келадиган меҳнат миграцияси кўрсаткичларини аниқлашга оид вазифаларни бажариш имконини берган.