Холиёров Анвар Турсиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Лолабулоқ-Боёнқора ноёб металли зонасидаги пегматитли маъданларининг (Ta, Nb, Li, Rb, Cs, Be) минералогияси, геокимёси ва ноёб металли потенциали (Қоратепа тоғлари)”, 04.00.02 – Қаттиқ фойдали қазилма конларининг геологияси, уларни қидириш ва разведка қилиш. Металлогения ва геокимё (геология-минералогия фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/GM243.
Илмий рахбар: Турапов Мирали Камалович, геология-минералогия фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Минерал ресурслар институти” давлат муассасаси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Минерал ресурслар институти” ДМ, DSc.24/30.12.2019.GM.40.01.
Расмий оппонентлар: Пирназаров Мажид Махкамович, геология-минералогия фанлари доктори, профессор; Шукуров Носир Эгамович, геология-минералогия фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: «Ўзбек геология қидирув» АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Лолабулоқ-Боёнқора ноёб металли зонасининг геологик тузилиши, ноёб металли маъданлашувнинг морфологик тури, минералогик-геокимёвий хусусиятлари ва ноёб металли потенцалини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Лолабулоқ-Боёнқора зонасидаги пегматитли майдонларнинг мажмуавий башорат-қидирув мезонлари ишлаб чиқилган;
кимёвий таҳлил, петрокимёвий тавсиф ва петрокимёвий тизимлаштириш натижаларига кўра, Сулотсой ва Манғит конларининг пегматитлари, альбититлари ва калишпатитлари ишқорий кўрсаткичлари юқори бўлган нормал қаторли гранит магматитлар турига мансублиги аниқланган;
Манғит конидаги пегматитларнинг минераллашув жараёни бешта босқичларига ажратилган: 1 - ниобатлар, цирконатлар (Тh билан), фторидлар; 2 - титанатлар,
Мg-алюминатлар, силикатлар (F, B, Мn билан); 3 - фосфат-берилл-литийли; 4 - Sn оксиди, сулфидлар, олтин, U фосфати; 5 - катаклазли минераллар зоналари;
Лолабулоқ-Боёнқора зонасидаги ноёб металли пегматитларнинг иккита геологик-саноат турлари аниқланган: калийли ва натрийли.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қоратепа тоғларининг жанубий ён бағридаги Лолабулоқ-Боёнқора ноёб металли зонасининг геологик тузилиши, ноёб металли маъданлашувнинг морфотурлари ва минералогик-геокимёвий хусусиятлари ва истиқболини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Лолабулоқ-Боёнқора ноёб металлар зонасининг ноёб металл маъданлашувини жойлашиш қонуниятлари ҳамда қидириш мезонлари «Ўзбек геология қидирув» АЖ фаолиятига жорий қилинган (Тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2024 йил 13 декабрдаги 08-4667-сонли маълумотномаси). Натижада ҳудуддаги ноёб металли маъданларнинг ҳосил бўлиши ҳамда уларнинг жойлашиш қонуниятларини аниқлаш имконини берган;
Қоратепа тоғлари жанубий ҳудудидаги Лолабулоқ-Боёнқора ноёб металлар зонасининг Манғит кони, Боёнқора, Сулотсой, Аррабанд ва Уйшун истиқболли минераллашган зоналарида аниқланган кўп компонентли (Nb, Ta, Be, Li, Rb, Cs) элементлар «Ўзбек геология қидирув» АЖ фаолиятига жорий қилинган (Тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2024 йил 13 декабрдаги 08-4667 сонли маълумотномаси). Натижалар Nb, Ta, Be, Li, Rb ва Cs элементларига истиқболли минераллашган зоналарни аниқлаш имконини берган;
Манғит кони, Боёнқора, Сулотсой, Аррабанд ва Уйшун истиқболли участкалар бўйича хулосалар «Ўзбекгеология қидирув» АЖ фаолиятига жорий қилинган (Тоғ-кон саноати ва геология вазирлигининг 2024 йил 13 декабрдаги 08-4667 сонли маълумотномаси). Натижада ноёб металлар хомашё базасини кенгайтириш имконини берган.