Юсувалиева Адиба Ядгаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алоҳида таълим эҳтиёжлари бўлган ўқувчилар ижтимоий мослашувининг психологик хусусиятлари” (заиф эшитувчи ўқувчилар мисолида) мавзусидаги 19.00.05 – “Ижтимоий психология. Этнопсихология” (Психология фанлари).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/P1095
Илмий раҳбар:Мухамедова Дилбар Гафурджановна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, PhD.03/30.12.2021.P.01.07.
Расмий оппонентлар: Ш. Х. Абдуллаева, психология фанлари доктори, профессор; С. Х. Джалилова, психология фанлари номзоди, доцент. 
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алоҳида таълим эҳтиёжлари бўлган ўқувчилар ижтимоий мослашувини психологик хусусиятларини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
заиф эшитувчи ўқувчилар ижтимоий мослашуви ўз-ўзини қабул қилиш, бошқаларни қабул қилиш, эмоционал қулайлик, интерналлик, устуворлик, муаммодан қочиш каби ўзига хос хусусиятлар билан боғлиқ эканлиги туфайли психологик передикторларнинг устувор ҳарактерга эга эканлиги аниқланган;
заиф эшитувчи ўқувчилар ижтимоий мослашувига ривожланишнинг ижтимоий вазияти, ижтимоий нормалар, хулқ-атвор шаклларини қабул қилиш ва уларга мослашиш қадриятлар тизимининг шаклланганлик даражаси, ижтимоий фаоллик, коммуникатив компетентлик, ташқи муносабатга нисбатан хавотирланишнинг мавжудлиги каби омиллар таъсир кўрсатиши далилланган;
заиф эшитувчи ўқувчилар ривожланиши ва ижтимоий мослашувида ўз хулқ-атворини бошқариш, атроф-муҳит билан ўзаро таъсирга киришиш, қийин ҳаётий вазифалар ва вазиятларни ҳал қила олиш кўникмаларининг шаклланганлик даражаси «эмоционал билимдонлик», «эмпатия», «ўз эмоциясини бошқариш» каби эмоционал интеллект компонентлари муҳим параметрлар эканлиги аниқланган;
заиф эшитувчи ўқувчиларда шахслараро муносабатлардаги конструктив ўзгаришларга эмоционал интеллект ва қадриятли мақсадли компонентларни шакллантириш орқали эришиш уларда ижтимоий мослашувчанлик даражасини оширишга хизмат қилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алоҳида таълим эҳтиёжлари бўлган ўқувчилар ижтимоий мослашувининг психологик хусусиятларини (заиф эшитувчи ўқувчилар мисолида) ўрганувчи илмий тадқиқот натижалари асосида:
заиф эшитувчи ўқувчилар ижтимоий мослашуви ўз-ўзини қабул қилиш, бошқаларни қабул қилиш, эмоционал қулайлик, интерналлик, устуворлик, муаммодан қочиш каби ўзига хос хусусиятлар билан боғлиқ эканлиги туфайли психологик передикторларнинг устувор ҳарактерга эга эканлиги аниқланганлигига оид натижалар Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг (РБИММ) 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномасига асосан “Марказга мурожаат қилган ижтимоий мослашувда қийинчиликка учраётган алоҳида таълим эҳтиёжи бор ўқувчиларга ижтимоий, психологик хизмат кўрсатиш” иш режасига киритилди (Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномаси). Натижада, алоҳида таълим эҳтиёжи бўлган заиф эшитувчи ўқувчилар психологик фаровонлигини таъминлаш орқали ижтимоий кўникмаларни шакллантириш имконияти кенгаяди;
заиф эшитувчи ўқувчилар ижтимоий мослашувига ривожланишнинг ижтимоий вазияти, ижтимоий нормалар, хулқ-атвор шаклларини қабул қилиш ва уларга мослашиш қадриятлар тизимининг шаклланганлик даражаси, ижтимоий фаоллик, коммуникатив компетентлик, ташқи муносабатга нисбатан хавотирланишнинг мавжудлиги каби омиллар таъсир кўрсатишига оид таклифлар Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг (РБИММ) 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномасига асосан Марказ ва унинг филиаллари фаолиятига татбиқ этилиши ижтимоий ҳимояга муҳтож болалар ижтимоий мослашувига кўмаклашиши келтирилган. (Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномаси). Натижада заиф эшитувчи ўқувчилар муваффақиятли ижтимоий мослашувига эришишда мухим хислатларни очиб беришга хизмат қилган;
заиф эшитувчи ўқувчилар ривожланиши ва ижтимоий мослашувида ўз хулқ-атворини бошқариш, атроф-муҳит билан ўзаро таъсирга киришиш, қийин ҳаётий вазифалар ва вазиятларни ҳал қила олиш кўникмаларининг шаклланганлик даражаси «эмоционал билимдонлик», «эмпатия», «ўз эмоциясини бошқариш» каби эмоционал интеллект компонентлари муҳим параметрлар эканлиги далилланганлигига оид таклифлар Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг (РБИММ) 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномасига асосан Марказ ва унинг филиаллари фаолиятига татбиқ этилиши ижтимоий ҳимояга муҳтож болалар ижтимоий мослашувига кўмаклашиши келтирилган. (Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг 2024-йил 22 октябрдаги 148-сонли маълумотномаси). Натижада, марказ психолог мутахассисларининг алоҳида таълим эҳтиёжи бўлган заиф эшитувчи ўқувчилар ижтимоий мослашувини таъминловчи параметрлар ҳақида кўникма ва малакаларини такомиллаштиришга ёрдам берган;
заиф эшитувчи ўқувчиларда шахслараро муносабатлардаги конструктив ўзгаришларга эмоционал интеллект ва қадриятли мақсадли компонентларни шакллантириш орқали эришиш уларда ижтимоий мослашувчанлик даражасини оширишга хизмат қилиши Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг (РБИММ) 2024-йил 22-октябрдаги 148-сон маълумотномасига асосан Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази ва филиаллари фаолиятига татбиқ этиш ижтимоий ҳимояга муҳтож болаларни жамиятга уйғунлаштириши ва самарали ижтимоий – психологик реабилитациясини таъминлаши кўрсатилган. (Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг 2024-йил 22-октябрдаги 148-сонли маълумотномаси). Натижада мазкур дастурдан фойдаланиш алоҳида таълим эҳтиёжи бўлган заиф эшитувчи ўқувчиларга психологик хизмат кўрсатишнинг методик таъминланганлик даражасини яхшилаш имконини берди.