Nagaeva Gulnora Anvarovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “O‘KS og‘rigan bemorlarda prognoz modeliga ko‘ra yurak-qon tomir kasalliklari xavfini kamaytirishga qaratilgan profilaktik choralarning optimallashtirilishi” 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.DSc/Tib1006.
Ilmiy maslahatchi: Muxamedova Muyassar Gafurjanovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar nomi), IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Rasmiy opponentlar: Arnapol`skaya Dina Iosifovna, tibbiyot fanlari doktori; Xamraev Atajan Karimovich, tibbiyot fanlari doktori; Rozixo‘jaeva Gulnora Axmedovna,  tibbiyot fanlari doktori. 
Yetakchi tashkilot: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti. 
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik. 
II. Tadqiqotning maqsadi: o‘tkir koronar sindromda 5 yillik prognozni baholash va harbiy xizmatchilar orasida komorbidlik mavjudligi hamda komplaentlik darajasini inobatga olgan holda yurak-qon tomir xavfini kamaytirishga qaratilgan profilaktik choralarni optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
harbiy xizmatchilarda o‘tkir koronar sindrom jarayon va birga keladigan patologik holatlarda endokrin tizim gormonlari insulin va qondagi temir miqdorini o‘zgarishi hisobiga miokard xujayralarini qon bilan ta’minlanishini o‘zgarishi hisobiga o‘tkir koronar sindrom asorati rivojlanishi va og‘irlashishi isbotlangan; 
harbiy xizmatchilarda past komplaentligi natijasida koronar qontomir trombozi hisobidan kardiomiotsitlarda o‘tkir moddalar almashinuvining buzilishi natijasida kislorod bilan ta’minlashining izdan chiqishi va to‘satdan koronar o‘limga olib kelishi aniqlangan; 
harbiy xizmatchilarda terapiya jarayonida, asosiy/boshlang‘ich muvofiqlik darajasi va birga keladigan kasalliklar mavjudligi bilan bog‘liq holda, o‘tkir koronar sindromning zo‘rikish stenokardiyaga, yoki o‘tkir miokard infarktiga ba’zi hollarda to‘satdan yurak o‘limiga olib kelishi o‘rtasida 1:1 korrelyasion bog‘liqlik aniqlangan; 
o‘tkir koronar sindromli harbiy xizmatchilarda boshlang‘ich tashxislarni qo‘shma kasalliklar darajasiga va dastlabki muvofiqlik ko‘rsatkichlariga qarab o‘zgartirishning o‘tkazilgan tahlili o‘tkir koronar sindromning bevosita prognozini og‘irlashtiradigan qo‘shimcha noqulay omillarni aniqlashga, shuningdek ushbu patologiyaning rivojlanish qonuniyatlari asoslangan; 
harbiy xizmatchilarning o‘tkir koronar patologiyadan keyingi 5 yillik hayoti prognozi komorbidlik va muvofiqlik darajasini hisobga olgan holda o‘rganildi, bu o‘tkir koronar sindromli bemorlarda 5 yillik salbiy oqibatlarning xavfini baholash uchun prognostik shkala ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:  
birinchi ilmiy  yangilik: harbiy xizmatchilarda o‘tkir koronar sindrom jarayon va birga keladigan patologik holatlarda endokrin tizim gormonlari insulin va qondagi temir miqdorini o‘zgarishi hisobiga miokard xujayralarini qon bilan ta’minlanishini o‘zgarishi hisobiga o‘tkir koronar sindrom asorati rivojlanishi va og‘irlashishi isbotlangani asosida «O‘tkir koronar sindromli bemorlarda yaqin va uzoq muddatli (5 yillik) prognozni baholashda komplaentlikning turli omillar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uning roli» hamda «Komorbidlik va uning keskin koronar sindromli bemorlarning 5 yillik prognozini baholashdagi roli» mavzularida metodik tavsiyalar ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi Koordinatsiya va ekspertlik kengashining 2024 yil 4 oktyabrdagi №4 protokoli hamda 2024 yil 8 oktyabrdagi №8 Ilmiy kengash protokoli bilan ma’qullangan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 18 oktyabrdagi №418 buyrug‘i asosida amaliyotga joriy etildi. Bu tavsiyalar Farg‘ona harbiy gospitali (№21/10, 2024 yil 21 oktyabr`) va Qarshi harbiy gospitali (№17/2, 2024 yil 21 oktyabr`) amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 22 oktyabrdagi №421 ma’lumotnomasi). Tibbiy-ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik O‘KS kasalligini rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Tibbiy-iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash, davolash va profilaktika chora tadbirlari uchun sarflanadigan 1.7 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
ikkinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarda past komplaentligi natijasida koronar qontomir trombozi hisobidan kardiomiotsitlarda o‘tkir moddalar almashinuvining buzilishi natijasida kislorod bilan ta’minlashining izdan chiqishi va to‘satdan koronar o‘limga olib kelishi aniqlangani asosida «O‘tkir koronar sindromli bemorlarda yaqin va uzoq muddatli (5 yillik) prognozni baholashda komplaentlikning turli omillar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uning roli» hamda «Komorbidlik va uning keskin koronar sindromli bemorlarning 5 yillik prognozini baholashdagi roli» mavzularida metodik tavsiyalar ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi Koordinatsiya va ekspertlik kengashining 2024 yil 4 oktyabrdagi №4 protokoli hamda 2024 yil 8 oktyabrdagi №8 Ilmiy kengash protokoli bilan ma’qullangan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 18 oktyabrdagi №418 buyrug‘i asosida amaliyotga joriy etildi. Bu tavsiyalar Farg‘ona harbiy gospitali (№21/10, 2024 yil 21 oktyabr`) va Qarshi harbiy gospitali (№17/2, 2024 yil 21 oktyabr`) amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 22 oktyabrdagi №421 ma’lumotnomasi). Tibbiy-ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik O‘KS kasalligini rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Tibbiy-iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash, davolash va profilaktika chora tadbirlari uchun sarflanadigan 1.7 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
uchinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarda terapiya jarayonida, asosiy/boshlang‘ich muvofiqlik darajasi va birga keladigan kasalliklar mavjudligi bilan bog‘liq holda, o‘tkir koronar sindromning zo‘rikish stenokardiyaga, yoki o‘tkir miokard infarktiga ba’zi hollarda to‘satdan yurak o‘limiga olib kelishi o‘rtasida 1:1 korrelyasion bog‘liqlik aniqlangani asosida «O‘tkir koronar sindromli bemorlarda yaqin va uzoq muddatli (5 yillik) prognozni baholashda komplaentlikning turli omillar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uning roli» hamda «Komorbidlik va uning keskin koronar sindromli bemorlarning 5 yillik prognozini baholashdagi roli» mavzularida metodik tavsiyalar ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi Koordinatsiya va ekspertlik kengashining 2024 yil 4 oktyabrdagi №4 protokoli hamda 2024 yil 8 oktyabrdagi №8 Ilmiy kengash protokoli bilan ma’qullangan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 18 oktyabrdagi №418 buyrug‘i asosida amaliyotga joriy etildi. Bu tavsiyalar Farg‘ona harbiy gospitali (№21/10, 2024 yil 21 oktyabr`) va Qarshi harbiy gospitali (№17/2, 2024 yil 21 oktyabr`) amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 22 oktyabrdagi №421 ma’lumotnomasi). Tibbiy-ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik O‘KS kasalligini rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Tibbiy-iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash, davolash va profilaktika chora tadbirlari uchun sarflanadigan 1.7 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: o‘tkir koronar sindromli harbiy xizmatchilarda boshlang‘ich tashxislarni qo‘shma kasalliklar darajasiga va dastlabki muvofiqlik ko‘rsatkichlariga qarab o‘zgartirishning o‘tkazilgan tahlili o‘tkir koronar sindromning bevosita prognozini og‘irlashtiradigan qo‘shimcha noqulay omillarni aniqlanganda, shuningdek ushbu patologiyaning rivojlanish qonuniyatlari aniqlash asosida «O‘tkir koronar sindromli bemorlarda yaqin va uzoq muddatli (5 yillik) prognozni baholashda komplaentlikning turli omillar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uning roli» hamda «Komorbidlik va uning keskin koronar sindromli bemorlarning 5 yillik prognozini baholashdagi roli» mavzularida metodik tavsiyalar ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi Koordinatsiya va ekspertlik kengashining 2024 yil 4 oktyabrdagi №4 protokoli hamda 2024 yil 8 oktyabrdagi №8 Ilmiy kengash protokoli bilan ma’qullangan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 18 oktyabrdagi №418 buyrug‘i asosida amaliyotga joriy etildi. Bu tavsiyalar Farg‘ona harbiy gospitali (№21/10, 2024 yil 21 oktyabr`) va Qarshi harbiy gospitali (№17/2, 2024 yil 21 oktyabr`) amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 22 oktyabrdagi №421 ma’lumotnomasi). Tibbiy-ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik O‘KS kasalligini rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Tibbiy-iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash, davolash va profilaktika chora tadbirlari uchun sarflanadigan 1.7 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
beshinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarning o‘tkir koronar patologiyadan keyingi 5 yillik hayoti prognozi komorbidlik va muvofiqlik darajasini hisobga olgan holda o‘rganildi, bu o‘tkir koronar sindromli bemorlarda 5 yillik salbiy oqibatlarning xavfini baholash uchun prognostik shkalani ishlab chiqish asosida «O‘tkir koronar sindromli bemorlarda yaqin va uzoq muddatli (5 yillik) prognozni baholashda komplaentlikning turli omillar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uning roli» hamda «Komorbidlik va uning keskin koronar sindromli bemorlarning 5 yillik prognozini baholashdagi roli» mavzularida metodik tavsiyalar ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi Koordinatsiya va ekspertlik kengashining 2024 yil 4 oktyabrdagi №4 protokoli hamda 2024 yil 8 oktyabrdagi №8 Ilmiy kengash protokoli bilan ma’qullangan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 18 oktyabrdagi №418 buyrug‘i asosida amaliyotga joriy etildi. Bu tavsiyalar Farg‘ona harbiy gospitali (№21/10, 2024 yil 21 oktyabr`) va Qarshi harbiy gospitali (№17/2, 2024 yil 21 oktyabr`) amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 2024 yil 22 oktyabrdagi №421 ma’lumotnomasi). Tibbiy-ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik O‘KS kasalligini rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Tibbiy-iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash, davolash va profilaktika chora tadbirlari uchun sarflanadigan 1.7 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.