Жумаева Тозагул Аъзамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бухоро воҳаси сув ресурсларининг гидроэкологик ҳолатига турли омилларнинг таъсирини баҳолаш ва уларни яхшилаш йўллари», 11.00.03 - Қуруқлик гидрологияси. Сув ресурслари. Гидрокимё (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Gr243.
Илмий раҳбар: Хожамуратова Роза Тажимуратовна, география фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “ТИҚХММИ” МТУ Бухоро табиий ресурсларни бошқариш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти, DSc.27/30.12.2019.Gr.47.01
Расмий оппонентлар: Муродов Шуҳрат Одилович, техника фанлари доктори, профессор; Аденбаев Бахтиёр Ембергенович, география фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Бухоро воҳаси сув ресурсларининг гидроэкологик ҳолатига турли омилларнинг таъсирини баҳолаш ва уларни яхшилаш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Бухоро воҳаси сув ресурсларининг гидрологик (сув сарфи, оқим ҳажми) ва гидрокимёвий (минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар) режими кўрсаткичларининг кўп йиллик ўзгаришлари баҳоланган;
воҳада дарё, канал ва коллектор-зовур сувлари гидрологик ва гидрокимёвий режимининг шаклланиш хусусиятлари ва уларга таъсир этувчи табиий ва антропоген омиллар аниқланган;
сув ресурслари сифатини баҳолашдаги ИСМИТИ мутахассислари томонидан таклиф этилган тасниф такомиллаштирилган ва таснифга қўшимча тавсиф киритилган;
коллектор-зовур сувларини ифлосланишини камайтириш ва оқава сувларни тозалаш орқали Бухоро воҳаси сув ресурсларининг гидроэкологик ҳолатини яхшилаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Бухоро воҳаси сув ресурслари сифатининг табиий ва антропоген омиллар таъсирида ўзгаришини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Бухоро воҳаси сув ресурсларининг гидрологик (сув сарфи, оқим ҳажми) ва гидрокимёвий (минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар) режими кўрсаткичларининг кўп йиллик ўзгаришлари Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигида Бухоро вилояти сув ресурслари ҳажми ва сифатини таҳлил қилишда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13 мартдаги 03/17-894-сон маълумотномаси). Натижада Бухоро воҳаси сув ресурслари гидрологик ва гидрокимёвий хусусиятларини аниқлаштиришга имкон берган;
воҳада дарё, канал ва коллектор-зовур сувлари гидрологик ва гидрокимёвий режимининг шаклланиш хусусиятларини ва уларга таъсир этувчи табиий ва антропоген омилларни аниқлаш натижалари Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг сув ресурсларидан фойдаланишни режалаштиришда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13 мартдаги 03/17-894-сон маълумотномаси). Натижада сув ресурсларидан тежамкорлик билан фойдаланишни таъминлаш бўйича қисқа, ўрта ва узоқ муддатларга мўлжалланган режаларга аниқлик киритилган;
воҳа сув ресурслари сифатини баҳолашнинг такомиллаштирилган гидроэкологик таснифи (табиийга яқинроқ, кам бузилган, бузилган ва кучли бузилган) Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигида сув ресурслари ҳолатини баҳолашда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13 мартдаги 03/17-894-сон маълумотномаси). Натижада сув ресурсларини самарали фойдаланиш учун зарур чора-тадбирларни ишлаб чиқишга имкон берган;
воҳа сув ресурсларининг гидроэкологик ҳолатига таъсир этувчи омиллар ҳисобга олиниб, уни яхшилашнинг мақбул вариантлари тавсиялари Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигида гидроэкологик муаммоларни ҳал этишда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13 мартдаги 03/17-894-сон маълумотномаси). Натижада Бухоро воҳаси ер усти ва ер ости сув ресурслари ҳолатини яхшилаш имконияти яратилган.