Исмати Одилжон Обидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сут безларини эндопротезлашдан кейин реабилитация аспектлари», 14.00.27 – Хирургия, 14.00.16 – Нормал ва патологик физиология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Tib3852.
Илмий раҳбарлар: Мустафакулов Ишназар Бойназарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент. Зиновьев Евгений Владимирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси). 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Шербеков Улугбек Ахрарович, тиббиёт фанлари доктори. Кудрин Радион Александрович, тиббиёт фанлари доктори, доцент (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: В.А. Алмазов номидаги миллий тиббий тадқиқот маркази (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 
тиббий технологияларни такомиллаштириш йўналишларини патогенетик асослаш орқали сут безларини эндопротезлашдан сўнг беморларни реабилитация қилиш натижаларини яхшилашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
операциядан кейинги дастлабки даврда аёлларда кўкракнинг эстетик аугментациядан кейин оғриқ синдроми (43-69% гача) ва ташқи нафас олишнинг рестректив бузилиши қайд этилган бўлиб, узоқ даврида еса гуморал ва ҳужайралар иммунитет параметрларининг динамикаси диметилполисилоксан полимерининг узоқ муддатли таъсирига жавоб сифатида кечиктирилган турдаги юқори сезувчанликнинг ривожланиши ўзгариш туфайли аниқланган;
оғриқ синдромининг интенсивлиги, ишлатиладиган имплант ҳажмига (300 мл дан ортиқ) қараб ташқи нафас олиш функциясининг бузилиши, операциядан олдинги тайёргарлик ва кейинги реабилитация хусусиятлари ўртасида боғлиқлик аниқланган;
кўкракни эндопротезлаш операциясидан кейинги эрта даврда лимфопениянинг пайдо бўлиши, Т-ҳужайралари, ҳамда А ва G иммуноглобулинлари даражасининг пасайиши, иммунорегуляцион индекснинг кўтарилиши аниқланган, узоқ муддатда, ҳар иккинчи эндопротезлаш ҳолатда, кечиктирилган турдаги юқори сезувчанликнинг ривожланиши тенденцияси аниқланган ва операциядан кейинги даврнинг биринчи йили давомида гуморал ва ҳужайра иммунитетининг динамикасини баҳолаш аҳамияти исботланган;
операциядан кейинги даврда ҳужайрали радиотўлқин электротерапиядан комплекс фойдаланган ҳолда musculus pectoralis major да А типидаги ботулотоксин инъекцияларини операциядан олдин қўлланилиш оғриқ синдромини камайтиришга ва ташқи нафас олиш функцияси бузилишининг частотасини икки баравар камайтириши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Сут безларини эндопротезлашдан кейин реабилитация аспектлари бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 22.07.2024 й. 04/06-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: операциядан кейинги дастлабки даврда аёлларда кўкракнинг эстетик аугментациядан кейин оғриқ синдроми (43-69% гача) ва ташқи нафас олишнинг рестректив бузилиши қайд этилган бўлиб, узоқ даврида еса гуморал ва ҳужайралар иммунитет параметрларининг динамикаси диметилполисилоксан полимерининг узоқ муддатли таъсирига жавоб сифатида кечиктирилган турдаги юқори сезувчанликнинг ривожланиши ўзгариш туфайли аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиали 01.05.2024 й. 21-i-сон буйруғи ва Самарқанд бекати бирлашган касалхонаси 02.05.2024 й. 93-k-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: силикон маҳсулотлар билан кўкракни эндопротезлаш операцияси ўтказилган аёлларда иммунитет тизимининг ҳолати динамикаси мақсадли ўрганилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: жарроҳлик операцияси, оғриқ синдроми ва нафас олиш тизимидаги бузилишлар интенсивлиги ишлатиладиган имплант ҳажми ва реабилитация тадбирларининг хусусиятлари билан даволаш тактикаси билан беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 5 кун учун 4246100 сўм. Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 1326200 сўм сарфланади. Хулоса: Кўкракни эстетик эндопротезлаш операциядан кейинги даврнинг дастлабки босқичларида типик патологик касалликлар кучли оғриқ синдроми - реконвалесентларнинг 43-69% да, шунингдек, ташқи нафас олишни чекловчи бузилишлар - 59% ҳолларда. Бундай операциялардан сўнг узоқ муддатли даврда аёлларнинг 72 фоизида иммун тизимининг гуморал ва ҳужайрали компонентлари параметрлари динамикаси ташхиси қўйилади, бу кечиктирилган турдаги юқори сезувчанлик реакциялари, жараёнлари, аллергия, аутоиммунизация ривожланишини акс эттиради. Бу холат силикон эндопротезнинг диметилполисилоксан полимерининг инсон организмига узоқ муддатли таъсирига жавоб  реакцияларида кузатилади.
иккинчи илмий янгилик: оғриқ синдромининг интенсивлиги, ишлатиладиган имплант ҳажмига (300 мл дан ортиқ) қараб ташқи нафас олиш функциясининг бузилиши, операциядан олдинги тайёргарлик ва кейинги реабилитация хусусиятлари ўртасида боғлиқлик аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиали 01.05.2024 й. 21-i-сон буйруғи ва Самарқанд бекати бирлашган касалхонаси 02.05.2024 й. 93-k-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: операциядан кейинги дастлабки даврда иммунитет таркибий қисмларининг ўзгариши жарроҳлик стресси ва операция соҳасидаги яллиғланиш реакциясининг ривожланиши, лейкоцитоз, абсолют ва нисбий лимфопения ҳодисалари билан боғлиқлиги кўрсатилган ва иммунорегуляцион индекснинг абсолют қийматининг ошиши қайд этилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: кўкракни эндопротезлаш операциясидан кейинги беморларда оғриқни аниқлаш натижасида ижобий натижалар бир неча баробар оғриқ синдромининг камайганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 2456500 сўмни ташкил етади. Хулоса: Операциядан кейинги даврнинг дастлабки иккинчи  кунида сут безларини эстетик эндопротезасидан сўнг, ҳар иккинчи  клиник кузатувда беморларда кучли ва ўртача оғриқ ташхиси қўйилади, уларнинг оғирлиги 300 мл хажмдагигача  бўлган силикон имплантлардан фойдаланган беморларда камроқ кузатилади. Оғриқ синдроми спирограмма параметрларининг пасайиши билан бирга келганда, чекловчи турдаги ташқи нафас олиш функциясининг бузилиши ривожланишига сабаб бўлади (ўпканинг ҳаётий сиғими, унинг мажбурий ҳаётий сиғими, мажбурий нафас чиқариш ҳажми ва унинг енг юқори ҳажмли мажбурий тезлиги мос равишда 26,8%, 31,1%, 29,2% ва 25,3% га). 
учинчи илмий янгилик: кўкракни эндопротезлаш операциясидан кейинги эрта даврда лимфопениянинг пайдо бўлиши, Т-ҳужайралари, ҳамда А ва G иммуноглобулинлари даражасининг пасайиши, иммунорегуляцион индекснинг кўтарилиши аниқланган, узоқ муддатда, ҳар иккинчи эндопростетик ҳолатда, кечиктирилган турдаги юқори сезувчанликнинг ривожланиши тенденцияси аниқланган ва операциядан кейинги даврнинг биринчи йили давомида гуморал ва ҳужайра иммунитетининг динамикасини баҳолаш аҳамияти исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиали 01.05.2024 й. 21-i-сон буйруғи ва Самарқанд бекати бирлашган касалхонаси 02.05.2024 й. 93-k-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: силикон имплантлар ёрдамида кўкракни эндопротезлаш операциясидан кейинги даврда иммунитет тизими гиперактивлик, лимфоцитларнинг функционал ҳолатидаги бузилишлар, аллергия, аутоиммунизация ва кечиктирилган турдаги юқори сезувчанлик ҳолатининг шаклланиши аниқланди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ботулотоксин A турини қўллашда умумий чакана нархи 515000 сўмни ташкил қилади. Бошқа оғриқ қолдирувчи препаратлардан бир неча баробар (10 карра) қимматлиги иқтисодий самарадорлиги мавжуд эмас. Лекин, беморнинг оғриқ синдромини буткул камайтириши билан беморларга жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда стационар даволаниш, иш фаолиятига эрта қайтиши билан афзалликка эга эканлиги ўрганилди. Хулоса: Операциядан кейинги эрта даврда, асосан, кўкракни силикон маҳсулотлар билан катталаштиришдан кейинги биринчи ёки иккинчи кунларда, клиник кузатишларнинг 84% да иммунологик кўрсаткичлар мутлақ ва нисбий лимфопения шаклланишини, етук Т-лимфоцитлар даражасининг пасайишини акс эттиради. 31-36% га, Т-ёрдамчилари ва Т -ситотоксик лимфоцитлар таркиби бир вақтнинг ўзида иммунорегуляцион индекс қийматининг 12% га ошиши ва A ва G иммуноглобулинлари даражасининг 15-21% га камайиши билан. Узоқ муддатли, таъсир қилиш йилининг охирига келиб, силикон маҳсулотларини эндопротез қилишнинг ҳар иккинчи клиник ҳолатида кечиктирилган турдаги юқори сезувчанлик реакцияларини ривожланиш тенденцияси аниқланади, Т-хелпер фаоллиги 31% га ошади, прогрессив ўсиш. иммунорегуляцион индекс 20,5% га, М синф иммуноглобулинлари таркибининг 42% га, G синфи 49% га, Е класси 1,41-1,56 мартага, фагоцитларнинг сўрилиши ва ҳазм қилиш қобилиятининг 21% га камаяди.
тўртинчи илмий янгилик: операциядан кейинги даврда ҳужайрали радиотўлқин электротерапиядан комплекс фойдаланган ҳолда musculus pectoralis major да А типидаги ботулотоксин инъекцияларини операциядан олдин қўлланилиш оғриқ синдромини камайтиришга ва ташқи нафас олиш функцияси бузилишининг частотасини икки баравар камайтириши асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиали 01.05.2024 й. 21-i-сон буйруғи ва Самарқанд бекати бирлашган касалхонаси 02.05.2024 й. 93-k-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Сут безларини синтетик имплантлар билан эндопротез қилишда, аралашувдан икки ҳафта олдин катта мушак соҳасига ботулотоксин токсин A турини мушак ичига юбориш, операциядан кейин бир вақтнинг ўзида етти кунлик физиотерапевтик таъсир қилиш механизми электромагнит майдонга эришишга имкон беради. Клиник ҳолатларнинг 78% да сезиларли ва узоқ давом етадиган оғриқ қолдирувчи таъсир кўрсатади, аёлларда еса оғриқнинг интенсивлиги ва нафас олиш дисфункцияси частотасининг деярли ярмига камайиши кузатилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: беморларни стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 11200000 сўм (бир жуфт имплант нархи) ва стационар шароитда даволаниши учун 3426350 сўм сарфланади. Агар беморнинг стационар шароитда даволаниш муддати 3 кунгача қисқаришини инобатга олсак, иқтисодий кўрсаткич эса ўз навбатида 30% гача бемор томонидан маблағни тежашга олиб келади. Хулоса: Операциядан кейинги даврнинг терапевтик ва диагностик чора-тадбирлари алгоритми бўйича амалий тавсиялар таклиф этилади, шу жумладан, силикон маҳсулотлар билан кўкракни эндопротезлаш операциясидан кейин индивидуал хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда беморларда реабилитациянинг тўлақонлигини кузатиш тавсия қилинди.