Акрамов Баҳодир Рахмоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Пневмония билан касалланган ҳомиладорларда анестезиологик ёндошувини такомиллаштириш», 14.00.37 – Анестезиология ва реаниматология. 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2963.
Илмий рахбар: Матлубов Мансур Муратович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Болалар миллий тиббиёт марказида, DSc.04/01.02.2022. Tib.147.01.
Расмий оппонентлар: Собиров Журабой Маърифбаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор;  Сатвалдиева Элмира Абдусаматовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга эга. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган ҳомиладорларда туғруқни абдоминал олиб боришда анестезиологик ҳимоя самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги бўлмаган ҳомиладорларда нафас сони 14,3% га, I-даражали нафас етишмовчилигида 24,3% га, нафас етишмовчилигининг II даражаси ривожланиши бўлган ҳомиладорларда эса нафас сони 29,8% га ошиши,  юрак-қон томир тизими функционал кўрсаткичларининг патологик силжиши пневмония негизидаги нафас етишмовчилиги даражасининг ошиб боришига корелляцион тарзда чуқурлашиши исботланган; 
шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги бўлмаган ҳомиладорларда кесар кесишда СА ёки ЭА учун маҳаллий анестетикларнинг оптимал миқдорини индивидуал танлаш орқали респиратор ва гемодинамик стабиллик таъминланиши, шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган I даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда эса бупивакаиннинг паст концентрацияси билан мувозанатлашган ЭА ўтказишда пропофолни 1,5–3мг/кг/соат ёки дексмедетомидинни ўртача 0,2-0,7 мкг/кг/соат тезлигида инфузия қилиш негизида НИЎВнинг CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш самарали эканлиги исботланган;
илк бор шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган II-даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда кесар–кесиш операцияси вақтида умумий анестезия FiO2-60-80% кислород узатилиши билан мусбат PEEP 5-10 мм.сув.устда ЎСВ ўтказилиши самарали экани аниқланди, операциядан кейин узайтирилган ЎСВни FiO2-50-60% миқдорида кислород узатилиши билан давом эттириб, экстубациядан олдин CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш интраоперацион ва операциядан кейинги даврда оғир гипоксияни бартараф этиб, респиратор ва гемодинамик барқарорликни таъминлаши исботланган; 
илк бор шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган турли даражадаги нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларга кесар-кесиш операцияси учун индивидуал танланган анестезия усулларининг янги туғилган чақалоқларга негатив таъсири минимал эканлиги, постнатал адаптацион даврда чақалоқларни ташқи муҳитга тез мослашишини бузмаслиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Пневмония билан хасталанган ҳомиладорларда анестезиологик ёндашувини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги бўлмаган ҳомиладорларда нафас сони 14,3% га, I-даражали нафас етишмовчилигида 24,3% га, нафас етишмовчилигининг II даражаси ривожланиши бўлган ҳомиладорларда эса нафас сони 29,8% га ошиши, юрак-қон томир тизими функционал кўрсаткичларининг патологик силжиши пневмония негизидаги нафас етишмовчилиги даражасининг ошиб боришига корелляцион тарзда чуқурлашиши исботланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт Университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 январдаги 19-сон билан тасдиқланган «Шифохонадан ташқари пневмонияси бор ҳомиладорларда анестезиологик ёндашув» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Самарқанд шаҳар 3-сон туғруқ мажмуаси бўйича 12.08.2024 йилдаги 474-сон, Республика ихтисослаштирилган Она ва бола саломатлиги илмий амалий тиббиёт маркази Навоий вилояти филилали бўйича 21.08.2024 йилдаги 130-сон ҳамда Самарқанд шаҳар 2-сон туғруқ мажмуаси бўйича 22.08.2024 йилдаги 657-У-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 08/49-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги бўлмаган ҳамда I-даражали нафас етишмовчилигидаги ҳомиладорларда ўпка вентиляцияси ва юрак-қон томир тизимининг функционал кўрсаткичларини тавсифловчи кўрсаткичларнинг пасайиши, II-даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда ўпка вентиляцияси ва юрак-қон томир тизимининг функционал кўрсаткичларининг патологик силжиши юзага келганлигини операциядан олдин аниқлаш орқали даволаш ўтказилиши ҳомиладорлар аёлларнинг ҳаёт сифатини яхшилашга имкон берганлиги билан асосланган. Иқтисодий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган ҳомиладорларда пневмония ва ўткир нафас етишмовчилиги даражасини аниқлаш ва операциядан олдинги даврда даволашни бошлаш натижасида операциядан кейинги давр асоратларини камайишига, даволаш кунини 8 кундан 6 кунгача қисқартириш орқали бир беморга сарфланадиган харажатларни 632858 сўмга иқтисод қилинишига эришилган. Хулоса: ШТП билан оғриган нафас етишмовчилигининг II даражаси ривожланган аёлларда эса ташқи нафас кўрсаткичларининг ҳамда юрак-қон томир тизими кўрсаткичларининг кескин пасайиши кузатилган, бу эса операция олдидан шошилинч интенсив терапияга эхтиёжни оширганлиги исботланган.
иккинчи илмий янгилиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги бўлмаган ҳомиладорларда кесар кесишда СА ёки ЭА учун маҳаллий анестетикларнинг оптимал миқдорини индивидуал танлаш орқали респиратор ва гемодинамик стабиллик таъминланиши, шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган I даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда эса бупивакаиннинг паст концентрацияси билан мувозанатлашган ЭА ўтказишда пропофолни 1,5–3мг/кг/соат ёки дексмедетомидинни ўртача 0,2-0,7 мкг/кг/соат тезлигида инфузия қилиш негизида ноинвазив ўпка вентиляциясининг CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш самарали эканлиги илмий исботланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт Университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 январдаги 19-сон билан тасдиқланган «Шифохонадан ташқари пневмонияси бор ҳомиладорларда анестезиологик ёндашув» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Самарқанд шаҳар 3-сон туғруқ мажмуаси бўйича 12.08.2024 йилдаги 474-сон, Республика ихтисослаштирилган Она ва бола саломатлиги илмий амалий тиббиёт маркази Навоий вилояти филиали бўйича 21.08.2024 йилдаги 130-сон ҳамда Самарқанд шаҳар 2-сон туғруқ мажмуаси бўйича 22.08.2024 йилдаги 657-У-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 08/49-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги ривожланмаган ҳомиладорларда спинал анестезия ёки эпидурал анестезия учун маҳаллий анестетикларнинг оптимал консентрацияси ва миқдорини индивидуал танлаш орқали, I-даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда пропофолни 1,5–3 мг/кг/соат ёки дексмедетомидинни 0,2-0,7 мкг/кг/соат тезлигида инфузия қилиш билан бирга бупивакаиннинг паст концентрацияси билан мувозанатлашган эпидурал анестезияни ўтказиш ҳамда ноинвазив ўпка вентиляциясининг CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш орқали ҳомиладор аёлнинг орган ва тизимлари хаётий кўрсаткичларининг кескин издан чиқишини олдини олиш ва ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган нафас етишмовчилиги ривожланмаган ҳомиладорларда спинал анестезия ёки эпидурал анестезия учун маҳаллий анестетикларнинг оптимал консентрацияси ва миқдорини индивидуал танлаш респиратор ва гемодинамик стабилликни таъминланиши, шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган I-даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда пропофолни 1,5–3 мг/кг/соат ёки дексмедетомидинни ўртача 0,2-0,7 мкг/кг/соат тезлигида инфузия қилиш билан бирга бупивакаиннинг паст консентрацияси билан мувозанатлашган ЭА ўтказиш ҳамда ноинвазив ўпка вентиляциясининг CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш натижасида операция вақтида ҳамда операциядан кейинги даврда асоратларни камайтириб, даволаш кунини 8 кундан 6 кунгача қисқартириш орқали бир беморга сарфланадиган харажатларни 901088 сўмга иқтисод қилинган; Хулоса: ШТП билан оғриган I даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда бупивакаиннинг паст миқдори билан мувозанатлашган ЭА ўтказиш вақтида НИЎВнинг СРАР тартибида респиратор қўллаб қувватлаш оптимал бўлиши исботланган.
учинчи илмий янгилиги: илк марта шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган II даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда кесар–кесиш операцияси вақтида умумий анестезия FiO2-60-80% кислород узатилиши билан мусбат PEEP 5-10 мм.сув.устда ЎСВ ўтказилиши самарали экани аниқланди, операциядан кейин узайтирилган ЎСВни FiO2-50-60% миқдорида кислород узатилиши билан давом эттириб, экстубациядан олдин CPAP тартибида респиратор қўллаб қувватлаш интраоперацион ва операциядан кейинги даврда оғир гипоксияни бартараф этиб, респиратор ва гемодинамик барқарорликни таъминлаши исботланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт Университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 январдаги 19-сон билан тасдиқланган «Шифохонадан ташқари пневмонияси бор ҳомиладорларда анестезиологик ёндашув» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Самарқанд шаҳар 3-сон туғруқ мажмуаси бўйича 12.08.2024 йилдаги 474-сон, Республика ихтисослаштирилган Она ва бола саломатлиги илмий амалий тиббиёт маркази Навоий вилояти филиали бўйича 21.08.2024 йилдаги 130-сон ҳамда Самарқанд шаҳар 2-сон туғруқ мажмуаси бўйича 22.08.2024 йилдаги 657-У-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 08/49-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: илк марта шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган II даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда кесар–кесиш операцияси вақтида умумий анестезия вақтида FiO2-60-80% кислород узатилиши билан ЎСВ ўтказилиши ҳамда экстубациядан олдин мусбат PEEP 5-10 мм.сув.устда, FiO2-50-60% миқдорида кислород узатилиши билан CPAP тартибида ноинвазив респиратор қўллаб қувватлаш интраоперацион даврда гипоксияни бартараф этиши, бунинг натижасида гемодинамик барқарорликни таъминлаши тартиби орқали оғир даражали нафас етишмовчилиги вақтида она ва боланинг саломатлигига бўлган хавфни бартараф этиш тартиби яратилганлиги билан ажралиб турган. Иқтисодий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган II-даражали нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда умумий анестезия ва операциядан кейинги даврда узайтирилган ЎСВнинг ўтказилиши ҳамда экстубациядан олдин мусбат PEEP 5-10 мм.сув.устда, FiO2-50-60% миқдорида кислород узатилиши билан CPAP тартибида ноинвазив респиратор қўллаб қувватлаш натижасида операциядан кейинги даврда нафас етишмовчилиги билан боғлиқ асоратларни камайтириб, даволаш кунини 8 кундан 6 кунгача қисқартириш орқали бир беморга даволаш учун сарфланадиган харажатлар 750858 сўмгача иқтисод қилинган; Хулоса: ШТП билан оғриган II даражали нафас етишмовчилиги мавжуд бўлган ҳомиладорларда кесар–кесиш операцияси вақтида FiO2-60-80% кислород узатилиши билан ЎСВ негизида умумий кўп компонентли анестезия ўтказилиши, ҳамда операциядан кейинги даврда узайтирилган ЎСВни давом эттирилиши, экстубациядан олдин эса СРАР тартибида респиратор таъминлаш орқали интраоперацион ва операциядан кейинги даврда гипоксия бартараф этилиб гемодинамик барқарорлик таъминланганлиги исботланган. 
тўртинчи илмий янгилиги: илк марта шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган турли даражадаги нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларга кесар-кесиш операцияси учун индивидуал танланган анестезия усулларининг янги туғилган чақалоқларга негатив таъсири минимал эканлиги, постнатал адаптацион даврда чақалоқларнинг ташқи муҳитга тез мослашишини бузмаслиги исботланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт Университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 январдаги 19-сон билан тасдиқланган «Шифохонадан ташқари пневмонияси бор ҳомиладорларда анестезиологик ёндашув» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Самарқанд шаҳар 3-сон туғруқ мажмуаси бўйича 12.08.2024 йилдаги 474-сон, Республика ихтисослаштирилган Она ва бола саломатлиги илмий амалий тиббиёт маркази Навоий вилояти филилали бўйича 21.08.2024 йилдаги 130-сон ҳамда Самарқанд шаҳар 2-сон туғруқ мажмуаси бўйича 22.08.2024 йилдаги 657-У-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 08/49-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган турли даражадаги нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларга кесар-кесиш операцияси учун танланган анестезия усуллари улардан янги туғилган чақалоқларга негатив таъсирининг минимал эканлиги, постнатал адаптацион даврда чақалоқларни ташқи муҳитга мослашишини бузмаслиги орқали шифохонадан ташқари пневмония ва нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларда хавфсиз ва самарали анестезия усулларини индивидуал аниқлашга ёрдам берганлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: шифохонадан ташқари пневмония билан хасталанган турли даражадаги нафас етишмовчилиги ривожланган ҳомиладорларга кесар-кесиш операцияси учун танланган анестезия усуллари улардан янги туғилган чақалоқларга негатив таъсирининг минимал эканлиги, постнатал адаптацион даврда чақалоқларни ташқи муҳитга мослашишини бузмаслиги натижасида операциядан кейинги даврда чақалоқларда ҳам асоратларни камайтириб, даволаш кунини 6 кундан 4 кунгача қисқартириш орқали бир янги туғилган чақалоққа сарфланадиган харажатларни 264684 сўмгача иқтисод қилинишига эришилган. Хулоса: ШТП билан оғриган нафас етишмовчилигининг турли даражаси мавжуд бўлган ҳомиладорларга кесар-кесиш операцияси учун танланган анестезия усуллари ва респиратор қўллаб-қувватлаш усуллари улардан туғилган чақалоқларга негатив таъсирининг минималлиги, постнатал адаптацион даврда чақалоқларни ташқи муҳитга мослашишини бузмаслигини кўрсатди.