Алламуратов Махмут Омаровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Орол денгизи минтақасидаги қум ва тупроқни қотирувчи полимер реагентларни саноат чиқиндилари асосида ишлаб чиқиш», 11.00.05–Атроф-муҳитни муҳофаза  қилиш  ва  табиий  ресурслардан оқилона фойдаланиш (кимё фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/К143.

Илмий раҳбар: Мухамедгалиев Бахтиёр Абдукадирович, кимё фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.28.03.2018.К/Т.04.02.

Расмий оппонентлар: Назирова Раъно Агзамовна, техника фанлари доктори, профессор; Қўлдошева Шахноза Абдулазизовна, кимё фанлари доктори.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: α,β-дихлоргидринглицеринни натрийдигид-рофосфат билан поликонденсацияси ҳамда гидролиз саноатининг лигнин ушлаган чиқиндилари асосида қум ва тупроқни қотирувчи полимер реагентларини ишлаб чиқаришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк марта Орол минтақасидаги қум ва тупроқни қотирувчи полимер-реагентларни «Аммофос» АЖ чиқиндиси – фосфогипснинг ҳосиласи натрийдигидрофосфат ва α,β-дихлоргидринглицеринни поликонденсацияси асосида олиш технологияси ишлаб чиқилган;

синтез қилинган қотирувчи-реагентларнинг таркиби, тузилиши ва физик-кимёвий хоссалари аниқланган;

α,β-дихлоргидринглицерин ва лигнофсульфонат асосида олинган қотирувчи-реагентларнинг тупроқ ва қум композицияларининг физик-механик хоссаларига таъсири исботланган;

 синтез қилинган полимер қотирувчи-реагентлар билан ишлов берилган қум ва тупроқнинг сув ва шамол эрозиясига бардошлиги 70–75%га ортиши, қишлоқ хўжалик экинларининг ҳосилдорлиги ўртача 80%га ортиши  исботланган;

синтез қилинган полимер қотирувчи-реагентларни Орол денгизи минтақасидаги кўчувчи қум ва тупроқ ҳудудларида қўллаш технологияси такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Орол денгизи минтақасидаги қум ва тупроқни қотирувчи полимер реагентларни саноат чиқиндилари асосида ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар асосида:

саноат чиқиндилари асосида синтез қилинган полимер композиция учун Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан ихтирога патент олинган (№IAP 05444, 2017 й). Натижада синтез қилинган қотирувчи полимер композиция Орол денгизи минтақасидаги учар қум ва тупроқни қотириш, унумдорлигини ошириш имконини берган;

полимер қотирувчи-реагентлар АМУ-1, АМУ-2 ни қўллаш технологияси Қорақалпоғистон Республикаси ўрмон хўжалиги ҳудудида, «Жамила қаракөз» ва «Ом Баг Кадирбай» агроферма хўжаликларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат кўмитасининг 2017 йил 4 декабрдаги 02.03/2-6685-сон маълумотномаси). Натижада чет элдан катта валютага келтирилаётган, қиммат ва экологик хавфли бўлган қотирувчи-реагентларни келтирилишини қисқартириш имконини берган.