Мамаджанова Дилоромхон Бахтиёр қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларини педагогик фаолиятга тайёрлашда Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланиш” 13.00.01 - Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи ихтисослигидан.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Ped4804.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Исянов Равил Геннадиевич, педагогика фанлари номзоди, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Олий таълим тизими кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/30.09.2023.Пед.173.01 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Салиева Зуҳра Таҳировна, педагогика фанлари доктори, профессор; Жураев Дустмурод Уролович педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади боълажак бошланғич синф оъқитувчиларини педагогик фаолийатга таййорлашда Алихонтоъра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланишнинг самарали педагогик усулларини аниқлаш ва дидактик тавсийалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланишда унинг “Туркистон қайғуси”, “Девони Соғуний” асараларидаги инсонпарварлик, ватанпарварлик ва илм олишга йўналтирувчи ғоялари мазмунан педагогик таълим контекстида таҳлил қилиниб, бўлажак ўқитувчиларни касбий тайёрлаш мақсадларига мослаштирилган, назарий-методик ёндашувлар асосида дидактик салоҳияти аниқлаштирилган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларини педагогик фаолиятга тайёрлашнинг дидактик модели ўқитувчи ва талабалар ўртасидаги ҳамкорликни кучайтириш имкониятларини кенгайтиришга йўналтирилган Алихонтўра Соғунийнинг инсонпарварлик ғояларининг устувор мазмунини ёритиб беришга қаратилган ривожлантирувчи топшириқларни босқичма-босқич киритиш асосида такомиллаштирилган;
рақамли таълим ресурслари ва мобил таълим технологиясидан фойдаланишнинг педагогик шарт-шароитлари Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросини ўргатиш орқали бўлажак ўқитувчиларни педагогик фаолиятга тайёрлаш жараёнида ватанпарварлик, инсонпарварлик ҳиссиётларини сингдириш ҳамда шахсий фазилатларини наъмуна сифатида кўрсатиш тамойилларига устуворлик бериш асосида жорий этилган;
Алихонтўра Соғунийнинг педагогик қарашлар тизмидаги аксиологик жиҳатлар бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларини касбий тайёрлаш босқичида тарбиявий мазмунни шакллантириш имконини яратувчи методик таъминотни яратиш орқали амалиётга жорий этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Боълажак бошланғич синф оъқитувчиларни педагогик фаолийатга таййорлашда Алихонтоъра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланиш жарайонини такомиллаштиришга доир олинган натижалар асосида:
Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланишда унинг “Туркистон қайғуси”, “Девони Соғуний” асараларидаги инсонпарварлик, ватанпарварлик ва илм олишга йўналтирувчи ғоялари мазмунан педагогик таълим контекстида таҳлил қилиниб, аниқлаштиришга оид таклифлари “Бошланғич таълимда тарбийа” номли оъқув қоълланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/3.3-сонли қарорига асосан берилган 2023/196 У-49 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бўлажак ўқитувчиларни касбий тайёрлаш мақсадларига мослаштирилган, назарий-методик ёндашувлар асосида дидактик салоҳияти аниқлаштирилган;
Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланиш орқали бўлажак ўқитувчиларни педагогик фаолиятга тайёрлаш миллий шароитга мос ва халқаро стандартларга жавоб берадиган дидактик модели ишлаб чиқилиб, касбий фаолият мотивасиясини оширишга йўналтирилган мотивлар ҳамда рағбатлантирувчи, императив, экстериоризация ва ижтимоий-педагогик, аксиологик, интериоризация тамойилларига асосланган педагогик механизмлар билан бойитишга оид хулосалари “Бошланғич таълимда тарбийа” номли оъқув қоълланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/3.3- сонли қарорига асосан берилган 2023/196 У-49 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада боълажак оъқитувчиларда ҳамкорликда ишлаш (коллоборатив), комуникативлик, креатив ва критик фикрлаш коъникмалари ривожлантирилган.
Алихонтўра Соғунийнинг илмий-ижодий меросидан фойдаланиш технологияси таълимни индивидуаллаштириш ва мустақил билим олиш мотивациясини ривожлантиришда касбий компетенсияларни инновацион, назарий тахлил этиш, аналитик ва адекват ривожлантиришга устуворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид таклифлари “Бошланғич таълимда тарбийа” номли оъқув қоълланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/3.3- сонли қарорига асосан берилган 2023/196 У-49 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада боълажак оъқитувчиларига инсонпарварлик ғойаларини тарихий-илмий ва ижодий негизини индивидуал ва мустақил билим олиш мотивациясини ўргатиш самарадорлиги ортган.
Алихонтўра Соғуний ижодидаги аксиологик фазилатларини сингдириш ҳамда замонавий талқин ва илғор ёндашувлар асосида талабаларни педагогик фаолиятга тайёрлашда касбий билимларни интенсив шакллантирувчи когнитив-диагностик ёндашувлар асосида такомиллаштириш, илмий-методик асосланган баҳолаш индикаторлари ва педагогик-аналитик усуллар самарадорлигини ошириш билан бойитишга оид хулосалари “Бошланғич таълимда тарбийа” номли оъқув қоълланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/3.3- сонли қарорига асосан берилган 2023/196 У-49 рақамли нашр рухсатномаси).
Натижада Алихонтоъра Соғуний шахсга йўналтирилган, инсонпарварлик ғойаларини боълажак оъқитувчиларни педагогик фаолияти самарадорлиги ортган.