Xasanov Ravshan Rustamovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Harbiy xizmachilarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish va davolash bo‘yicha savodxonligini baholash”, 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam:B2024.4.PhD/Tib5270.
Ilmiy rahbar: Nuralieva Dilafruz Mamadiyorovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar nomi), IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Rasmiy opponentlar: Xalimbetov G‘ulom Sultanboevich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Qurbonov Botir Jo‘raboevich, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat stamatologiya tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: harbiy xizmatchilarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish va davolash bo‘yicha savodxonligini darajasini oshirish bo‘yicha tashkiliy chora-tadbirlar kompleksini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
insulinorezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi respondentlarda periferik to‘qimalarning yog‘ to‘qimasi bilan qoplanishi natijasida  insulinga bo‘lgan sezuvchanligini pasayishi va qonda giperglikemiya va giperinsulinemiya rivojlanishi asosida, simpatik nerv tizimining aktivalashishi va natijasida yurak ritm variabiligini pasayishi va arterial qon bosimining oshishiga olib kelishi isbotlangan;
metabolik xavf omillari (semizlik, insulinrezistentlik, dislipidemiya va arterial gipertenziyasi) mavjud bo‘lgan, harbiy respondentlarning erta skriningdan o‘tkazish natijasida, modifisirlangan va modifisirlanmagan xavf omillarini bartaraf qilish maqsadida birlamchi harbiy tibbiy bo‘g‘inlarda «tizimli sog‘lomlashtirish punktlari» takomillashtirilgan;
tizimli sog‘lomlashtirish punktlariga tashrif buyurgan 46-50 yoshdagi katta ofiserlar guruhida, semizlik sababli qonda giperglikemiya 
(7,80±1,2 mmol`/l) holati namoyon bo‘lgan va umumiy xolesterin 
(6,30±0,90 mmol`/l) miqdori ortishi bilan uzviy bog‘liqligi bu esa, yaqin besh yil ichida arterial gipertenziya va yurak ishemik kasalligi rivojlanishiga olib kelish prognozi asosida, profilaktik chora-tadbirlari (turmush tarzini modifikatsiyalash) isbotlangan; 
harbiy hizmatchilarining noinfeksion kasalliklardan oldini olish 
va davolash bo‘yicha savodxonligini oshirishga qaratilgan (nomedikamentoz davo: to‘g‘ri ovqatlanish (kunlik 500 grdan kam bo‘lmagan klechatka ist’emol qilish, ratsionda xolesteringa boy va glyutenli maxsulotlarni olib tashlash, 5 km (10000ta qadam)dan kam bo‘lmagan kundalik jismoniy xarakat asosida inson organizm metabolizm jarayonini yaxshilanishi) aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: 
Noinfeksion kasalliklar bilan og‘rigan harbiy respondentlarni profilaktika, diagnostika va terapevtik nuqtai nazaridan olib borishni optimallashtirish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: insulinorezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi respondentlarda periferik to‘qimalarning yog‘ to‘qimasi bilan qoplanishi natijasida  insulinga bo‘lgan sezuvchanligini pasayishi va qonda giperglikemiya va giperinsulinemiya rivojlanishi asosida, simpatik nerv tizimining aktivalashishi va natijasida yurak ritm variabiligini pasayishi va arterial qon bosimining oshishiga olib kelishi isbotlangani asosida “O‘zbekiston Respublikasi harbiy xizmatchi respondentlarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish masalalari bo‘yicha tibbiy savodxonligini baholash” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №2) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №428) Markaziy harbiy gospitali (21.11.2024 y., №27/1), Sirdaryo harbiy gospitali (21.11.2024 y., №17/2) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 5-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik noinfeksion kasallik rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va tibbiy savodxonligini oshirish uchun sarflanadigan 850 ming so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
ikkinchi ilmiy yangilik: metabolik xavf omillari (semizlik, insulinrezistentlik, dislipidemiya va arterial gipertenziyasi) mavjud bo‘lgan, harbiy respondentlarning erta skriningdan o‘tkazish natijasida, modifisirlangan va modifisirlanmagan xavf omillarini bartaraf qilish maqsadida birlamchi harbiy tibbiy bo‘g‘inlarda «tizimli sog‘lomlashtirish punktlari» takomillashtirilgani asosida “O‘zbekiston Respublikasi harbiy xizmatchi respondentlarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish masalalari bo‘yicha tibbiy savodxonligini baholash” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 
(4.11.2024 y., №2) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №428) Markaziy harbiy gospitali (21.11.2024 y., №27/1), Sirdaryo harbiy gospitali (21.11.2024 y., №17/2) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 5-sonli ma’lumotnomasi).  Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik noinfeksion kasallik rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va tibbiy savodxonligini oshirish uchun sarflanadigan 850 ming so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
uchinchi ilmiy yangilik: tizimli sog‘lomlashtirish punktlariga tashrif buyurgan 46-50 yoshdagi katta ofiserlar guruhida, semizlik sababli qonda giperglikemiya (7,80±1,2 mmol`/l) holati namoyon bo‘lgan va umumiy xolesterin (6,30±0,90 mmol`/l) miqdori ortishi bilan uzviy bog‘liqligi bu esa, yaqin besh yil ichida arterial gipertenziya va yurak ishemik kasalligi rivojlanishiga olib kelish prognozi asosida, profilaktik chora-tadbirlari (turmush tarzini modifikatsiyalash) isbotlangani asosida “O‘zbekiston Respublikasi harbiy xizmatchi respondentlarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish masalalari bo‘yicha tibbiy savodxonligini baholash” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 
(4.11.2024 y., №2) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №428) Markaziy harbiy gospitali (21.11.2024 y., №27/1), Sirdaryo harbiy gospitali (21.11.2024 y., №17/2) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 5-sonli ma’lumotnomasi).  Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik noinfeksion kasallik rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va tibbiy savodxonligini oshirish uchun sarflanadigan 850 ming so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: harbiy hizmatchilarining noinfeksion kasalliklardan oldini olish va davolash bo‘yicha savodxonligini oshirishga qaratilgan (nomedikamentoz davo: to‘g‘ri ovqatlanish (kunlik 500 grdan kam bo‘lmagan klechatka ist’emol qilish, ratsionda xolesteringa boy va glyutenli maxsulotlarni olib tashlash, 5 km (10000ta qadam)dan kam bo‘lmagan kundalik jismoniy xarakat asosida inson organizm metabolizm jarayonini yaxshilanishi) aniqlangani asosida inson organizm metabolizm jarayonini yaxshilashga qaratilgan) tashkiliy-uslubiy yondashuvlar asosida “O‘zbekiston Respublikasi harbiy xizmatchi respondentlarda noinfeksion kasalliklarning oldini olish masalalari bo‘yicha tibbiy savodxonligini baholash” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №2) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №428) Markaziy harbiy gospitali (21.11.2024 y., №27/1), Sirdaryo harbiy gospitali 
(21.11.2024 y., №17/2) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan 
(O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 5-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik noinfeksion kasallik rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va tibbiy savodxonligini oshirish uchun sarflanadigan 850 ming so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.