Маликов Муҳаммад Аҳмад ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Автомобил йўллари қопламасининг тишлашиш сифатини баҳолаш усулини такомиллаштириш”, 05.09.02 - “Геотехника” (ЙЎллар, йўлларни рақамлаштириш ва йўл ҳаракати хавфсизлиги. ЙЎл телематикаси йўналишлари бўйича) (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4PhD/Т5012
Илмий раҳбар: техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент Юнусов Абдувохид Гофурович.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети, PhD.15/31.08.2022.Т.73.05
Расмий оппонентлар: техника фанлари доктори (DSc), профессор Абдуназаров Жамшид Нурмухаматович (Жиззах политехника институти); техника фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент Ахмедов Шерзод Баходирович (Тошкент давлат транспорт университети).
Етакчи ташкилот: Тошкент архитектура-қурилиш университети.
Диссертация йўналиши: Техника йўналиши. Назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: асфалтбетон қопламали автомобил йўлларида қоплама юзасининг текстурасини ҳисобга олган ҳолда тишлашиш сифатини баҳолаш усулини такомиллаштириш ва асфалтбетон қопламаларининг тишлашиш сифатини ресурс-тежамкор усулда баҳолаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
автомобил йўллари қоплама юзаси текстурасининг тишлашиш сифатига таъсири “Портатив” ва “Қумли доғ” усуллари ёрдамида ҳаракат тезлиги паст бўлганда микротекстурага ҳамда ҳаракат тезлиги юқори бўлганда макротекстурага боғлиқлик қонуниятлари аниқланган;
тишлашиш сифати турлича бўлган рухсат этилган меъёрий қийматдан паст ёки юқори йўл бўлакларида тишлашиш коеффициенти камайиши билан автотранспорт воситаларининг умумий тўхташ масофаси ошиши ҳамда хавфсизлик коеффициенти қийматини ўзгармаслигига таъсир этувчи боғлиқлик қонуниятлари аниқланган;
автомобил йўллари қоплама юзасининг фототасвирлари асосида макротекстуранинг уч ўлчамли (3Д) шакли фотограмметрик усулдан фойдаланиб қайта тиклаш орқали макротекстурани баҳолашнинг “Қумли доғ” усули такомиллаштирилган;
автомобил йўлларининг транспорт-эксплуатацион кўрсаткичлари ҳисобланган “Макротекстура” ва “Тишлашиш коеффициенти” қийматлари “Халқаро тишлашиш индекси (ИФИ)”нинг моделларига умумлаштириш орқали асфалтобетон қопламали йўлларнинг тишлашиш сифатини баҳолаш усули такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: автомобил йўллари қопламасининг тишлашиш сифатини баҳолаш усулини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
автомобил йўллари қоплама юзаси текстурасининг тишлашиш сифатига таъсири ўрганилган ва уларнинг ўртасидаги ўзаро боғлиқлик қонуниятлар Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2024-йил 27-ноябр, 03-5214-сонли маълумотномаси). Натижада, автомобил йўллари қоплама юзаси микротекстура ва макротекстурасининг тишлашиш сифатига таъсири йўлларда ҳаракат тезлигини чегаравий меъёрларини белгилаш имконини берган;
автомобил йўллари қопламаси тишлашиш сифатининг ҳаракат хавфсизлигига таъсири қонуниятлари аниқланган ва Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2024-йил 27-ноябр, 03-5214-сонли маълумотномаси). Натижада, автотранспортни умумий тўхташ масофаси ва қопламанинг тишлашиш ўртасида тескари корреляцион боғлиқлик аниқланган ҳамда қопламаларининг эксплуатацион ҳолатини яхшилаш ва тишлашиш сифатини белгиланган меъёрлар доирасида сақлаб туриш орқали транспорт воситаларининг умумий тўхташ масофасини 2 бараварга қисқартириш мумкинлиги аниқланган;
тадқиқот натижалари асосида йўл қопламасининг уч ўлчамли (3Д) шаклини қайта тиклаш усули “МАТЛАБ” дастури ёрдамида ишлаб чиқилган ва Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2024-йил 27-ноябр, 03-5214-сонли маълумотномаси). Натижада олинган расмларни қайта ишлаш учун “мулти-виеw стерео” алгоритми ва “мачине леарнинг” моделидан фойдаланилган, ҳамда дастур ёрдамида текстурани уч ўлчамли шаклини қайта тиклашда 95 % аниқликка эришилган;
автомобил йўлларининг қоплама юзаси текстурасига асосланиб тишлашиш сифатини баҳолашнинг такомиллаштирилган усули Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2024-йил 27-ноябр, 03-5214-сонли маълумотномаси). Натижада, автомобил йўлларининг транспорт-эксплуатацион кўрсаткичларини баҳолашда сарфланаётган маблағларни 20% гача иқтисод қилишга эришилган.