Йўлдошева Мафтуна Бахтиёр қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида хорижий инвестицияларни жалб этишнинг самарали усулларини такомиллаштириш ”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Iqt3753.
Илмий раҳбар: Кузиева Наргиза Рамазановна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Тураев Шавкат Шухратович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иқтисодиётни модернизацийалаш шароитида хорижий инвестицийаларни жалб этишнинг самарали усулларини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсийалар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
иқтисодий ўсишнинг йанги ва устувор-истиқболли манбаларида потенсиал ва манфаатли инвесторларнинг “инвестицион мавқеи”ни мустаҳкамлаш стратегийаси ишлаб чиқилган;
хорижий инвестицийалардан фойдаланиш самарадорлиги даражасини инвестицион фаоллик ва жалб этилган сармойанинг даромадлилиги кўрсаткичлари асосида инвестицион рейтингни баҳолаш тартиби таклиф этилган;
истиқболда хорижий инвесторнинг юқори қийматли ва ўз маблағлари улуши 25 фоиздан кам бўлмаган қўшма инвестицийа лойиҳаларини ташқи муҳандислик-коммуникацийа тармоқлари билан таъминлаш давлат бюджети маблағлари ҳисобидан амалга оширилиши асосланган;
минг квадрат метрдан ортиқ ер участкалари ва бино-иншоотларга нисбатан мулк ҳуқуқини қўлга киритган тадбиркорлик субъектларига мол-мулк солиғи ва ер солиғи бўйича ҳисобланган солиқларни тўлаш муддатини кечиктириш ҳуқуқини бериш тартиби ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Иқтисодиётни модернизацийалаш шароитида хорижий инвестицийаларни жалб этишнинг самарали усулларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
иқтисодий ўсишнинг йанги ва устувор-истиқболли манбалари ҳисобидан миллий иқтисодиётга хорижий инвестицийаларни жалб этиш усулларини такомиллаштириш мақсадида потенсиал ва манфаатли инвесторларнинг “инвестицион мавқеи”ни мустаҳкамлашнинг миллий Стратегийасини ишлаб чиқишга оид таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 28 йанвар 2022 йилдаги “Йанги Ўзбекистоннинг 2022-2026 йилларга мўлжалланган Тараққиёт стратегийаси”ни тасдиқлаш тўғрисида”ги №ПФ-60-сон Фармонида инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молийа вазирлигининг 2024 йил 26 январдаги 03/41-7-1986-сон маълумотномаси). мазкур илмий йангиликни амалиётга жорий этилиши натижасида 2022-2023 йилларда мамлакатимизда фаолийат юритаётган хорижий инвестицийа иштирокидаги корхоналарнинг махсус иқтисодий зоналар дирексийалари билан ҳамкорликдаги шартномани узайтириш ҳақида қўшимча аризалари сони 23,9 фоизга ошган;
иқтисодиётга тўғридан-тўғри хорижий инвестицийаларни жалб қилиш фаолийати самарадорлигини ошириш, хорижий инвесторларни мамлакатимиз имконийатлари ва салоҳийати тўғрисида хабардор қилиш, хорижий инвестицийаларни жалб этиш ва ўзлаштириш соҳасида давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, маҳаллий ижро ҳокимийати органлари фаолийатини мувофиқлаштиришни йахшилаш мақсадида хорижий инвестицийалардан фойдаланиш самарадорлиги даражасини инвестицион фаоллик ва жалб этилган сармойанинг даромадлилик кўрсаткичлари асосида инвестицион рейтингни баҳолаш тартиби бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 29 апрелдаги “Республика иқтисодиётига тўғридан тўғри хорижий инвестицийаларни жалб қилиш механизмларини йанада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4300-сон Қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молийа вазирлигининг 2024 йил 26 январдаги 03/41-7-1986-сон маълумотномаси). мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида мамлакатга жалб этилган тўғридан-тўғри хорижий инвестицийалар ҳажми 2020-2022 йилларда 1,42 мартага ошган;
жаҳон ва минтақавий инвестицийа бозорларида рақобат кучайиб бораётганлиги шароитида мамлакатда йана ҳам қулайроқ инвестицийа муҳитини йаратиш, ишлаб чиқаришларни модернизацийа қилиш, техник ва технологик йангилаш бўйича лойиҳаларни амалга ошириш учун хорижий инвестицийалар жалб этилишини рағбатлантириш мақсадида истиқболда хорижий инвесторнинг юқори қийматли ва ўз маблағлари улуши 25 фоиздан кам бўлмаган қўшма инвестицийа лойиҳаларини ташқи муҳандислик-коммуникацийа тармоқлари билан таъминлаш давлат бюджети маблағлари ҳисобидан амалга оширилиши зарурлиги ҳақидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2022 йил 7 июндаги “Хорижий ва маҳаллий инвесторларнинг инвестицийа лойиҳалари ташқи инфратузилмасини йаратиш харажатларини давлат томонидан қоплаб бериш тартиби тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш ҳақида”ги 306-сон Қарорида инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молийа вазирлигининг 2024 йил 26 январдаги 03/41-7-1986-сон маълумотномаси). мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши хорижий инвесторлар учун йанада қулай инвестицийа муҳитининг йаратилишига хизмат қилган ва 2023 йилнинг 9 ойида хорижий инвесторнинг юқори қийматли ва ўз маблағлари улуши 25 фоиздан кам бўлмаган 14 та қўшма инвестицийа лойиҳаларини ташқи муҳандислик-коммуникацийа тармоқлари билан таъминлаш учун давлат бюджети маблағлари ҳисобидан 41,2 млрд сўм ҳажмида харажатлар қилинган;
Республикамизда инвестицион муҳитни йанада йахшилаш, маҳаллий ва хорижий инвесторларга қулай шарт-шароитлар йаратиш, шунингдек, тадбиркорларнинг муаммо ва таклифларини бевосита ўрганиш ҳамда тадбиркорликни келгусида ривожлантиришнинг асосий йўналишларини белгилаб олиш бўйича 2021 йил 20 август куни ўтказилган Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан очиқ мулоқоти доирасида белгиланган масалалар ижросини таъминлаш мақсадида 2022 йил 1 йанвардан бошлаб тадбиркорлик субъектларига (бундан давлат улуши 50 фоиздан юқори бўлган корхоналар, ер қаъридан фойдаланувчилар ва аксиз ости маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар мустасно) умумий майдони 1 000 квадрат метрдан ортиқ бўлган ер участкаларига ва (ёки) бино ва иншоотларга нисбатан мулк ҳуқуқини қўлга киритганда мол-мулк солиғи ва ер солиғи бўйича ҳисобланган солиқларни тўлашни олти ой муддатга кечиктириш ҳуқуқи бериш бўйича таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 2 нойабрдаги “маҳаллий ва хорижий инвесторлар томонидан солиқларни тўлашни кечиктириш механизмларини такомиллаштириш тўғрисида”ги ПҚ-5274-сон Фармонида акс эттирилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молийа вазирлигининг 2024 йил 26 январдаги 03/41-7-1986-сон маълумотномаси). 2023-2024 йилларда Қорақалпоғистон Республикасининг Нукус шаҳрида қиймати 1 миллион АҚШ доллари ва ундан ортиқ эквивалентдаги, қолган туманларда қиймати 300 минг АҚШ доллари ва ундан ортиқ эквивалентдаги инвестицийа киритиш мажбурийатини юклаган ҳолда лойиҳа ташаббускорларига ер участкалари тўғридан-тўғри ижарага берилиши бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2023 йил 10 августдаги “Йирик инвестицийа лойиҳасини амалга ошириш учун энг йахши таклифни танлаб олишнинг маъмурий регламентини тасдиқлаш тўғрисида» 2021 йил 21 сентабрдаги 592-сон қарорига қўшимча киритиш тўғрисида”ги ВМҚ-353-сон Қарорида инобатга олинган.