Хушмуродов Жобир Панжиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориладиган тупроқларнинг агроекологик ҳолати, мош ва ловия экинларида оғир металларнинг аккумуляцияси (Нуробод тумани тупроқлари мисолида)”, 06.01.04 – Агрокимё (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Qx1251
Илмий раҳбар: Каримов Хусниддин Нагимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тупроқшунослик ва агрокимёвий тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тупроқшунослик ва агрокимёвий тадқиқотлар институти, DSc.25/30.12.2019.Qx/В.43.01.
Расмий оппонентлар: Санақулов Акмал Лапасович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Каримбердиева Амина Азимовна, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ш.Рашидов номли Самарқанд давлат университети Агробиотехнологиялар ва озиқ-овқат хавфсизлиги институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади суғориладиган оч тусли бўз тупроқлар шароитида мош ва ловия экинларининг қисмлари токсик элементларнинг тупроқдан ўзлаштириш миқдорларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
суғориладиган оч тусли бўз тупроқлар шароитида микроелементларнинг ва оғир металларнинг кўп мобилизацияланиши шўрланиш химизимига, типига, заҳарли тузлар заҳирасига боғлиқлиги асосланган;
ловия ва мош экинлари қисмларида токсик элементларнинг ўзлаштириш қатори (Cр, Ни, Cд, Cо, Пб, Cу, Зн элемент ионлари илдиз→поя→барг→дон) аниқланган;
оғир металларнинг ва микроелементларнинг рухсат этилган меёрдан юқори бўлиши мош ва ловия экининг унувчанлигига 5-7 кунга салбий таъсир этиши аниқланган;
ловия ва мош экинлари тупроқдан ионларнинг РЕМ дан 5 баробардан юқори бўлганда Cу элементининг аккумуляция қилиниши Cо, Пб, Cд элементларига нисбатан юқори бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Суғориладиган оч-тусли бўз тупроқларнинг агроекологик ҳолати, мош ва ловия экинларида оғир металларнинг аккумуляцияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Нуробод тумани «Сирожиддин даласидаги чорва» фермер хўжалиги майдони тупроқларининг 1 метрли қатламдаги мис, қўрғошин, кадмий ҳамда хром элементларини ўртача миқдорини акс эттирувчи 1:5000 масштабли экологик картаси фермер хўжалигининг 96,2 га майдонида амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалик вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 8-октябрдаги 05/05-02-862-сон  маълумотномаси). Натижада, фермер хўжалигининг суғориладиган тупроқларини токсикантлар билан ифлосланиш ҳолатига кўра кимёвий элементларни кам аккумуляция қилувчи ўсимликларни танлаб экиш ҳамда тупроқларнинг ифлосланишини олдини олишга қаратилган тадбирларни ўтказилишга имкон берган;
Нуробод тумани «Сирожиддин даласидаги чорва» фермер хўжалигининг 1:5000 масштабли агрохимкартограммалари фермер хўжалигининг 96,2 гектар майдонига амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалик вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 8-октябрдаги 05/05-02-862-сон маълумотномаси). Натижада, фермер хўжалигининг суғориладиган оч-тусли бўз тупроқлари гумус ва озиқа элементлари билан таъминланганлик даражасига боғлиқ ҳолда ўғитларни мақбул меъёр ва муддатларда қўллаш орқали тупроқларни агрокимёвий ҳолатини яхшилаш имконини берган.