Ахмедов Шухрат Курвондурдиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бақлажонни (Solanum melongena L.) турли усулларда қуритиш технологиясини такомиллаштириш”, 06.01.11 – Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Qх1557.
Илмий раҳбар: Исломов Сохиб Яхшибекович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Муминов Нажмиддин Шамсиддинович, техника фанлари доктори, профессор; Усманова Камола Абдужаббаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Бухоро озиқ-овқат ва енгил саноат технологияси институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Бақлажонни турли нав ва дурагайлари хомашёсини табиий шароитда турли усулларда қуритиш технологиясини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор бақлажонни турли хил нав ва дурагайларини қуритиш ускунасида қуритилганда тайёр маҳсулот чиқиш миқдори 10 кг хомашёдан “Аврора” навида 0,95 кг, Анет F1 дурагайида 0,97 кг, Барселона F1 дурагайида 1,2 кг тайёр қуритилган маҳсулот олиниши аниқланган;
табиий шароит ва қуритиш ускунасида қуритилган турли хил ўлчамдаги бақлажон маҳсулотлари органолептик баҳоланганда тайёр маҳсулотларни ташқи кўриниши, ранги, мазаси, хушбўйлиги ва товарбоплик кўрсаткичлари бўйича Замин F1 дурагайи, Пантера F1 дурагайи ва Барселона F1 юқори кўрсаткичга эга бўлган дурагайилари танлаб олинган;
қуритиш учун тайёрланган бақлажон бўлакларига К2S2О5 калий метан-бисулфитнинг 2 % ишчи эритмасида ишлов берилиб, қуритилганда назоратга нисбатан 0,8-0,9 кг кўп маҳсулот олиниши исботланган;
бақлажон хомашёсига К2S2О5 калий метан-бисулфитнинг (2%) ишчи эритмасида ишлов берилганда қуруқ маҳсулот таркибидаги қолдиқ намлик стандартга мос равишда Сурхон гўзали навида 17,1 %, Анет F1 да 17,7 %, Замин F1 дурагайида 17,5 %, Пантера F1 дурагайида 17,6 % бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бақлажоннинг нав ва дурагайларини қуритишда тайёр маҳсулот чиқишига турли омиллар таъсирини ўрганиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
бақлажоннинг нав ва дурагайлари хом-ашёсини қуритиш ишланмаси Хоразм вилояти Қўшкўпир тумани ҳудудидаги “Файзулла боғбон” фермер хўжалиги ер майдонида етиштирилган бақлажонниг Аврора нави ва Анет F1 дурагайи ҳосилидан 4 тонна хомашё қуритиш учун тайёрланиб, ишлаб чиқаришга жорий этилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноати уюшмасининг 18.03.2025 йил. 18-28/03-25 сонли маълумотномаси). Натижада, Аврора навидан 3 млн 700 минг сўм, Анет F1 дурагайидан эса 3 млн 900 минг сўм соф фойда олинган. Рентабеллик даражаси эса Аврора навидан 63,7 %, Анет F1 дурагайида эса 67,2 % ни ташкил этган.
Бақлажоннинг нав ва дурагайлари хомашёсини қуритиш ишланмаси Хоразм вилояти Қўшкўпир тумани ҳудудидаги “Комилжон боғбон” фермер хўжалиги ер майдонида етиштирилган Аврора нави ва Анет F1 дурагайи ва Барселона F1 дурагайи ҳосилининг ҳар биридан 1 тоннадан жами 3 тонна хом-ашё қуритиш учун тайёрланиб, ишлаб чиқаришга жорий этилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноати уюшмасининг 18.03.2025 йил. 8-28/03-25 сонли маълумотномаси). Натижада, Аврора навидан 925 минг сўм, Анет F1 дурагайидан эса 975 минг сўм Барселона F1 дурагайидан эса 1 млн 100 минг сўм соф фойда олишга эришилган. Рентабеллик даражаси эса Аврора навидан 63,7 %, Анет F1 дурагайида 67,2 %, Барселона F1 дурагайида эса 75,8 % ни ташкил этган.
Бақлажоннинг нав ва дурагайлари хом-ашёсини қуритиш ишланмаси Хоразм вилояти Қўшкўпир тумани ҳудудидаги “Бахромбек” фермер хўжалиги ер майдонида етиштирилган бақлажоннинг Аврора нави ва Анет F1 дурагайи ҳосилидан 6 тонна хомашё қуритиш учун тайёрланиб, ишлаб чиқаришга жорий этилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноати уюшмасининг 18.03.2025 йил. 18-28/03-25 сонли маълумотномаси). Натижада, Аврора навидан 2 млн 775 минг сўм, Барселона F1 дурагайидан эса 3 млн 300 минг сўм соф фойда олинган. Рентабеллик даражаси эса Аврора навидан 63,7 %, Барселона F1 дурагайидан 75,8 % ни ташкил этган.