Umurzakova Gavxaroy Islamovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): "Regional`nie osobennosti razvitiya insul`ta i «tverdix konechnix tochek» ot nego na primere naseleniya g. Osha (aspekti epidemiologii i meteoxronoprofilaktiki)",  14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Tib4186.
Ilmiy raxbar: Mamasoliev Ne’matjon Salievich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajargan muassasa nomi: Qirg‘iz Respublikasi Janubiy bo‘lim Milliy fanlar akademiyasi tibbiyot-biologiya muammolari instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat tibbiyot instituti, DSc.04/30.11.2024.Tib.95.03.
Rasmiy opponentlar: Badritdinova Matlyuba Najmidinovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Saloxiddinov Adil Saloxiddinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Fargona davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Taqdiqotning maqsadi: O‘sh shahrining iqlim va ob-havo omillarini hisobga olgan holda insul`tning tarqalishi, rivojlanishining mintaqaviy xususiyatlari va xronometreoprofilaktikasini va undan "yakuniy nuqtalarni" o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
ilk bor Qirg‘iziston janubida insul`tning tarqalishi va «qattiq yakuniy nuqtalari» (o‘lim, nogironlik va shoshilinch yotqizish holatlari) shakllanishining iqlim-meteopatogen mexanizmlari kompleks epidemiologik va klinik-meteorologik usullarda isbotlangan;
ilk bor O‘sh shahri sharoitida miya insul`tlarining mavsumiy, oylik, sutkalik va soatlik bioritmlari aniqlanib, meteorologik omillarning kasallik rivojlanishiga ta’siri ilmiy asoslangan;
ilmiy asoslangan meteorologik omillar ta’sirini hisobga oluvchi insul`tlarning xronobiologik monitoring va prognozlash tizimi ishlab chiqilgan;
hududning keskin kontinental iqlim sharoitida insul`tlar va ularning og‘ir asoratlarini kamaytirish bo‘yicha ilmiy asoslangan xronometeoprofilaktik tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Andijon davlat tibbiyot institutining 2024 yil 10 dekabr`dagi 10/17 rakamli xulosasiga ko‘ra (ilmiy yangiliklarini boshka sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Sog‘liqni saqlash vazirligiga Andijon davlat tibbiyot institutining 2024 yil 10 dekabrdagi №10-sonli xati yuborilgan):
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor Qirg‘iziston janubida insul`tning tarqalishi va «qattiq yakuniy nuqtalari» (o‘lim, nogironlik va shoshilinch yotqizish holatlari) shakllanishining iqlim-meteopatogen mexanizmlari kompleks epidemiologik va klinik-meteorologik usullarida isbotlangan takliflar Andijon davlat tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 30 noyabrdagi 6i-45u-son bilan tasdiqlangan «Janubiy Qirg‘izistonning iqlim sharoitida insul`tlarning xronobiologik va xronometeoprofilaktik jihatlari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan.  O‘sh davlat universiteti tibbiyot markazi (2023-yil 12-sentyabrdagi 23-041/a-sonli buyruq), Botken viloyati Qizil-Qiya shahridagi Umumiy amaliyot vrachi markazi (2023-yil 1-dekabrdagi 20-035/b-sonli buyruq) va Nookat tumani hududiy kasalxonasi (2023 yil 10 noyabrdagi 26-sonli buyruq) amaliy faoliyatiga joriy etilgan, Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabr` 10-son xulosasi. Ijtimoiy samaradorligi: Xronobiologik tahlil va xronometeoprofilaktikaning ishlab chiqilgan modeli aholi orasida insul`tning barcha shakllarini erta bashorat qilish, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Insul`tning xronobiologik tahlili va xronometeoprofilaktikasining ishlab chiqilgan modelini amaliyotga tatbiq etish natijasida nogironlikni kamaytirishdan 138874635 million so‘m mablag‘ tejaladi.
ikkichi ilmiy yangilik: ilk bor O‘sh shahri sharoitida miya insul`tining oylar, sutkalar va soatlar, bedorlik va tungi uyqu davrlari bo‘yicha monitoringi va xronometeoprofilaktikasi uchun tavsiya etilgan takliflar  Andijon davlat tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 30 noyabrdagi 6i-45u-son bilan tasdiqlangan «Janubiy Qirg‘izistonning iqlim sharoitida insul`tlarning xronobiologik va xronometeoprofilaktik jihatlari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan.   bo‘lib O‘sh davlat universiteti tibbiyot markazi (2023-yil 12-sentyabrdagi 23-041/a-sonli buyruq), Botken viloyati Qizil-Qiya shahridagi Umumiy amaliyot vrachi markazi (2023-yil 1-dekabrdagi 20-035/b-sonli buyruq) va Nookat tumani hududiy kasalxonasi (2023 yil 10 noyabrdagi 26-sonli buyruq) amaliy faoliyatiga joriy etilgan Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabr` 10-son xulosasi Ijtimoiy samaradorligi: Xronobiologik tahlil va xronometeoprofilaktikaning ishlab chiqilgan modeli aholi orasida insul`tning barcha shakllarini erta bashorat qilish, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Insul`tning xronobiologik tahlili va xronometeoprofilaktikasining ishlab chiqilgan modelini amaliyotga tatbiq etish natijasida nogironlikni kamaytirishdan 138874635 million so‘m mablag‘ tejaladi. Miya insul`tini oylar, kunlar va soatlar, bedorlik va tungi uyqu davrlari bo‘yicha monitoringi va xronoklimatometeoprofilaktikasi bo‘yicha tavsiya etilgan tizimlar ushbu patologiyaning har qanday shakllarining kechishini 60,3% dan 63,0% gacha yumshata oladi, ularni erta aniqlashni 95,8% ga oshiradi va insul`tlardan o‘limni kamida 2 martaga kamaytira oladi.
 uchinchi ilmiy yangilik: ilmiy asoslangan meteorologik omillar ta’sirini hisobga oluvchi insul`tlarning xronobiologik monitoring va prognozlash tizimi ishlab chiqilgan takliflar Andijon davlat tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 30 noyabrdagi 6i-45u-son bilan tasdiqlangan «Janubiy Qirg‘izistonning iqlim sharoitida insul`tlarning xronobiologik va xronometeoprofilaktik jihatlari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan.   O‘sh davlat universiteti tibbiyot markazi (2023-yil 12-sentyabrdagi 23-041/a-sonli buyruq), Botken viloyati Qizil-Qiya shahridagi Umumiy amaliyot vrachi markazi (2023-yil 1-dekabrdagi 20-035/b-sonli buyruq) va Nookat tumani hududiy kasalxonasi (2023 yil 10 noyabrdagi 26-sonli buyruq) amaliy faoliyatiga joriy etilgan. Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabr` 10-son xulosasi. Ijtimoiy samaradoligi: Xronobiologik tahlil va xronometeoprofilaktikaning ishlab chiqilgan modeli aholi orasida insul`tning barcha shakllarini erta bashorat qilish, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini bergan.  Iqtisodiy samaradorligi: Insul`tning xronobiologik tahlili va xronometeoprofilaktikasining ishlab chiqilgan modelini amaliyotga tatbiq etish natijasida nogironlikni kamaytirishdan 138874635 million so‘m mablag‘ tejaladi. Amaliyotga tatbiq etish natijalari Qirg‘iziston janubi aholisi o‘rtasida insul`tning barcha shakllarini - 36,0% dan 95,8% gacha va ulardan o‘limni - 45,0% dan 98,2% gacha, ya’ni maksimal 2,2 va 2,1 martaga kamaytirishga ko‘maklashadi. Taklif etilayotgan modelni joriy etilgandan so‘ng aholi o‘rtasida insultning barcha shakllarini erta bashoratlash, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini beradi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: hududning keskin kontinental iqlim sharoitida insul`tlar va ularning og‘ir asoratlarini kamaytirish bo‘yicha ilmiy asoslangan xronometeoprofilaktik tavsiyalar ishlab chiqilgan takliflar  Andijon davlat tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 30 noyabrdagi 6i-45u-son bilan tasdiqlangan «Janubiy Qirg‘izistonning iqlim sharoitida insul`tlarning xronobiologik va xronometeoprofilaktik jihatlari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan.   O‘sh davlat universiteti tibbiyot markazi (2023-yil 12-sentyabrdagi 23-041/a-sonli buyruq), Botken viloyati Qizil-Qiya shahridagi Umumiy amaliyot vrachi markazi (2023-yil 1-dekabrdagi 20-035/b-sonli buyruq) va Nookat tumani hududiy kasalxonasi (2023 yil 10 noyabrdagi 26-sonli buyruq) amaliy faoliyatiga joriy etilgan. Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabr` 10-son xulosasi. Ijtimoiy ahamiyati: ishlab chiqilgan xronobiologik tahlil va xronometeoprofilaktika modeli aholi orasida insultning barcha shakllarini erta bashoratlash, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: insul`tning xronobiologik tahlili va xronometeoprofilaktikasining ishlab chiqilgan modelini amaliyotga tatbiq etish natijasida nogironlikni kamaytirishdan 138874635 million so‘m mablag‘ tejaladi. Amaliyotga tatbiq etish natijalari Qirg‘iziston janubi aholisi o‘rtasida insul`tning barcha shakllarini - 36,0% dan 95,8% gacha va ulardan o‘limni - 45,0% dan 98,2% gacha, ya’ni maksimal 2,2 va 2,1 martaga kamaytirishga ko‘maklashadi. Taklif etilayotgan modelni joriy etilgandan so‘ng aholi o‘rtasida insultning barcha shakllarini erta bashoratlash, tashxislash va oldini olishni keskin yaxshilash imkonini beradi.