Кадирова Дурдона Фуркатовна
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари », 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/P920.
Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, психология фанлар доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Қодиров Комолиддин Ботирович, психология фанлари доктори, профессор; Саломова Гули Шодимурадовна, психология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятларини очиб бериш асосида амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларнинг лингвистик қобилиятлари уларнинг таълим йўналишига боғлиқ равишда кучлироқ ифодаланганлиши талабалар шахсий ўсиш даражасида икки ва ундан ортиқ тилларни ўрганишга ўзларини сафарбар этишлари улардаги тилнинг фонетик, лексик, грамматик ва стилистик тузилмасига нисбатан интеллектуал таъсирчанликни кучлилиги, нутқнинг тинглаш, гапириш, ўқиш ва ёзма шаклларига боғлиқ фаолликни устуворлигига боғлиқлиги асосланган;
талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожланиши тилга оид сензитивлик когнитив омилларнинг устувор таъсирида сўзларни комбинациялаш хусусияти, сўз-мантиқий ҳамда креатив фикрлашга боғлиқ тафаккур типи билан ижобий корреляцияланганлиги исботланган;
талабалардаги лингвистик қобилиятларни ривожланишига мотивацион омилларнинг таъсири туфайли хорижий тилларни ўрганишга нисбатан ҳиссий-қадриятли ва прагматик мотивларнинг устуворлигига боғлиқ эканлиги асосланган;
талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантириш учун нутқ фаолиятининг гностик, коллаборатив (ҳамкорликка асосланган), конструктив компетенсияларини шаклланиши тил ўрганиш сезгирлигини ортишига олиб келиши туфайли метакогнитив технологияларни босқичма-босқич қўллаш зарурати асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятларини тадқиқ этиш асосида:
талабаларнинг лингвистик қобилиятлари уларнинг таълим ёʻналишига боғлиқ равишда кучлироқ ифодаланганлиги талабалар шахсий ўсиш даражасида икки ва ундан ортиқ тилларни ўрганишга ўзларини сафарбар этишлари улардаги тилнинг фонетик, лексик, грамматик ва стилистик тузилмасига нисбатан интеллектуал таъсирчанликни кучлилиги, нутқнинг тинглаш, гапириш, ўқиш ва ёзма шаклларига боғлиқ фаолликни устуворлигига боғлиқлиги асосланганлигига доир хулосалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-268-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Ривожланиш психологияси» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-268а-сонли маълумотномаси). Натижада талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантиришнинг педагогик-психологик имкониятлари аниқлаштирилган.
талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожланиши тилга оид сензитивлик когнитив омилларнинг устувор таъсирида сўзларни комбинациялаш хусусияти, сўз-мантиқий ҳамда креатив фикрлашга боғлиқ тафаккур типи билан ижобий корреляцияланганлиги исботланган маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-268-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Ривожланиш психологияси» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-268а-сонли маълумотномаси). Натижада талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожланишига когнитив омилларнинг таъсирини аниқлаш имконияти яратилган.
талабалардаги лингвистик қобилиятларни ривожланишига мотивацион омилларнинг таъсири туфайли хорижий тилларни ўрганишга нисбатан ҳиссий-қадриятли ва прагматик мотивларнинг устуворлигига боғлиқ эканлиги асосланган маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-268-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Ривожланиш психологияси» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-286а-сонли маълумотномаси). Натижада талабалардаги лингвистик қобилиятларни ривожланишига мотивацион омилларнинг таъсири тадқиқ этилган.
талабаларда лингвистик қобилиятларни ривожлантириш учун нутқ фаолиятининг гностик, коллаборатив (ҳамкорликка асосланган), конструктив компетенсияларини шаклланиши тил ўрганиш сезгирлигини ортишига олиб келиши туфайли метакогнитив технологияларни босқичма-босқич қўллаш зарурати асосланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-286-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Ривожланиш психологияси» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-286а-сонли маълумотномаси). Натижада талабаларда лингвистик қобилиятни ривожлантириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.