Sayt test rejimida ishlamoqda

Исмоналиева Маҳбуба Жабарали қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳозирги ўзбек насрида полвон образининг бадиий талқинлари”, 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Fil2191
Илмий маслаҳатчи: Қуронов Дилмурод Ҳайдаралиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети ҳузуридаги  DSc 03/05.05.2023 Fil.60.07 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Имомова Гулчеҳра Мухаммадиевна филология фанлари доктори, профессор; Рустамова Ибодатхон Икрамовна филология фанлари доктори, доцент. 
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади полвон образи бадиий талқинлари асосида давр адабиётига хос жиҳатларни аниқлаш, ҳозирги ўзбек насрига қадимий қаҳрамонлик, алплик хусусиятларининг таъсирини текшириш, полвон образи бадиий консепт сифатида мавжуд даврини англаш учун асос эканлигини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг  илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
 – ҳозирги ўзбек насри намояндалари, хусусан, Саид Аҳмад, Тоғай Мурод, Луқмон Бўрихон, Нормурод Норқобилов, Абдулла Айизов каби ёзувчиларнинг ижодида полвонлик, кураш санъати билан боғлиқ қадриятлар ифодаси ўзига хос ўрин тутиши асосланган;
 – адабий қаҳрамон тушунчасининг келиб чиқиши, унинг тарихий-ижтимоий шароитга боғлиқ ҳолда шаклланиб бориши, маъно ўзгаришлари, “инсон образи” фаоллашувига сабаб бўлган омиллар аниқланган;
 – полвон образи фаоллашувининг ижтимоий-психологик омиллари, шунингдек, алп-қаҳрамон ва полвон образи ўртасидаги ворисийлик исботланган;
 – полвон образининг мотив образ эканлиги, уни яратишда фолклор мотивларининг реалистик адабиёт тамойиллари асосида ривожлантирилиши далилланган;
 – полвон образи бадиий консепт сифатида ижодкор онгида мавжуд жамиятни англашнинг асоси эканлиги очиб берилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ҳозирги ўзбек насрида полвон образининг бадиий талқинлари мавзусида олиб борилган тадқиқотлар асосида олинган натижалар қуйидаги ишларда жорийланган:
ҳозирги ўзбек насри намояндалари, хусусан, Саид Аҳмад, Тоғай Мурод, Луқмон Бўрихон, Нормурод Норқобилов, Абдулла Айизов каби ёзувчиларнинг ижодида полвонлик, кураш санъати билан боғлиқ қадриятлар ифодасидан фойдаланиб болаларнинг дунёқараши, уларнинг мустақил фикрлашини ривожлантириш билан боғлиқ илмий-назарий хулосалар чиқаришда, шунингдек, ўзбек миллатининг юксак қадриятларини ўзида жам этган полвонлик тушунчаси моҳиятидан келажак авлодни маънавий-ахлоқий жиҳатдан баркамол қилиб тарбиялаш мақсадида 2021–2022-йилларга мўлжалланган ИЛ-402104474-рақамли “Болалар адабиёти мултимедиали электрон платформ ва унинг мобил иловасини яратиш” мавзусидаги инновацион лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 6-сентябридаги 04/1-2303 маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг илмий-назарий консепсияси янги фикр-мулоҳазалар билан бойиган, бадиий-эстетик таъсири ошган;
адабий қаҳрамон тушунчасининг келиб чиқиши, унинг тарихий-ижтимоий шароитга боғлиқ ҳолда шаклланиб бориши, маъно ўзгаришлари, “инсон образи” фаоллашувига сабаб бўлган омиллар, шунингдек, ижодкор бадиий консепсияси шаклланишини таҳлил этишда Туркия Республикаси Карабук университети Чингиз Айтматов Адабиёт факултети Турк дунёси амалий ва тадқиқот маркази мудирлиги Öзбекçе ве Öзбек эдебиятı дерслеринде, Эдебият Факüлтеси Тüрк Дили ве Эдебиятı Бöлüмüнде ТЕД730 Тüрк Дüнясı, ТРЕ229 Çаğдаş Тüрк Леҳçелери 1, ТРЕ331 Çаğдаş Тüрк Дüнясı Эдебиятı 1, ТРЕ332 Çаğдаş Тüрк Дüнясı Эдебиятı ИИ, ТЕД734 Тüркистан Милли Уянış Эдебиятı дарсларида фойдаланилган (Карабук университетининг 2024-йил 22-октябрдаги Э-66681339-739.11-261686-сонли маълумотномаси). Натижада турк ва ўзбек адабиётининг ўзаро муштарак жиҳатлари ҳақида маълумотлар олинди, дарслар илмий-назарий фикрлар билан бойитилди;  
полвон образи фаоллашувининг ижтимоий-психологик омиллари, шунингдек, алп-қаҳрамон ва полвон образи ўртасидаги ворисийлик юзасидан чиқарилган илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали” ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан амалиётга тадбиқ этилган. Мазкур ишдаги илмий янгиликлар, фикр ва хулосалардан “Адабий жараён”, “Таълим ва тараққиёт”, “Бедорлик” номли эшиттиришлар ссенарийсини тайёрлашда (2022–2023-йилларда) фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2023-йил 13-ноябрдаги 04-36-1693-сон маълумотномаси). Натижада соҳа илмий изланувчиларига, талабаларга ва кенг китобхонлар оммасига ҳозирги ўзбек насрида полвон образи тимсолида қадриятларнинг ифода этилиши, полвон образининг шаклланиши, бадиий талқинлари юзасидан илмий хулосалар берилган;
полвон образининг мотив образ эканлиги, уни яратишда фолклор мотивларининг реалистик адабиёт тамойиллари асосида ривожлантирилиши ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси қошидаги Наср кенгаши ҳисобот йиғилишларида, уюшма қошидаги ижодий тўгарак фаолиятида, адабий кечаларда, ижодкор ёшлар билан учрашувларда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2024-йил 30-августдаги 01-03/792-сон маълумотномаси). Натижада ёш ижодкорларга адабий қаҳрамон тушунчаси, антик даврдан бошлаб унинг мазмуний тадрижида юз берган ўзгаришларни тадқиқ этиш, 70-йиллар ўзбек адабиётининг ўзига хос хусусиятларини ўрганиш, давр ижтимоий-маданий шароити ва унинг адабиётга таъсирини ёритишда янги маълумотлар топишга ва тасаввурларини кенгайтиришга туртки бўлади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish