Аскаров Назимжон Ниёзовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субектлари фаолиятини ривожлантиришнинг илмий-услубий асослари”, 08.00.15 – “Тадбиркорлик ва кичик бизнес иқтисодиёти” ва 08.00.04 – “Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти” (иқтисодиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.DSc/Iqt72.
Илмий маслаҳатчи: Фарманов Тулқин Хайитмуродович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги соҳасида стратегик ривожланиш ва тадқиқотлар халқаро маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.09.2024.I.72.05
Расмий оппонентлар: Қодиров Абдурашид Мажидович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Эгамбердиев Фармонқул Турсунқулович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Қодиров Азиз Анварович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент
Етакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субъектлари фаолиятини ташкил этиш ва ривожлантиришнинг илмий-услубий асосларини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“стандарт модел” асосида фаолият юритаётган кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектларини ривожлантиришда мамлакат ҳудудларининг қишлоқ хўжалигига ихтисослашувидан келиб чиққан ҳолда индивидуал ёншашиш, уларнинг базаларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш ва қайта ишлаш балансини таъминланишига хизмат қилувчи “Кенгайтирилган ҳудудий модел”га устуворлик қаратиш таклиф этилган ҳамда унинг функсионал-таркибий субтизимлари асосланган;
кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектлари фаолияти самарадорлигини молиявий (ФПМ), бозордаги улуш (МС), синергия ва интеграция (С), мижозларни ушлаб туриш ва уларнинг қониқиши (CСР), меҳнат унумдорлиги (Э), бошқарув ва риск менежменти (Р) самарадорлиги каби кўрсаткичларни инобатга олган ҳолда ягона композит самарадорлик индекси “Cомпосит Эффеcтивенесс Индех – CЕИ” орқали баҳолаш услуби таклиф этилган ҳамда самарали [99≤CЕИ], ўзгармас [65≤CЕИ≥98] ва самарасиз [64≥ CЕИ] каби мезонлар асосида баҳолаш асосланган;
кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектлари ўртасида кооперация муносабатларини рағбатлантириш орқали уларни ички ва ташқи бозорларда замонавий ишлаб чиқариш-сотиш занжирига интеграция қилиш, бунда кооперация тамойилларини бузулишини олдини олишга қаратилган “ҳудудий-минтақавий-яхлит” кооперативлар моделига асосланиш таклифи илмий асосланган;
кўп тармоқли тадбиркорлик субектларига асосий тармоқ учун асосий ставкада, жумладан, қўшимча тармоқнинг асосий тармоққа нисбатан улушига мос ҳолда камайтирилган ставкалар асосида имтиёзли молиялаштириш орқали хом ашёни қайта ишлаш ҳажмини ошириш таклифи асосланган;
мамлакат ва тармоқни ривожлантиришда оид узоқ муддатли стратегияларга белгиланган мақсадли кўрсаткичларни инобатга олган ҳолда қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субектлари фаолиятини ривожлантириш орқали соҳада яратилаётган қўшилган қиймат ҳажми бўйича инерсион, базавий ва мобилизацион ссенариялари бўйича 2030-йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субектлари фаолиятини илмий-услубий асослари ривожлантириш борасида ишлаб чиқилган таклифлар асосида:
“Стандарт модел” асосида фаолият юритаётган кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектларини ривожлантиришда мамлакат ҳудудларининг қишлоқ хўжалигига ихтисослашувидан келиб чиққан ҳолда индивидуал ёндашиш, уларнинг базаларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш ва қайта ишлаш балансини таъминланишига хизмат қилувчи “Кенгайтирилган ҳудудий модел”га устуворлик қаратиш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 12-августдаги ПҚ-287-сон “Бухоро вилоятида кичик ва ўрта бизнесни қўллаб-қувватлаш, хизмат кўрсатиш ва туризмни ривожлантиришнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори 5-банди 3-хатбошини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2025-йил 13-январдаги 06/27-05/189-сон маълумотномаси). Таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида вилоятнинг Бухоро (5,3 фоизга), Вобкент (4,8 фоизга), Жондор (6,5 фоизга), Қоракўл (4,3 фоизга), Қоровулбозор (5,4 фоизга), Олот (4,6 фоизга), Пешку (5,5 фоизга), Ромитан (6,5 фоизга) ва Шофиркон (4,8 фоизга) туманларида кўп тармоқли қишлоқ хўжалиги тадбиркорлиги субектлари фаолиятини ривожлантириш асосида “ўсиш нуқталари”да қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмини ўрта ҳисобда 5,3 фоизга оширишга эришилган;
кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектлари фаолияти самарадорлигини молиявий (ФПМ), бозордаги улуш (МС), синергия ва интеграция (С), мижозларни ушлаб туриш ва уларнинг қониқиши (CСР), меҳнат унумдорлиги (Э), бошқарув ва риск менежменти (Р) самарадорлиги каби кўрсаткичларни инобатга олган ҳолда ягона композит самарадорлик индекси “Cомпосит Эффеcтивенесс Индех – CЕИ” орқали баҳолаш услуби таклиф этилган ҳамда самарали [99≤CЕИ], ўзгармас [65≤CЕИ≥98] ва самарасиз [64≥ CЕИ] каби мезонлар асосида баҳолаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 23-январдаги ПҚ-39-сон “Тадбиркорлик субектларининг барқарорлик рейтингини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори иловасининг 2-пункти, 9.1-банди 3-хатбошини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 13 январдаги 06/27-05/189-сон маълумотномаси). Таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субектларининг барқарорлик рейтингини юритиш тартиби такомиллаштирилган;
кўп тармоқли аграр тадбиркорлик субектлари ўртасида кооперация муносабатларини рағбатлантириш орқали уларни ички ва ташқи бозорларда замонавий ишлаб чиқариш-сотиш занжирига интеграция қилиш, бунда кооперация тамойилларини бузулишини олдини олишга қаратилган “ҳудудий-минтақавий-яхлит” кооперативлар моделига асосланиш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 14-сентябрдаги ПҚ-306-сон “Кичик бизнесни ривожлантиришни молиявий ва институционал қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори 6-банди 2-хатбошини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2025-йил 13-январдаги 06/27-05/189-сон маълумотномаси). Таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида қишлоқ хўжалиги кооперативлари шаклида кўп тармоқли тадбиркорлик субектларида маҳсулот ишлаб чиқариш занжирини ўзлаштириш орқали жами маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини ўртача 5,1 фоизга оширишга эришилган;
кўп тармоқли тадбиркорлик субектларига асосий тармоқ учун асосий ставкада, жумладан, қўшимча тармоқнинг асосий тармоққа нисбатан улушига мос ҳолда камайтирилган ставкалар асосида имтиёзли молиялаштириш орқали хом ашёни қайта ишлаш ҳажмини ошириш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 16-февралдаги ПФ-36-сон “Республикада озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори 2.а-банди 2-хатбошини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2025-йил 13-январдаги 06/27-05/189-сон маълумотномаси). Ушбу таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида кўп тармоқли қишлоқ хўжалиги тадбиркорлиги субектлари фаолиятини қўллаб-қувватлашнинг самарали механизмлари жорий этилиб, мавжуд қувватларни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлаш бўйича янги лойиҳаларга инвестицияларни жалб қилиниб, бозорда рақобатбардош маҳсулотлар турини янада кенгайтирилиб, импорт ўрнини босувчи маҳсулотлар ишлаб чиқаришни диверсификация қилиш ҳисобига 2020-2024-йилларда Бухоро вилоят импорти таркибида истеъмолга тайёр озиқ-овқат маҳсулотлари улушини 3,0 фоиздан 1,9 фоизга камайтиришга эришилган;
мамлакат ва тармоқни ривожлантиришда оид узоқ муддатли стратегияларга белгиланган мақсадли кўрсаткичларни инобатга олган ҳолда қишлоқ хўжалигида кўп тармоқли тадбиркорлик субектлари фаолиятини ривожлантириш орқали соҳада яратилаётган қўшилган қиймат ҳажми бўйича инерсион, базавий ва мобилизацион ссенариялари бўйича 2030-йилгача бўлган прогноз кўрсаткичларидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019-йил 23-октябрдаги ПФ-5853-сон “Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030-йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Фармонидаги Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030-йилларга мўлжалланган стратегиясининг 1-иловасидаги асосий кўрсаткичлар ва индикаторларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2025-йил 13-январдаги 06/27-05/189-сон маълумотномаси). Ушбу таклифни амалиётга жорий этиш орқали мамлакатимиз қишлоқ хўжалигида яратилаётган қўшилган қиймат ҳажмини 2025-2029-йилларда ўртача йиллик 6,3 фоизга ўсишини таъминлашга эришилади.