Тоштемиров Миржалол Эргаш ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Биноларда ҳавони совутиш ва намлаш самарадорлигини оширишда энергия тежамкор усулларини яратиш”, 05.09.03–Иссиқлик таъминоти. Вентиляция, кондиционерлаш. Газ таъминоти ва ёритиш ихтисослиги бўйича, (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т4758
Илмий раҳбар: Бобоев Собиржон Мурадуллаевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.26/27.02.2020.Т.109.01.
Расмий оппонентлар: Хайриддинов Ботир Эгамбердиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Исманходжаева Муҳая Рисхиевна, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах Политехника институти.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қуруқ ва иссиқ иқлим шароитида биноларда вентиляция ва ҳавони мўтадиллаш тизимларида ҳавони намлаш-совутиш учун юқори самарали контакт қурилмаларни (аппаратлар) яратиш, энергия сарфини камайтириш ва иссиқлик-масса алмашинув жараёнларининг илмий-техник асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳавони мўтадиллаш тизимларида қўлланиладиган тўғри оқимли ва ҳаво рециркуляцияси схемаси бўйича ишлайдиган контакт қурилмасининг конструктив схемаси ишлаб чиқилган ва ҳавога сув билан ишлов беришда иссиқлик ва масса алмашинув жараёнларининг математик модели такомиллаштирилган;
қуруқ иссиқ иқлим шароитида микроиқлим параметрларини таъминлаш учун ҳавони адиабатик совутиш ва намлаш жараёнида каноп толали гигроскопик материал қўлланилган форсункали намлаш-совутиш қурилмаларини такомиллаштиришнинг ҳисоблаш усули ишлаб чиқилган;
ҳавога сув билан иссиқлик ва намлик жараёни орқали ишлов беришда, каноп толали гигроскопик материал қўлланиладиган контакт қурилмаларида иссиқлик-масса алмашинуви интенсивлиги (Ну, НуД) бўйича ҳавони совутиш самарадорлик коеффициенти ЭА=0,95 аниқланган;
биринчи марта каноп толали гигроскопик материал қўлланилган форсункали совутиш-намлаш қурилмасининг совутиш самарадорлик коеффициенти ЭА, аеродинамик қаршилиги ∆П, Нусселтнинг иссиқлик Ну, ва диффузион НуД, мезонлари бўйича функсионал бўглиқликлар олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Совутиш – намлаш камерасида ҳавога исссиқлик-намлик орқали ишлов бериш жараёнларининг самарадорлик коеффициентини Э, ошириш бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари асосида таклиф этилаётган содда, энергиятежамкор каноп толали гигроскопик материал қўлланилган ҳавони совутиш – намлаш қурилмаси Самақанд шаҳрида жойлашган “ДАКА-ИНТЕХ” МЧЖ ва Самарқанд вилояти Нарпай тумани жойлашган “НАРПАЙТЕХ” МЧЖга қарашли тикув фабрикалари ишлаб чиқариш цехи биноларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 20 январдаги 06/665-сон маълумотномаси). Натижада ҳавони мўтадиллаш тизимлари учун сарфланадиган электр энергия харажатлари хорижий ишлаб чиқарувчиларнинг намлаш камераларига нисбатан 30% тежамкорлиги аниқланган.
Ташқи ҳавога адиабатик ишлов беришда иссиқлик-масса алмашинуви жараёнлари бўйича совутиш-намлаш камераси “ДАКА-ИНТЕХ” МЧЖ ва “НАРПАЙТЕХ” МЧЖ тикув фабрикаларининг ишлаб чиқариш цехида саноат шароитида амалий синовдан ўтказилган (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 20 январдаги 06/665-сон маълумотномаси). Натижада каноп толали гигроскопик материал қўлланилган форсункали совутиш – намлаш қурилмаси биноларнинг Иситиш, вентиляция ва ҳавони мўтадиллаш тизимиларини лойиҳалаш ишларида қўлланилишига эришилган ва ички ҳаво параметрлари талаб даражасида таъминлаш имконияти яратилди.
Каноп толали гигроскопик материал қўлланилган форсункали совутиш - намлаш қурилмасидан фойдаланиш капитал ва эксплуатацион харажатларни 20 %га камайтириб, умумий иқтисодий самарадорлик 17,4 млн.сўм.йилни ташкил қилади (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 20 январдаги 06/665-сон маълумотномаси). Натижада энергия тежамкорлик чора-тадбирларни қиёсий таҳлил қилиш, қурилмани амалиётга жорий этишда иқтисодий жиҳатдан харажатларни ўз-ўзини қоплашнинг энг қисқа муддати 5 йил эканлиги аниқланган.