Абдуллаев Илҳом Хушнудовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юнон-рум курашида спортчиларнинг махсус жисмоний тайёргарлигини такомиллаштириш технологияси”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси, педагогика фанлари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Ped1437
Илмий раҳбар: Адилов Сарвар Қахрамонович педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Дадабаев Одилжон Жалолиддинович педагогика фанлари доктори, (DSc) доцент; Бакиев Зафар Абдушукурович Педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади юнон-рум курашида малакали спортчиларнинг махсус жисмоний тайёргарлигини такомиллаштириш асосида мусобақа фаолияти самарадорлигини ошириш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
юнон-рум курашида малакали спортчиларнинг кучли ва заиф томонларини ҳисобга олган ҳолда, махсус жисмоний тайёргарлигини назарий-амалий таҳлил қилиш учун ишлаб чиқилган спорт ускунасида бажариладиган машқларни изчил ва тизимли такрорлаш орқали янги техник усулларни самарали ўзлаштириш ва спортчиларда махсус тайёргарликни такомиллаштириш имкониятлари кенгайтирилган;
курашчиларининг машғулот жараёнида мураккаб ҳужум, қарши ҳужум ва ҳимоя ҳаракатларини вазн тофаларида мониторингини қилиш ва техник-тактик ҳаракатларини такомиллаштиришга қаратилган машқлар конвейри услубини ишлаб чиқиш ҳисобига мусобақа фаолиятида ҳужум усулларини ҳамда ҳимоя ҳаракатларини такомиллаштириш имкониятлари кенгайтирилган;
малакали юнон-рум курашчиларнинг машғулот ва мусобақа фаолиятига юқори тасир кўрсатувчи тайёргарлик босқичларини такомиллаштириш ҳамда махсус жисмоний имкониятларини яхшилашга қаратилган самарали машғулот дастурини ишлаб чиқиш ҳисобига курашчиларнинг йиллик ва ҳафталик машғулот юкламалари ҳамда тикланиш воситалари бўйича мажмуавий назорат қилиш орқали техник усулларни тезкор қўллаш имкониятлари кенгайтирилган;
малакали юнон-рум курашчиларнинг мусобақа фаолиятида тик ва партер ҳолатидаги мураккаб вазиятларни инобатга олиб машғулот давомида техник-тактик ҳаракатларни мувофиқлаштириш учун фаол машғулот технологиясини жорий қилиш ҳисобига курашчиларнинг машғулотларда индивидуал шуғулланиш имкониятлари кенгайтирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши юнон-рум курашида малакали спортчиларнинг махсус жисмоний тайёргарлигини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқотлар ва педагогик тажриба натижалари жорий этилган. Жумладан:
юнон-рум курашида малакали спортчиларнинг кучли ва заиф томонларини аниқлаш ҳамда махсус жисмоний тайёргарлигини таҳлил қилиш учун “Эластиc ЗИ” махсус спорт ускунаси ва машқлари Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университетининг Халқаро кураш турлари назарияси ва методикаси кафедраси спортчиларининг машғулот жараёнларига тадбиқ этилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 18-октябрдаги 03-01/04/20/10943-сон маълумотномаси). Натижада спортчиларнинг ускунадаги машқларни такрор бажариш ҳисобига вистибуляр аппарат функцияси ва техник ҳаракатлардаги махсус жисмоний тайёргарлик имконияти тадқиқотлар олиб бориш жараёнида 17% га ошди;
юнон-рум курашида мураккаб ҳужумларни бартараф этиш ва ҳимоя ҳаракатларини такомиллаштиришда барқарорлик ва максимал қаршилик кўрсатиш қобилиятини ривожлантиришга йўналтирилган “Машқлар конвейри” услуби асосида машқларни жуфтликда бажариш Республика Олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш маркази спортчиларнинг машғулотларига тадбиқ этилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 18-октябрдаги 03-01/04/20/10943-сон маълумотномаси). Натижада асосий беллашувлар вақтида тик ва партер ҳолатидаги ҳужум, ҳимоя ва қарши ҳужум ҳаракатларни тезкор бажариш имконияти 20% га ошди.
юнон-рум курашчиларининг махсус жисмоний тайёргарлигини такомиллаштириш ва мусобақа фаолияти самарадорлигига юқори тасир кўрсатишига қаратилган “Фаол машғулот” технологиясини Республика Олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш маркази спортчиларнинг машғулотларига тадбиқ этилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 18-октябрдаги 03-01/04/20/10943-сон маълумотномаси). Натижада курашчиларнинг махсус жисмоний тайёргарлик имконияти самарадорлиги 19% га ошди.
ишлаб чиқилган восита ва махсус машқларни машғулотларда қўлланилиши юнон-рум курашчиларини техник-тактик жиҳатдан тайёрлаш муддатини қисқартиради. Ишлаб чиқилган восита ва услубларни тажриба гуруҳидаги Республика Олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш маркази курашчиларининг машғулотларига тадбиқ этилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 18-октябрдаги 03-01/04/20/10943-сон маълумотномаси). Натижада курашчиларнинг асосий мусобақалардаги ижобий натижалар самарадорлиги 18,6% га ошди.