Sayt test rejimida ishlamoqda

Тураев Телмон Темировичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Коинфекцияда респиратор аллергозлар ва атипик пневмонияларнинг    дифференциал диагностикаси: клиник-лаборатор, иммунологик индикаторлар” 14.00.36 – Аллергология ва иммунология; 14.00.09 – Педиатрия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.DSc/Tib932
Илмий раҳбар: Наврузова Шакар Истамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Файзуллаева Нигора Яхяевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Юлдашев Илхом Рузиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Абдужаббарова Зулфия Муратходжаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болалар коинфекциясида респиратор аллергозлар ва атипик пневмонияни дифференциал диагностикаси учун клиник-лаборатор ва иммунологик индикаторларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор мактабгача ёшдаги болаларда респиратор аллергозлари этиологияси Mycoplazma pnevmoniae ва Candida, мактаб ўқувчиларида Streptococcus gemolyticus,  Staphylococcus aureus, Hеrpesvirus  ва Mycoplazma pnevmoniae, Mycoplazma pnevmoniae ва Candida ассоциациялари билан боғлиқлиги аниқланган;
илк бор эрта ёшли болаларда озиқ-овқат аллергияси  респиратор  белгиларининг  клиник кўринишида бронхообструктив синдром, ринорея ва экзоотит устунлик қилиши, мактабгача ёшдагиларда бегона ўтлар аллергенларига, ўтлоқ ўтларига, уй чанги  аллергенларига ва озиқ-овқат аралашмалари аллергенларига ўртача реактивлиги фонида ринит, риноконюнктивит обструктив бронхит ва бронхиал астма каби клиник белгиларининг  устунлик қилиши исботланган;
болалар респиратор аллергия холатларида респиратор инфекциялар клиник белгиларининг устунлик қилиши персистирловчи инфекциялар респиратор касалликлар билан бирга келишига боғлиқлиги ва атопияга нисбатан ишонарли даражада кўп учраши аниқланган;
илк бор матрица орқали атипик пневмония ташхисланиши прокальцитонин, IL-17А ва IL-13 миқдор ўзгаришларининг ортишига тўғри пропорционал боғлиқлиги, энг юқори қийматларида атипик пневмония билан қўшма инфекция ҳолати, энг кам миқдор кўрсаткичларида атипик пневмония йўқлиги ва аллергия холатлари келиб чиқишига сабаб бўлиши исботланган; 
илк бор болаларда атипик пневмония ва респиратор аллергозларни дифференцация қилишда қон зардобидаги IgE, прокальцитонин, IL-8, IL-13 миқдорлари ўзгаришлари, яъни мактабгача ёшдаги болаларда атипик пневмониянинг дифференциал диагностикаси учун прокальцитонин ва IL -17A  кўрсаткичлари бўлса, эрта ёш болалар учун IL-13  кўрсаткичлари (камайиши) муҳим ва ишончли индикаторлар эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Болалар коинфекциясида респиратор аллергозлар ва атипик пневмонияни дифференциал диагностикаси клиник-лаборатор ва иммунологик индикаторларни ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик:  илк бор мактабгача ёшдаги болаларда респиратор аллергозлари этиологияси Mycoplazma pnevmoniae ва Candida, мактаб ўқувчиларида Streptococcus gemolyticus,  Staphylococcus aureus, Hеrpesvirus  ва Mycoplazma pnevmoniae, Mycoplazma pnevmoniae ва Candida ассоциациялари билан боғлиқлиги аниқланганлиги бўйича «Болаларда респиратор касалликларни дифференциал ташхислашга ёндошув усули» ва «Болаларда атипик пневмонияни ташхислаш ва дифференциал ташхислаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 25 декабрдаги 23-m/167-сонли ва 23-m/167-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 19.12.2023 йилдаги №426-сонли, Бухоро туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги № 212-сонли ва 28.12.2023 йилдаги №217-сонли, Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги №31-сонли ва №32-сонли, Навоий вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 13.07.2024 йилдаги №102-сонли ва Самарқанд вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 24.07.2024 йилдаги №110-и-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги №5-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро,  Навоий ва Самарқанд вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказлари хамда Бухоро ва Навбахор туманлари тиббиёт бирлашмалари амалий фаолиятларига жорий этилиши болаларда респиратор касалликлар ва атипик пневмонияни дифференциал ташхислаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 2688800 сўмдан 3300000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: мактабгача ёшдаги болаларда респиратор аллергозлари этиологияси Mycoplazma pnevmoniae ва Candida, мактаб ўқувчиларида Streptococcus gemolyticus,  Staphylococcus aureus, Hеrpesvirus  ва Mycoplazma pnevmoniae, Mycoplazma pnevmoniae ва Candida ассоциациялари учраши асосланган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор эрта ёшли болаларда озиқ-овқат аллергияси  респиратор  белгиларининг  клиник кўринишида бронхообструктив синдром, ринорея ва экзоотит устунлик қилиши, мактабгача ёшдагиларда бегона ўтлар аллергенларига, ўтлоқ ўтларига, уй чанги  аллергенларига ва озиқ-овқат аралашмалари аллергенларига ўртача реактивлиги фонида ринит, риноконюнктивит обструктив бронхит ва бронхиал астма каби клиник белгиларининг  устунлик қилиши исботланганлиги бўйича «Болаларда респиратор касалликларни дифференциал ташхислашга ёндошув усули» ва «Болаларда атипик пневмонияни ташхислаш ва дифференциал ташхислаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 25 декабрдаги 23-m/167-сонли ва 23-m/167-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 19.12.2023 йилдаги №426-сонли, Бухоро туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги № 212-сонли ва 28.12.2023 йилдаги №217-сонли, Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги №31-сонли ва №32-сонли, Навоий вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 13.07.2024 йилдаги №102-сонли ва Самарқанд вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 24.07.2024 йилдаги №110-и-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги №5-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро,  Навоий ва Самарқанд вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказлари хамда Бухоро ва Навбахор туманлари тиббиёт бирлашмалари амалий фаолиятларига жорий этилиши болаларда респиратор касалликлар ва атипик пневмонияни дифференциал ташхислаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 2688800 сўмдан 3300000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: эрта ёшли болаларда озиқ-овқат аллергиясида  бронхообструктив синдром, ринорея ва экзоотит устунлик қилиши, мактабгача ёшдагиларда ринит, риноконюнктивит обструктив бронхит ва бронхиал астма каби клиник белгиларининг  устунлик қилиши асосланган.
учинчи илмий янгилиги: болалар респиратор аллергия холатларида респиратор инфекциялар клиник белгиларининг устунлик қилиши персистирловчи инфекциялар респиратор касалликлар билан бирга келишига боғлиқлиги ва атопияга нисбатан ишонарли даражада кўп учраши аниқланганлиги бўйича «Болаларда респиратор касалликларни дифференциал ташхислашга ёндошув усули» ва «Болаларда атипик пневмонияни ташхислаш ва дифференциал ташхислаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 25 декабрдаги 23-m/167-сонли ва 23-m/167-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 19.12.2023 йилдаги №426-сонли, Бухоро туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги № 212-сонли ва 28.12.2023 йилдаги №217-сонли, Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги №31-сонли ва №32-сонли, Навоий вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 13.07.2024 йилдаги №102-сонли ва Самарқанд вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 24.07.2024 йилдаги №110-и-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги №5-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро,  Навоий ва Самарқанд вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказлари хамда Бухоро ва Навбахор туманлари тиббиёт бирлашмалари амалий фаолиятларига жорий этилиши болаларда респиратор касалликлар ва атипик пневмонияни дифференциал ташхислаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 2688800 сўмдан 3300000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: болалар респиратор аллергия холатларида респиратор инфекциялар клиник белгиларининг устунлик қилиши персистирловчи инфекциялар респиратор касалликлар билан бирга келишига боғлиқлиги асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор матрица орқали атипик пневмония ташхисланиши прокальцитонин, IL-17А ва IL-13 миқдор ўзгаришларининг ортишига тўғри пропорционал боғлиқлиги, энг юқори қийматларида атипик пневмония билан қўшма инфекция ҳолати, энг кам миқдор кўрсаткичларида атипик пневмония йўқлиги ва аллергия холатлари келиб чиқишига сабаб бўлиши исботланганлиги бўйича «Болаларда респиратор касалликларни дифференциал ташхислашга ёндошув усули» ва «Болаларда атипик пневмонияни ташхислаш ва дифференциал ташхислаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 25 декабрдаги 23-m/167-сонли ва 23-m/167-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 19.12.2023 йилдаги №426-сонли, Бухоро туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги № 212-сонли ва 28.12.2023 йилдаги №217-сонли, Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги №31-сонли ва №32-сонли, Навоий вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 13.07.2024 йилдаги №102-сонли ва Самарқанд вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 24.07.2024 йилдаги №110-и-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги №5-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро,  Навоий ва Самарқанд вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказлари хамда Бухоро ва Навбахор туманлари тиббиёт бирлашмалари амалий фаолиятларига жорий этилиши болаларда респиратор касалликлар ва атипик пневмонияни дифференциал ташхислаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 2688800 сўмдан 3300000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: ишлаб чиқилган матрица орқали атипик пневмония ташхисланиши прокальцитонин, IL-17А ва IL-13 миқдор ўзгаришларининг ортишига боғлиқлиги асосланган.
бешинчи илмий янгилиги: илк бор болаларда атипик пневмония ва респиратор аллергозларни дифференцация қилишда қон зардобидаги IgE, прокальцитонин, IL-8, IL-13 миқдорлари ўзгаришлари, яъни мактабгача ёшдаги болаларда атипик пневмониянинг дифференциал диагностикаси учун прокальцитонин ва IL -17A  кўрсаткичлари бўлса, эрта ёш болалар учун IL-13  кўрсаткичлари (камайиши) муҳим ва ишончли индикаторлар эканлиги исботланганлиги бўйича «Болаларда респиратор касалликларни дифференциал ташхислашга ёндошув усули» ва «Болаларда атипик пневмонияни ташхислаш ва дифференциал ташхислаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 25 декабрдаги 23-m/167-сонли ва 23-m/167-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 19.12.2023 йилдаги №426-сонли, Бухоро туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги № 212-сонли ва 28.12.2023 йилдаги №217-сонли, Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 19.12.2023 йилдаги №31-сонли ва №32-сонли, Навоий вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 13.07.2024 йилдаги №102-сонли ва Самарқанд вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 24.07.2024 йилдаги №110-и-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги №5-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро,  Навоий ва Самарқанд вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказлари хамда Бухоро ва Навбахор туманлари тиббиёт бирлашмалари амалий фаолиятларига жорий этилиши болаларда респиратор касалликлар ва атипик пневмонияни дифференциал ташхислаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 2688800 сўмдан 3300000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: болаларда атипик пневмония ва респиратор аллергозларни дифференцация қилишда қон зардобидаги IgE, прокальцитонин, IL-8, IL-13 миқдорлари ўзгаришларига боғлиқлиги асосланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish