Каттақулов Фаррух Сайфуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Иқлим ўзгаришининг Амударё ҳавзасидаги гидротехник иншоотлар каскади эксплуатацион режимига таъсирини баҳолаш”, 05.09.07- “Гидравлика ва муҳандислик гидрологияси” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Т139.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Базаров Дилшод Райимович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/30.12.2019.Т.10.02 рақамли Илмий Кенгаш.
Янгиев Асрор Абдихамидович – “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, техника фанлари доктори, профессор (05.09.06). Аденбаев Бахтиёр Ембергенович – Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети, Қуруқлик гидрологияси ва метеорология кафедраси профессор в.б., география фанлари доктори (11.00.03).
Етакчи ташкилот – Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Иқлим ўзгариши шаротида Амударё дарёси юқори қисми оқимини прогноз қилиш ва гидротехника иншоотлари эксплуатацион режимини бошқариш усулини такомиллаштиришдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
MODSNOW дастуридан фойдаланиб, Амударё дарёси оқимини вегетация даври ва ойлар кесимида прогнозлаш усули такомиллаштирилган;
иқлим ўзгариши шароитида дарё ҳавзасидаги гидротехник иншоотлар каскадининг эксплуатацион режимини бошқариш усули такомиллаштирилган;
Амударё дарёсининг табиий режимли қисмида қор қоплами эриши ва ёғин миқдорини моделлаштириш асосида талофатли сув тошқинини прогнозлаш методи ишлаб чиқилган;
Амударё юқори оқимида талофатли сув тошқинларини ҳисобга олган ҳолда оқим харакатини математик модели ва дастури ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Иқлим ўзгаришининг амударё ҳавзасидаги гидротехник иншоотлар каскади эксплуатацион режимига таъсирини баҳолаш” бўйича олинган илмий тадқиқотлар натижалари асосида:
MODSNOW дастуридан фойдаланиб, Амударё дарёси оқимини вегетация даври ва ойлар кесимида прогнозлаш усули такомиллаштирилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 8 ноябрдаги 05/13-4167-сон маълумотномаси). Натижада дарёлар оқимнинг миқдорий кўрсаткичлари аниқлаштирилган ва гидротехник иншоотлар, ирригация тизимларини эксплуатация қилиш самарадорлигини ошириш имконияти яратилган;
иқлим ўзгариши шароитида дарё ҳавзасидаги гидротехник иншоотлар каскадининг эксплуатацион режимини бошқариш усули такомиллаштирилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 8 ноябрдаги 05/13-4167-сон маълумотномаси). Натижада дарёлар сув ва сув-энергетика ресурсларидан оқилона фойдаланишга қаратилган режаларни ишлаб чиқиш имконини берган;
Амударё дарёсининг табиий режимли қисмида қор қоплами эриши ва ёғин миқдорини моделлаштириш асосида талофатли сув тошқинини прогнозлаш методи ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 8 ноябрдаги 05/13-4167-сон маълумотномаси). Натижада Амударё дарёсининг табиий режимли қисмида талофатли сув тошқинларини олдиндан аниқлаш имкониятлари яратилган;
Амударё юқори оқимида талофатли сув тошқинларини ҳисобга олган ҳолда оқим харакатини математик модели ва дастури ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 8 ноябрдаги 05/13-4167-сон маълумотномаси). Натижада Амударё юқори оқимида жойлашган каскадли гидротехника иншоотларида тасодифий тошқинлар содир бўлишида оқим харакатини тақсимланишини тезкор аниқлаш имкониятлари яратилган.