Алауатдиинова Мехрибан Хожабаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорақалпоғистоннинг шўрланган тупроқларида ғўзани парваришлашда Крантов бентонитларини ўғит-мелиорант сифатида қўллаш самарадорлиги”, 06.01.04-Агрокимё (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/Qx787
Илмий раҳбар Тунгушова Дилбар Абдукаюмовна, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/07.06.2024.Qx.13.03.
Расмий оппонентлар: Мирзаев Лутфулло Арибжанович, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Тошкузиев Маъруф Мансурович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий Университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоғистон Ресрубликаси Хўжайли туманининг ўртача шоърланган турроқларининг унумдорлигини сақлаш ва оширишда, жумладан мелиоратив холати ва агрокимёвийи хоссаларини яхшилаш, егатлаб ва томчилатиб суғориш тизимида рарваришлашнаётган ғоъзадан юқори ва сифатли ҳосил олишда ўғит-мелиорант сифатида бентонит лоуқаси меъуорларининг таъсирини аниқлаш ва ундан самарали фойдаланишга қаратилган илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Қорақалпоғистон ресрубликаси Хўжайли туманининг ўртача шоърланган оътлоқи-аллуувиал турроқларида ғоъза уетиштиришда ғўзани томчилатиб суғориш орқали ва йиллик минерал ўғитлар Н150Р105К75 кг/га озиқлантириш билан бирга, Крантов бентонит лоуқасини 3 т/га қоъллашнинг мақбул меъуорлари аниқланган; 
ўртача шоърланган оътлоқи аллуувиал турроқлар шароитида ғоъзани томчилатиб ва егатлаб суғориш тизимида гўза парваришида минерал ўғитлар Н150Р105К75 кг/га га қўшимча равишда ўғит-мелиорант сифатида 3 т/га бентонит лоуқаси қолланилганда турроқнинг шоърланиш даражаси расауиши, агрокимуовиу хусусиуатлари яҳшиланишига, ҳамда ғоъзани оъсиш ривожланишига ижобий таъсири аниқланган;
ғўза парваришида минерал ўғитлар Н150Р105К75 кг/га га қўшимча равишда ўг ъит-мелиорант сифатида 3т/га Крантов бентонит лоуқаси эгатлаб ва томчилатиб суғориш тизимида қоълланилганда турроқнинг 0-30 см қатламида нитрат шаклидаги азот миқдори 3,2-3,9 мг/кг, ҳаракатчан фосфор 7,4-7,5 мг/кг, алмашинувчан калиу 35,0-25,0 мг/кг га ууқори боълганлиги аниқланган;
томчилатиб ва егатлаб суғориш тизимида ғўзага минерал ўғитларни Н150Р105К75 кг/га га қўшимча равишда ўғит-мелиорант сифатида 3т/га Крантов бентонит лоуқаси қоълланилганда турроқнинг унумдорлигига, жумладан зарарли тузлар миқдори ва озиқа елементларига оъзгаришига, ғоъзани вегетация даврида ўсиши, ривожланиши ва қуруқ модда тоърлашига, 1 тонна рахта ҳосили учун озуқа моддаларининг сарфланиши, ҳамда пахтани ҳосили ва толасини технологик сифат коърсаткичларига ижобий таъсири илмиу асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорақалпоғистон Республикасининг шўрланган тупроқлари шароитида ғўзани томчилатиб суғоришда Крантов бентонитларини ўғит-мелиорант сифатида қўллаш бўйича ўтказилган илмий тадқиқот натижалари асосида: 
фермер хўжаликлари учун “Қорақалпоғистон Республикасининг шўрланган тупроқларида ғўзани парваришлашда Крантов бентонитларини ўғит-мелиорант сифатида қўллашнинг самарадорлиги бўйича тавсиянома” ишлаб чиқилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ Хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13-февралдаги №01/013-529-сон маълумотномаси). Натижада ушбу тавсиянома ўртача шўрланган ўтлоқи-аллювиал тупроқлари шароитида пахтачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари ва агрокластерлар учун амалий қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
ғўзани томчилатиб суғориш тизимида парваришлашда минерал оǵитларни Н150П105К75 кг/га га қўшимча равишда Крантов бентонит лойқасини 3т/га қўллаш Қорақалпоғистон Республикаси Хўжейли тумани Мидасиатех Cлустер фермер хўжалигида 23 га майдонга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ Хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13-февралдаги № 01/013-529-сон маълумотномаси). Натижада пахтадан қўшимча 10,4 с/га ҳосил олинган ва рентабеллик даражаси Крантов бентонит лойқасини қўлланилмаганга нисбатан 18,5 % га оширишга эришилган;
ғўзани эгатлаб суғориш тизимида парваришлашда минерал оǵитларни Н150П105К75 кг/га га қўшимча равишда Крантов бентонит лойқасини 3 т/га қўллаш Қорақалпоғистон Республикаси Хожейли тумани Мидасиатех Cлустер фермер хўжалигида 16 га жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ Хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 13-февралдаги №01/013-529-сон маълумотномаси). Натижада пахтадан қўшимча 9,3 ц/га ҳосил олинган ва рентабеллик даражаси Крантов бентонит лойқасини қўлланилмаганга нисбатан 17,9 % га оширишга эришилган ва гектаридан 17,9-18,5 % га рентабеллик даражасини оширишга эришилган.