Исматов Бахтиёр Саъдулла ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи):
“Гидротехника иншоотларини лойиҳалашда геометрик моделлаштириш усулларини қўллаш”,
05.01.01 – “Муҳандислик геометрияси ва компютер графикаси. Аудио ва видеотехнологиялар” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Т5060.
Илмий раҳбар: Кучкарова Диларом Файзуллаевна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи:
“Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий кенгаш рақами: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Муҳамадиев Абдували Шукурович, физика-математика фанлари доктори, профессор;Синдаров Рахмат Уралович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент архитектура-қурилиш университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Гидротехника иншоотларини лойиҳалаш жараёнига геометрик моделлаштириш усулларини қўллаш алгоритмларини ишлаб чиқиш ва лойиҳалаш жараёни самарасини оширишда фойдаланиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
дастлабки геодезик маълумотларга ишлов беришда сплайн функция усули такомиллаштирилди ва релеф горизонталларини тузиш алгоритмлари ишлаб чиқилди;
берилган ҳудудда гидротехника иншоотлар лойиҳасини тузишда ер сиртининг мураккаблик даражасини баҳолаш алгоритмлари топографик сиртнинг топологик хусусиятлари асосида ишлаб чиқилди;
тузиб чиқилган лойиҳа вариантлари ичидан оптимал лойиҳа танлаб олиш жараёнига Парето оптимал усулларини қўллаш алгоритмлари ишлаб чиқилди;
гидротехник иншоотларни лойиҳалашнинг унификациялашган алгоритмлари асосида дастурий таъминотнинг функционал схематик тузилиши ишлаб чиқилди ва амалиётга тадбиқ қилинди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Диссертация доирасида гидротехника иншоотларини лойиҳалашда геометрик моделлаштириш усулларини қўллаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижасида ишлаб чиқилган алгоритмлар ва дастурий мажмуа асосида:
гидротехника иншоотларини лойиҳалашда геометрик моделлаштириш усулларини қўллаш бўйича олинган илмий натижалар “Навоий Сув лойиҳа” МЧЖда амалиётга тадбиқ қилинган. Мазкур услубиётда лойиҳа тузиш жараёнига геометрик моделлаштириш усулларини қўллаш орқали ер участка горизонталларини аниқ берилиши такомиллаштирилган, Парето оптимал усулларига кўра лойиҳа тегишли ўзгартиришлар киритилиши, лойиҳа чизмасининг бир нечта вариантларини тузиш ва шулардан мақбул вариантни танлаш усули таклиф қилинган;
тавсия қилинган гидротехника иншоотларни лойиҳалаш жараёнига таълуқли алгоритмлар бўйича олинган илмий натижалар “Қуйи Зарафшон Ирригация тизими ҳавза бошқармаси”да амалиётда тадбиқ қилинган. Олинган натижаларга кўра ишлаб чиқилган алгоритмлар гидротехника иншоотларнинг лойиҳасини тузиш жараёнини автоматлаштирилган ҳолда барча босқичларини қамраб олган натижада лойиҳа тузувчи муҳандиснинг иш вақти 2 баробарга камайди меҳнат унумдорлиги эса 5-7% га ошди;
илмий тадқиқот иши юзасидан тузиб чиқилган дастурий таъминот “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университетининг 70111202-“Муҳандислик графикаси ва дизайн назарияси” магистратура мутахассисликларининг ўқув режасидаги “Муҳандислик графикаси фанларининг методологияси” фани бўйича ўқув фан дастурига киритилиб, ўқув жараёнига жорий этилган;
илмий тадқиқот ишига Тошкент “СУВ ЛОЙИҲА” МЧЖ томонидан Сув Хўжалиги Вазирлигига ижобий хулосалар олинган. (Ўзбекистон Республикаси Сув Хўжалиги вазирлигининг 08.08.2024 йил № 02/13-2895-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳага ўзгартиришлар киритилиши асосида лойиҳа чизмасининг бир нечта вариантларини тузиш ва оптимал лойиҳа вариантини танлаб олиш усули таклиф қилинган. Диссертасия ишида дастурий таъминот асосида лойиҳачи муҳандисларнинг иш вақти қисқартирилиши ва иш унумдорлик даражасини 5-7% оширишга эришилган.