Shakirov Shuxrat Musaevichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Temir kukuni asosli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallarning ekspluatatsion xossalarini oshirish maqsadida ko‘p komponentli termodiffuzion legirlash», 05.02.01–Mashinasozlikda materialshunoslik. Quymachilik. Metallarga termik va bosim ostida ishlov berish. Qora, rangli va noyob metallar metallurgiyasi (quymachilik va metallarga ishlov berish texnologiyasi yo‘nalishi) (texnika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.2.PhD/T619.

Ilmiy rahbar: Norxudjaev Fayzulla Ramazanovich, texnika fanlari doktori, dotsent.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat texnika universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat texnika universiteti va O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.28.02.2018.T.03.04.

Rasmiy opponentlar: Mixridinov Risqidin Mixridinovich, texnika fanlari doktori, professor; Bekmirzaev Nurxon Xayitovich, texnika fanlari nomzodi, dotsent.

Yetakchi tashkilot: Toshkent temir yo‘l muhandislari instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallar fizik-mexanik va ekspluatatsion xossalarini samarali oshiradigan ko‘p komponentli xrom, alyuminiy va kremniy bilan termodiffuzion legirlash texnologiyasini ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

ko‘p komponentli termodiffuzion legirlash texnologik jarayonining temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallarni g‘ovak struktura xossasiga ta’sir etish tartibi aniqlangan;

to‘yintiruvchi aralashma tarkibidagi xrom, ferrosilisiy, alyuminiy va alyuminiy oksidining miqdoriga bog‘liq ravishda temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materialning struktura-faza tarkibi shakllanishi va undagi legirlovchi elementlarning taqsimlanish tartibi aniqlangan;

termodiffuzion legirlash jarayonida xrom, ferrosilisiy, alyuminiy va alyuminiy oksidi kukunlarining miqdoriga bog‘liq ravishda temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan material fizik-mexanik va ekspluatatsion xossalarining o‘zgarish tartibi aniqlangan;

temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallarni fizik-mexanik va ekspluatatsion xossalarini oshiradigan termodiffuzion legirlash texnologiyasi va to‘yintiruvchi aralashmalarning yangi tarkiblari ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Xrom, alyuminiy va kremniy bilan legirlangan temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan material ishlab chiqarish va termodiffuzion legirlash texnologiyasini yaratish bo‘yicha olingan natijalar asosida:

termodiffuzion legirlash uchun ishlab chiqilgan to‘yintiruvchi aralashmalar tarkibi «Muborakneftgaz» DUKga joriy etilgan («O‘zneftgazqazibchiqarish» AJning 2018 yil 18 oktyabrdagi 02/07-2372j-son ma’lumotnomasi). Natijada yuqori legirlangan temir kukuni asosli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallar ishlab chiqarishga erishilgan;

temir kukuni asosli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallarni pishirishda termodiffuzion legirlash texnologiyasi «Muborakneftgaz» DUKga joriy etilgan («O‘zneftgazqazibchiqarish» AJning 2018 yil 18 oktyabrdagi  02/07-2372j-son ma’lumotnomasi). Natijada temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallar ishlab chiqarishdagi sarf-xarajatlarni 17-20%ga qisqartirish imkoni yaratilgan;

temirli chiqindilardan temir kukuni ishlab chiqarish texnologiyasi «Muborakneftgaz» DUKga joriy etilgan («O‘zneftgazqazibchiqarish» AJning 2018 yil 18 oktyabrdagi 02/07-2372j-son ma’lumotnomasi). Natijada g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallar ishlab chiqarishdagi kapital sarmoyani 22-27% qisqartirishga erishilgan;

temir kukuni asosli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallarni gaz-fazali usulda ko‘p komponentli termodiffuzion legirlash texnologiyasi «Muborakneftgaz» DUKga joriy etilgan («O‘zneftgazqazibchiqarish» AJning 2018 yil 18 oktyabrdagi 02/07-2372j-son ma’lumotnomasi). Natijada temir kukunli g‘ovak singib o‘tkazuvchan materiallar korroziyabardoshligini 13-15%ga, issiqbardoshligini 10–12%ga va issiqqa chidamliligini 15–17%ga oshirish imkoni yaratilgan.