Рахманов Баходир Кушаковичнинг
фан доктори (DSc) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Нометалл тўқима тасма ва арқонлардан тайёрланган эгилувчан юк кўтариш мосламаларининг конструксиявий хавфсизлигини баҳолаш ва уларни фавқулодда вазиятларда қўллашнинг алоҳида жиҳатлари” 05.10.02 – “Фавқулодда ҳолатларда хавфсизлик. Ёнғин, саноат, ядро ва радиация хавфсизлиги” ва 05.09.05 – “Қурилиш материаллари ва буюмлари” туташ ихтисосликлари бўйича диссертация иши мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.DSc/Т728.
Илмий маслаҳатчи: техника фанлари доктори, профессор Раззаков Собиржон Жураевич.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона политехника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси ФВВ Академияси DSc.40/29.12.2022.Т.129.01.-рақамли илмий кенгаш
Расмий оппонентлар:
Маджидов Иномжон Уришевич – техника фанлари доктори, профессор, Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий Университети ректори;
Қосимов Иброхим Иркинович – техника фанлари доктори, профессор, Тошкент архитектура-қурилиш университети, кафедра профессори;
Нурмаматова Рахима Рахмановна – техника фанлари доктори, профессор,  Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги ходимларининг малакасини ошириш маркази кафедра мудири.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади нометалл тўқима тасма ва арқонлар  механик хусусиятларини башорат қилиш ва сифатини яхшилашга қаратилган, синтетик материалларнинг физик-механик хусусиятлари комплексини аниқлашга илмий асосланган ёндашувларни ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгиликлари қуйидагилардан иборат:
илк бора деформация ва мустаҳкамлик хусусиятларининг деформация жараёнида юзага келадиган структуравий жараёнлар билан боғликлигига асосланган синтетик тола ва ипларнинг механик хусусиятларининг ўзгариш қонуниятлари ва асосий параметрларини аниқланишига эришилган;
полипропилен, полиамид тола, иплар, тасма ва арқонлар деформацияларининг қайтарилмас (қолдиқ) компонентининг тўпланиш қонуниятлари ҳамда физик-механик хусусиятлари илмий жиҳатдан асосланган;
эластик занжирли полимерлардан олинган тола ва иплар учун кенг ҳарорат оралиғидаги чўзилиш қолдиқ деформациялари қийматларининг энг мақбул вариантлари ишлаб чиқилган;
маҳаллий хомашё асосида ППФР 173Ҳ ва ФР 170Ҳ маркали полипропиленни модификациялаш, яъни меламин сианурат антипирени қўшимчасини 5% қўллаш орқали кислород индекси 5,2% ёки ундан юқори даражага ошириши таклиф этилаётган намунадаги тасма ва арқоннинг ҳар қандай термик ва иссиқликбардошлилик хусусиятига эга эканлигини ўрганилган. Меламин синаурат қўшимчасининг 15% қўшилганда полипропиленнинг механик хусусиятларини пасайиш кўрсаткичлари олинган ва моҳияти асосланган;   
оддий релаксация ва оддий судралувчанлик бўйича қисқа муддатли тажрибалар натижалари асосида ёпишқоқ-эластикликни математик моделлаштириш асосида НТТА учун полимер материалларнинг деформация – қайта тикланиш жараёнлари ва тескари релаксация жараёнларини башорат қилиш методологияси ишлаб чиқилган;
қурилиш-монтаж ва қутқарув ташкиллаштириш ишларидаги кўтариш мосламаларини (синтетик тола, ип, тасма ва арқонлар) юк коʻтариш қобилиятининг юқорилиги аниқланган ва фавқулодда вазиятларда қўллашнинг алоҳида жиҳатлари ҳамда конструксиявий хавфсизлиги баҳоланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Нометалл тўқима тасма ва арқонлардан тайёрланган эгилувчан юк кўтариш мосламаларининг конструксиявий хавфсизлигини баҳолаш ва уларни фавқулодда вазиятларда қўллашнинг алоҳида жиҳатлари натижалари асосида:
Назарий, экспериментал ва амалий тадқиқотлар натижасида (экспериментал индекси НТТА ПП) хавфсизлик коеффициенти 1:7 ни ҳисобга олган ҳолда, НТТАлардан юк кўтариш қобилияти битта эгилувчан вантда 1 тонна бўлган бир, икки ва тўрт вант контурли юк кўтариш мосламалари яратилган ва Фарғона вилояти ФВБ ёнғин-техник марказига жорий этилган (далолатнома, 25.10.2023 йил). Натижада илк бора маҳаллий нометалл тўқима тасма ва арқонли юк кутариш мосламалари фавқулодда вазиятларда қутқарувчиларининг иш самарадорлигини ошириш учун тавсия этилган;
Фарғона шаҳридаги “426-сонли хўжаликлараро махсус механизациялашган кўчма колонна” МЧЖда амалиётга жорий этилган (далолатнома, (15.06.2023 йил.) ва “Ўзбекистон қурилиш материаллари саноати корхоналари уюшмаси”нинг 05.10.2023 йилдаги №05/15-2003-сонли маълумотномаси). Натижада, қурилиш-монтаж ва қутқарув ташкиллаштириш ишларида таклиф этилаётган нометалл кўтариш мосламаларининг юк коʻтариш қобилиятининг юқорилиги аниқланган;
Марғилон бунёдкор таъмир қурилиш” МЧЖда амалиётга жорий этилган (далолатнома (04.07.2023 й.) ва “Ўзбекистон қурилиш материаллари саноати корхоналари уюшмаси” нинг 05.10.2023 йилдаги 05/15-2003-сонли маълумотномаси). Натижада таклиф этилаётган намунадаги тасма ва арқонли юк кўтариш мосламаларидан фойдаланган ҳолда фавқулодда вазиятларда ҳар қандай кўринишдаги конструкиялар қолдиқларини тозалаш, инсонларни талофациз эвакуация қилиш ва бошқа жабҳаларда ҳам кенг ишлатиш имкониятлари юқори эканлиги асосланган.
Қувасой темирбетон ишлаб-чиқариш корхонасида амалиётга жорий этилган (далолатнома (17.08.2023 й.) ва “Ўзбекистон қурилиш материаллари саноати корхоналари уюшмаси” нинг 05.10.2023 йилдаги 05/15-2003-сонли маълумотномаси). Натижада, маҳаллий хомашё асосида ППФР 173Ҳ ва ФР 170Ҳ маркали полипропилендан олинган синтетик мултифиламентли иплардан тайёрланган тўқима тасмаларнинг мустаҳкамлик ва чўзилиш бўйича кўрсаткичлари хорижий аналогларга яқин қийматларга эга эканлиги аниқланган.