Нуридуллаев Аслиддин Аҳроровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Корхонани ижарага бериш муносабатларини фуқаролик ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштириш”, 12.00.03 -“ Фуқаролик ҳуқуқи. Тадбиркорлик ҳуқуқи. Оила ҳуқуқи. Халқаро хусусий ҳуқуқ” ихтисослиги (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.DSc/Yu334.
Илмий раҳбар: Чориев Мурод Шокиржонович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети, DSc.32/30.12.2020.Yu.74.01
Расмий оппонентлар: Усманова Муборак Акмалджановна, юридик фанлар доктори, профессор; Боротов Миродилжон Хомуджонович, юридик фанлар доктори, профессор; Кулдашев Нуриддин Абдуганиевич юридик фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат юридик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади корхонани ижарга бериш тушунчаси ва ўзига хос хусусиятлари, корхонани ижарага бериш шартномасини тузиш ва уни амалда қўллаш ҳамда корхонани ижарага бериш муносабатларини ҳуқуқий тартибга солишдаги муаммолар ечимини топиш ҳамда фуқаролик ҳуқуқи назариясини бойитишга оид илмий-назарий хулосалар ҳамда қонунчиликни такомиллаштиришга қаратилган таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
муаллифлик ёндашуви асосида “корхонани ижарага бериш шартномаси” тушунчаси “ижарага берувчи ижарага олувчига вақтинча эгалик қилиш ва фойдаланиш учун мулкий комплекс сифатида фаолият юритиб турган бутун корхонани ёки унинг мустақил фаолият юрита оладиган бир қисмини ҳақ эвазига бериш мажбуриятини оладиган келишув” сифатида бойитилган;
ижарачининг ижарага олинган ер участкасида ўз маблағлари ва қарзга олган маблағлари ҳисобидан қурилишнинг умумий қоидаларига риоя қилган ҳолда зарур ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш бинолари, шу жумладан уй-жой қуриш ҳуқуқи шартномада кўзда тутилган бўлиши кераклиги ва айни пайтда ижара шартномаси тугатилгач, мазкур бинолар ва иншоотлар кимга тегишли бўлиши қайд этиб қўйилиши кераклиги асослаб берилган;
ижара шартномаси шартларининг ўзгартирилишига, унинг бекор қилинишига ва тугатилишига томонларнинг келишуви билан йўл қўйилиши асослантирилган;
ижарачи муомалага лаёқациз деб топилган тақдирда шартнома Ўзбекистон Республикаси қонунчилигида белгиланган тартибда ва шартларда тугатилиши, бундай ҳолда ижарачининг оила аъзоларидан бири ижара шартномаси тузишда устун ҳуқуққа эга бўлиши, ижарачи содир этган жинояти учун келгусида шартномани бажара олишига имкон бўлмайдиган усулда жазоланган тақдирда ҳам ижара шартномаси тугатилиши асослаб берилган;
ижарага берувчи томонидан ижара шартномасининг муддати тугашидан бир ой олдин ижарага олувчига ижара шартномаси шартлари ўз вақтида ва тўлиқ бажарилмаган тақдирда, ижара шартномасининг муддати келгуси давр учун узайтирилмаслиги тўғрисида огоҳлантириш хати юборилиши лозимлиги асослантирилган;
агар ижара шартномасининг муддати тугаганидан кейин ҳам ижарага олувчи мулкдан фойдаланишни давом эттирса ва ижарага берувчи бунга эътироз билдирмаган бўлса, шартнома аввалги шартлар асосида қайтадан тузилган деб ҳисобланиши асослаб берилган;
ижарага олувчи томонидан ижара шартномаси шартлари ўз вақтида ва тўлиқ бажарилганда, агар ижарага олувчи шартнома муддатини узайтирмаслик тўғрисида мурожаат қилмаган бўлса, ижара муддати навбатдаги муддатга узайтирилган деб ҳисобланиши асослантирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот иши бўйича олинган натижаларидан қуйидагиларда фойдаланилган:
“корхонани ижарага бериш муносабатларини шартномавий-ҳуқуқий тартибга солиш”га доир консептуал ғоя ва таклифлар “Жамоат хавфсизлигини ҳуқуқий таъминлаш” мутахассислиги тингловчилари учун тайёрланган “Шартнома ҳуқуқи” дарслиги (ИИИ боб 7-§. Мулк ижарасининг турлари)да ўз ифодасини топган (ЎР ОЎМТВнинг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи, 302-1071-сонли ўқув адабиётининг нашр рухсатномаси). Натижада ушбу мутахассислик бўйича таълим олаётган талабалар, курсантлар, тингловчилар, магистрантлар, ўқитувчилар, шунингдек, фуқаролик ҳуқуқини қўлловчи амалиёт ходимларининг билим, ўқув ва кўникмаларининг шаклланиши ва ривожланишига хизмат қилган;
ижарага бериш чоғида ижарачининг ижарага олинган ер участкасида бинолар ва уй-жой қуриш билан боғлиқ мулкчилик муносабатларига оид таклифлардан Ўзбекистон Республикасининг “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига фуқароларнинг ижтимоий ҳимоясини янада кучайтиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 2024-йил 18-мартдаги ЎРҚ–922-сон Қонунни 1-моддаси билан Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 19 ноябрда қабул қилинган «Ижара тўғрисида»ги 427-ХИИ-сонли Қонуни 9-моддаси, учинчи қисмига ўзгартиришлар киритишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Саноат, қурилиш ва савдо масалалари қўмитасининг 2024-йил 24-июлдаги 04/7-10-79-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномаси тугатилгач, ижарачининг ижарага олинган ер участкасида қурилган бинолар ва иншоотлар кимга тегишли бўлишлигини аниқ ҳуқуқий тартибга солинишига хизмат қилган;
ижара шартномаси шартларини ўзгартириш, уни бекор қилиш ва тугатишга оид таклифлардан Ўзбекистон Республикасининг “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига фуқароларнинг ижтимоий ҳимоясини янада кучайтиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 2024-йил 18-мартдаги ЎРҚ–922-сон Қонунни 1-моддаси билан Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 19 ноябрда қабул қилинган «Ижара тўғрисида»ги 427-ХИИ-сонли Қонуни 13-моддаси, биринчи қисмига ўзгатиришлар киритишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Саноат, қурилиш ва савдо масалалари қўмитасининг 2024-йил 24-июлдаги 04/7-10-79-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномаси шартларининг ўзгартирилиши, унинг бекор қилиниши ва тугатилишини ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштиришга хизмат қилган;
ижарачининг муомалага лаёқацизлиги ва содир этган жинояти учун ижара шартномаси шартларини ўзгаришига оид таклифлардан Ўзбекистон Республикасининг “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига фуқароларнинг ижтимоий ҳимоясини янада кучайтиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 2024-йил 18-мартдаги ЎРҚ–922-сон Қонунни 1-моддаси билан Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 19 ноябрда қабул қилинган «Ижара тўғрисида»ги 427-ХИИ-сонли Қонуни 13-моддаси, учинчи қисмига ўзгартиришлар киритишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Саноат, қурилиш ва савдо масалалари қўмитасининг 2024-йил 24-июлдаги 04/7-10-79-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномаси тугатилиши билан боғлиқ муносабатларни аниқ ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштиришга хизмат қилган;
давлат мулкини ижарага бериш қоидалари тўғрисидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023-йил 14-декабрдаги 660-сон қарори билан тасдиқланган “Давлат мулкини ижарага бериш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 23-бандида ўз ифодасини топган. (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Ахборот таҳлилий ва юридик таъминлаш департаментининг 2024-йил 19-сентябрдаги 12-15-67-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномаси тарафларининг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишни такомиллаштиришга хизмат қилган;
ижара шартномасининг қайтадан тузилганлигига оид таклиф Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023-йил 14-декабрдаги 660-сон қарори билан тасдиқланган “Давлат мулкини ижарага бериш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 24-банди 1-хатбошисида ўз ифодасини топган. (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Ахборот таҳлилий ва юридик таъминлаш департаментининг 2024-йил 19 сентябрдаги 12-15-67-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномаси тузиш тартибини такомиллаштиришга хизмат қилган;
ижара шартномаси муддатига оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023-йил 14-декабрдаги 660-сон қарори билан тасдиқланган “Давлат мулкини ижарага бериш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 24-банди 2-хатбошисида ўз ифодасини топган. (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Ахборот таҳлилий ва юридик таъминлаш департаментининг 2024-йил 19 сентябрдаги 12-15-67-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши ижара шартномасини узайтириш билан боғлиқ муносабатларни ҳуқуқий тартибга солинишини такомиллаштиришга хизмат қилган.