Sayt test rejimida ishlamoqda

Тоштемиров Абдурасул Эркин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Баъзи д-металларнинг 1,10-фенантролин ва ацидолигандлар билан аралаш лигандли комплекс бирикмалари синтези, кристалл тузилишлари ва уларнинг тадқиқи», 02.00.01 - Ноорганик кимё, 02.00.04 - Физик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/К866.
Илмий раҳбарлар: Ибрагимов Азиз Бахтиёрович, кимё фанлари доктори, профессор; Ашуров Жамшид Менгнорович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, ДСc.03/31.01.2023.К/Т.78.01.
Расмий оппонентлар: Рўзимурадов Олим Нарбекович, кимё фанлари доктори, профессор; Рахмонова Дилноза Саламовна, кимё фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: баъзи д-металларнинг 1,10-фенантролин ва ацидолигандлар билан аралаш лигандли комплекс бирикмалари синтези, таркиби, тузилиши ва хоссаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Cу (ИИ), Ни (ИИ), Зн (ИИ) ва Cд (ИИ) ионларининг 1,10-фенантролин ва ацидолигандлар билан 7 та янги аралаш лигандли комплекс бирикмалари синтез қилинган ва уларнинг монокристаллари олинган;
Cу (ИИ) ионининг аралаш лигандли [Cу(C12Ҳ8Н2)(C6Ҳ5CОНҲО)·НО3]·Ҳ2О таркибли моноядроли комплекс бирикмасида бензгидроксам аниони ва 1,10-фенантролиннинг бидентат координацияланиши рентген тузилиш таҳлил усули ёрдамида исботланган;
синтез қилинган моноядроли аралаш лигандли [Cу(Пҳен)(ҲСО4)2·2Ҳ2О] таркибли комплекс бирикмада Ян-Теллер эффекти кузатилиши аниқланган;
CПCМ (ўтказувчиларга ўхшаш қутбланувчан муҳит модели) усули ёрдамида [Cу(C12Ҳ8Н2)(C6Ҳ5CОНҲО)·НО3]·Ҳ2О таркибли комплекс бирикма термодинамик параметрларининг эритувчилар таъсирида ўзгаришлари аниқланган;
синтез қилинган комплексларда CrystalExplorer дастурида Ҳиршфелд сирт таҳлили асосида Ҳ…Ҳ, О…Ҳ/Ҳ…О,  Ҳ…C/C…Ҳ, Cл…Ҳ/Ҳ…Cл ва бошқа ўзаро таъсирларининг асосий қисмини ташкил этиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 1,10-фенантролин ва ацидолигандлар ҳамда д-металлар иштирокида олинган янги комплекс бирикмалар кристалл тузилиши бўйича олинган илмий натижалар асосида:
[Cу(Пҳен)2(БА)·НО3]·Ҳ2О, [Cу(Пҳен)(ҲСО4)2·Ҳ2О], [ЗнCл4]2-[C12Ҳ10Н2]2+, [Cу(Пҳен)2(НО3)]+[МА·НО3]-, [Cд(Пҳен)2(аcетате)2](Ч3CООҲ)2(Ҳ2О)2], [Cу(Пҳен)2·Бр]+[Бр·Фт·Ҳ2О]- ва [Ни(Пҳен)·Cл·(Ҳ2О)3]·Cл·Ҳ2О таркибли янги синтез қилинган комплексларнинг молекуляр ва кристалл тузилиши ҳақидаги маълумотлари Кембриж кристаллографик маълумотлар маркази (CCDC-Cambridge Crystallographic Data Centre) да 2949812, 2949813, 2949814, 2946318, 2377381, 239261 ва 2392977) рақамлар билан рўйхатдан ўтказилган. Натижада, базага киритилган кимёвий бирикмалар ҳақидаги тақдим этилган маълумотлар ўхшаш бирикмаларни синтез қилишда ва уларнинг тузилишини тавсифлашда фойдаланиш имконини яратган;
1,10-фенантролин, бензгидроксам кислотасининг Cу(ИИ) комплекс бирикмаси ҳамда 1,10-фенантролиннинг  рух (ИИ) комплекс бирикмалари 0,02% ли эритмаси “НОВА ФАРМ” МЧЖ Ўзбекистон-Ҳиндистон қўшма корхонасида дезинфекцияловчи воситаларга қўшимчлар сифатида амалиётга жорий этилган (“НОВА ФАРМ” МЧЖ Ўзбекистон-Ҳиндистон қўшма корхонасининг 2024 йил 25 ноябрдаги 46-сон маълумотномаси). Натижада, юқори самарали дезинфекцияловчи воситалар олиш имконини берган.

 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish