Нишанбоев Низомжон Неъмат ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Томчилатиб суғориладиган интенсив боғларга ишлов берадиган машинанинг дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган иш органи турини танлаш ва параметрларини асослаш”, 05.07.01 – “Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Т2929.
Илмий раҳбар: Имомқулов Қудбиддин Боқижонович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, DSc.05/13.05.2020.Т.112.01.
Расмий оппонентлар: техника фанлари доктори, доцент Камбаров Бахтиёр Акбаралиевич, техника фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент Ишмуродов Шухрат Улуғбердиевич.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Томчилатиб суғориладиган интенсив боғларга ишлов берадиган машинанинг дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган иш органи турини танлаш ва параметрларини асослаш йўли билан иш сифатини ошириш, ёнилғи сарфи ва бошқа харажатларни камайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
томчилатиб суғориладиган интенсив боғларга ишлов берадиган машинанинг дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган иш органларининг тури кам энергия сарфляган ҳолда интенсив боғларни экилиш схемаси ва дарахт илдизлари морфологиясини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган;
агрегат ҳаракат тезлиги сферик диск томонидан ҳосил қилинадиган тупроқ уюми дарахтлар ҳимоя зонасининг ўртасига ҳамда бир текис бўлиши таъминланиши шартидан аниқланган;
дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган иш органлари сферик дискининг диаметри, эгрилик радиуси, ҳаракат ёʻналишига ва тикка нисбатан ўрнатилиш бурчаклари белгиланган технологик жараён ишончли бажарилиши ва талаб даражасидаги иш сифатини таъминланиши шартидан, тупроқ сургич-текислагичининг ҳаракат ёʻналишига нисбатан ўрнатилиш бурчаги, қамраш кенглиги, узунлиги ва баландлиги сферик диск томонидан ҳосил қилинган тупроқ уюми тупроқ билан дарахтларнинг очилиб қолган илдизлари тўлиқ кўмилиши шартидан асосланган;
сферик диск ва тупроқ сургич-текислагичи параметрларининг мақбул қийматлари ҳамда агрегат ҳаракат тезлиги уларнинг агротехник ва энергетик кўрсаткичларини баҳоловчи регрессия тенгламаларини биргаликда ечиш орқали аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Томчилатиб суғориладиган интенсив боғларга ишлов берадиган машинанинг дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган иш органи турини танлаш ва параметрларини асослаш” бўйича олинган натижалар асосида:
дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган ва қатор ораларига ишлов берадиган ресурстежамкор машинага Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк марказининг фойдали моделга патенти олинган (“Интенсив боғ учун култиватор”, № ФАП 02039 – 22.08.2022 й.). Натижада интенсив боғ қатор ораларига ишлов берадиган ва очилиб қолган дарахт илдизларни кўмадиган машинанинг конструксиясини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
интенсив боғ қатор ораларига ишлов берадиган ва дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган машина тажриба нусхаси Тошкент вилояти, Янгиёʻл тумани “ТОШКЕНТ МЕВА” МЧЖ, “ОЗОД АБДУНАБИ БОҒИ” ва “ЯНГИ ҲАЁТ АБДУҒОППОР ШИРИНА” боғдорчилик фермер хўжаликларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновасиялар миллий марказининг 2024 йил 23 октябрдаги №05/04-04-527-сон маълумотномаси). Натижада интенсив боғларга ишлов берадиган машина билан очилиб қолган дарахт илдизларини кўмишда меҳнат сарфи 46,1 фоиз ва экспулатасион харажатлар 39,3 фоизга камайган;
интенсив боғларга ишлов берадиган машинани ишлаб чиқаришни ўзлаштириш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (техник топшириқ, дастлабки талаблар ва чизмалар) “БМКБ-Агромаш” АЖ да лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновасиялар миллий марказининг 2024 йил 23 октябрдаги №05/04-04-527-сон маълумотномаси). Натижада интенсив боғ қатор ораларига ишлов берадиган ва дарахтларнинг очилиб қолган илдизларини кўмадиган машинани ишлаб чиқариш имкони яратилган.