Анкабаева Моҳира Мурадовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хожамназар Ҳувайдо меросининг тасаввуфий талқини”, 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Fil4342
Диссертация бажарилган муассаса: Жиззах давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Жуманазаров Умрзоқ Абдураззакович, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Жиззах давлат педагогика университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02.
Расмий оппонентлар: Қобилов Усмон Уралович филология фанлари доктори, профессор, Ҳамроева Орзигул Жалоловна филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Хожамназар Ҳувайдо мумтоз меросининг тасаввуфий талқини, бадииятининг мазмуни ва моҳиятини ўрганиш орқали ўзбек адабиётидаги тутган ўрнига баҳо беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Хожамназар Ҳувайдо яшаган Мовароуннаҳр сиёсий муҳити ва маданий-маънавий ҳаётининг ўзига хос хусусиятлари, мутасаввиф шоирнинг таржимайи ҳоли ва қолдирган ижодий мероси аниқланган;
Ҳувайдо асарларида нақшбандия тасаввуфий ғояларининг акс этиши, мутасаввиф, сўфий аллома шеъриятида тасаввуфий фикрларнинг устиворлиги аниқланган, Ҳувайдо достонларида тасаввуф таълимотининг бадиий моҳияти илмий-назарий жиҳатдан очиб берилган;
Нақшбандия тариқатининг давомчиларидан Бобораҳим Машраб, Сўфи Оллоёрларнинг издоши бўлган Хожамназар Ҳувайдо бадииятидаги умуминсоний ғоялар, тарихийлик, мантиқийлик ва замонавийлик нуқтайи назаридан ўрганилган;
Ҳувайдо меросидаги ахлоқий-тарбиявий ва баркамол инсон муаммосига дахлдор тасаввуфий тушунчалар таҳлили адабиётшунослик нуқтайи назаридан далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хожамназар Ҳувайдо меросининг тасаввуфий талқини ундаги таклифлар бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Хожамназар Ҳувайдо яшаган Мовароуннаҳр сиёсий муҳити ва маданий-маънавий ҳаётининг ўзига хос хусусиятлари, мутасаввиф шоирнинг таржимайи ҳоли ва қолдирган ижодий мероси, Ҳувайдо асарларида нақшбандия тасаввуфий ғояларининг акс этиши, мутасаввиф, сўфий аллома шеъриятида тасаввуфий фикрларнинг устиворлиги аниқланган, Ҳувайдо достонларида тасаввуф таълимотининг бадиий моҳияти очиб берилган ўринлардан 2021–2023-йилларда бажарилган ФЗ–201912258-рақамли “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” номли амалий лойиҳада фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети 2024-йил 21-август №01–2144 маълумотномаси). Натижада лойиҳани амалга оширишда диссертация материаллари муҳим манба бўлиб хизмат қилган.
Нақшбандия тариқатининг давомчиларидан Бобораҳим Машраб, Сўфи Оллоёрларнинг издоши бўлган Хожамназар Ҳувайдо бадииятидаги умуминсоний ғоялар, тарихийлик, мантиқийлик ва замонавийлик нуқтайи назаридан таҳлили, Ҳувайдо меросидаги ахлоқий-тарбиявий ва баркамол инсон муаммосига дахлдор тасаввуфий тушунчалар таҳлили адабиётшунослик нуқтайи назаридан далилланганлиги тўғрисидаги хулосалардан Ф–7–13–рақамли “Адабиётшунослик тарихининг фундаментал тадқиқи” мавзусидаги фунтаментал лойиҳада фойдаланилган. (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети 2024-йил 20-августдаги № 04/11–6355 маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг илмий-назарий қисмининг янги маълумотлар, адабиётшуносликка оид назарий манбалар билан бойитилишига эришилган.