Юлдашев Кудрат Абдувахатович
фалсафа доктори (PhD) ҳимояси ҳақида эълон.
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда жамоат хавфсизлигини таъминлашнинг ижтимоий-сиёсий механизмлари”, 23.00.02-сиёсий институтлар, жараёнлар ва технологиялар.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Ss361
лмий раҳбар:
Пахрутдинов Шукриддин Илясович, сиёсий фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Исҳки ишлар вазирлиги Малака ошириш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами:
Ўзбекистон Республикаси ИИВ Малака ошириш институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.31/28.06.2024.Ss.178.01 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
Ражабов Ҳабибулло Ибодуллаевич, сиёсий фанлар доктори (DSc), доцент.
Шодиев Нурали Очилович, сиёсий фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
Ўзбекистонда жамоат хавфсизлигининг моҳиятини, хусусиятлари ва баҳолаш мезонларини аниқлаш, жамоат хавфсизлиги самарадорлигини таминлашнинг ижтимоий-сиёсий механизмларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жамоат хавфсизлигига таҳдид солувчи асосий шакллари (ҳуқуқий-фуқаролик нигилизми; “рангли инқилоблар”; сиёсий беқарорлик; коррупсия; жиноятчилик; бошқарилмайдиган миграция; мафкуравий экспансия кабилар) маҳаллий, миллий ва глобал даражаларга кўра таҳлил этилиб, хавфларнинг олдини олишда “риск”, “чақрувлар”, “хавф” ва “таҳдид” тушунчалари мезонлари асосида аниқлаш методикаси такомиллаштирилган;
жамоат хавфсизлиги сиёсатининг айрим механизмлари сифатида ҳуқуқий чекловлар, ахборот таъсири, молиявий-иқтисодий механизмлар, маъмурий механизмлар, институционал механизмлар каби турларга ажратилиб, уларни қўллашда алоҳида миллий-маданий контекстни ва сиёсий конфигурацияни ҳисобга олиш зарурати асосланган;
Ўзбекистонда замонавий ижтимоий-сиёсий ва геосиёсий вазиятлардан келиб чиқиб, миллий ва жамоат хавфсизлигига рахна солувчи омилларга асосланган “таҳдид даражаларининг градацияси”ни (яъни, ушбу тизим беш босқичли бўлиб, улар ранглар бўйича ажратилади: яшил – паст даражадаги хавф, кўк – ўрта даража, сариқ – муҳим хавф, тўқ сариқ – таҳдид ва хавфининг юқори кўрсатгичи, қизил – таҳдиднинг энг юқори даражаси) жорий қилиш асослари далилланган.
жамоат хавфсизлигини таъминлашда миллий ва диний бағрикенглик, фуқаролик бирдамлиги, юрт тақдирига даҳлдорлик, ижтимоий мулоқот каби кўп қиррали ижтимоий омиллар барқарор тараққиёт ва ҳокимият легитимлигини таъминлашнинг индикатори бўлиб, хизмат қилиши илмий асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда жамоат хавфсизлиги ва унинг ижтимоий-сиёсий асосларини мустаҳкамлашга қаратилган амалий таклиф ва тадқиқот натижалари асосида:
жамоат хавфсизлиги сиёсатининг айрим механизмлари сифатида: ҳуқуқий чекловлар, ахборот таъсири, молиявий-иқтисодий механизмлар, маъмурий механизмлар, институционал механизмлар каби турларга ажратилиб, уларни қўллашда алоҳида миллий-маданий контекстни ва сиёсий конфигурацияни ҳисобга олиш зарурати аниқланганлигига оид хулосалар ҳамда таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2023-йил иккинчи ярим йиллик иш режасининг “Қуролли кучлар тизимини янада ривожлантиришнинг долзарб муаммолари, фуқароларнинг ҳарбий хизматни ўташи ва мамлакат ҳарбий хавфсизлигини таъминлаш масалалари” номли 3-йўналиши
40-бандида кўрсатиб ўтилган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган томонидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2024-йил 20-мартдаги 21-сон маълумотномаси). Натижада, жамоат хавфсизлиги сиёстининг механизмларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
жамоат хавфсизлиги кўп қиррали ва кўп тармоқли ижтимоий ҳодиса бўлиб, ўзида миллий ва диний бағрикенглик, фуқаролик бирдамлиги, юрт тақдирига даҳлдорлик, ижтимоий мулоқот каби омилларни қамраб олиши билан барқарор тараққиёт ва ҳокимият легитимлигини таъминлашнинг индикатори бўлиб, хизмат қилиши илмий асосланганлигига оид хулосалар ва тавсиялардан Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси дастурининг “Жамиятда турли ғоявий мафкуралардан ҳимоялашнинг асосий механизмлари” номли 2-йўналишида фойдаланилган. (Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси марказий кенгашининг 2024-йил 7-майдаги 02/01/29-сон маълумотномаси). Натижада, сёсий партияларнинг жамоат хавфсизлиги таъминлашдаги фаолиятини такомиллаштиришга хизмат қилган;
жамоат хавфсизлигига рахна солувчи: “риск”, “чақрувлар”, “хавф” ва “таҳдид” тушунчаларининг комплекс таҳлили асосида уларнинг асосий намоён бўлиш шакллари (ҳуқуқий-фуқаролик нигилизми; “рангли инқилоблар”; сиёсий беқарорлик; коррупсия; жиноятчилик; бошқарилмайдиган миграция; мафкуравий экспансия кабилар)ни маҳаллий, миллий ва глобал даражаларга тақсимлаш асосида очиб берилганлигига оид хулосалар ва тавсиялардан Ўзбекистон Маҳаллалари уюшмасининг жамоат тартиби ва хавфсизликни таъминлаш, жумладан фуқароларнинг ҳаёти, соғлиги, конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, уларни турли хилдаги ҳуқуқбузарликлардан ҳимоя қилиш асосий вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Маҳаллалари уюшмасининг 2024-йил 28-октябрдаги 02-02-02/1100 -сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллаларда жамоат хавфсизлигини таъминлашнинг, фуқаролар хавфсизлигини барвақт олдини олишга хизмат қилган.
Ўзбекистонда замонавий ижтимоий-сиёсий ва геосиёсий вазиятлардан келиб чиқиб миллий ва жамоат хавфсизлигига раҳна солувчи омилларга асосланган “таҳдид даражаларининг градацияси”ни (яъни, ушбу тизим беш босқичли бўлиб, улар ранглар бўйича ажратилади: яшил – паст даражадаги хавф, кўк – ўрта даража, сариқ – муҳим хавф, тўқ сариқ – таҳдид ва хавфининг юқори кўрсатгичи, қизил – таҳдиднинг энг юқори даражаси) жорий қилиш асосларига оид далилланганлигига оид хулосалар ва таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Маҳаллалари уюшмасининг жамоат тартиби ва хавфсизликни таъминлаш, жумладан фуқароларнинг ҳаёти, соғлиги, конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, уларни турли хилдаги ҳуқуқбузарликлардан ҳимоя қилиш асосий вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Маҳаллалари уюшмасининг 2024-йил 28-октябрдаги 02-02-02/1100 -сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллаларда жамоат хавфсизлигини таъминлашнинг, фуқаролар хавфсизлигини барвақт олдини олишга хизмат қилган.
