Шаропова Нафосат Раджабовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Кичик бизнес субектларида маркетинг тадқиқотлари ўтказиш методологиясини такомиллаштириш”, 08.00.11-“Маркетинг”, 08.00.15 -“ Тадбиркорлик ва кичик бизнес иқтисодиёти”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий маслаҳатчи: Зуфарова Нозима Гулямиддиновна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2020.I.16.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ғуломов Саидаҳрор Саидаҳмедович, Ўз ФА академиги, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Гафуров Убайдулло Вахобович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Болтабаев Махмуджон Рустамович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Кичик бизнес субектларида маркетинг тадқиқотлари ўтказиш методологиясини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кичик бизнес субектларида маркетинг тадқиқотлари лойиҳасини ишлаб чиқишнинг ўзига хос хусусиятларига кўра муайян маркетинг мақсадларига эришишда тадқиқот жараёнларини ташкил қилишни ўз ичига олувчи тизимли ёндашувлар ва усуллар мажмуасидан фойдаланишн онлайн фокус-гуруҳлари (ОФГ=20%–25%) ва мобил сўровлари (МС=75%–80%) билан интеграллашган воситаларнинг мақбул нисбатини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
кичик бизнес субектларининг маркетинг тадқиқотлари фаолиятида реал вақт режимида маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш жараёнларида Гоогле Аналйтиcс платформасидан фойдаланилганда, таргетлаш стратегияси таҳлили (ЦТ=61-65%), рақобатчилар таҳлили (РТ=15-19%), ижтимоий медиа таҳлиллари (ИМТ = 26-30%), CРМ тизимлари таҳлиллари (CРМТ = 39-43%)да қўллашнинг мақбул чегараларини белгилаш асосида такомиллаштирилган;
кичик бизнес субектларида реклама фаолиятининг ижтимоий-иқтисодий самарадорлигини баҳолаш усули реклама мазмуни (1,38≤РМ≤1,48), реклама каналлари (1,180≤РК≤1,90), инфлюенсерларни жалб қилиш (2,75≤ИЖҚ≤2,85), реклама бериш частотаси (0,94≤РЧ≤1,04), трендлардан фойдаланиш (0,80≤ТФ≤0,90) омилларининг таъсири диапазонини белгилаш орқали реклама самарадорлигини ошириш таклифи асосланган;
кичик бизнес субектларининг ЛИД (Леад Генератион) стратегияси самарадорлигини оширишга қаратилган “шахсийлаштирилган контентларни яратиш”да ижтимоий тармоқлар мониторинги, контент таҳлили, СЕО тадқиқот усулларидан фойдаланиш орқали ижтимоий тармоқларда маркетинг тадқиқотларини ўтказиш жараёнлари такомиллаштирилган;
Ўзбекистонда кичик бизнес субектларининг экспорт фаолиятига таъсир этувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликни ифодаловчи регрессия модели асосида 2030 йилга қадар кичик бизнес субектларининг экспортдаги улушининг прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кичик бизнес субектларида маркетинг тадқиқотлари ўтказиш методологиясини такомиллаштириш борасида ишлаб чиқилган илмий таклиф ва тавсиялар асосида:
кичик бизнес субектларида маркетинг тадқиқотлари лойиҳасини ишлаб чиқишнинг ўзига хос хусусиятларига кўра муайян маркетинг мақсадларига эришишда тадқиқот жараёнларини ташкил қилишни ўз ичига олувчи тизимли ёндашувлар ва усуллар мажмуасидан фойдаланишн онлайн фокус-гуруҳлари (ОФГ=20%–25%) ва мобил сўровлари (МС=75%–80%) билан интеграллашган воситаларнинг мақбул нисбатини таъминлаш орқали такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси таркибидаги «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖлар фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2025 йил 14 январдаги № 06-10-33-407-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖлари фаолиятида маркетинг тадқиқотларини ўтказиш учун сарфланадиган харажатлар миқдорини 34 фоизга камайтиришга эришилган;
кичик бизнес субектларининг маркетинг тадқиқотлари фаолиятида реал вақт режимида маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш жараёнларида Гоогле Аналйтиcс платформасидан фойдаланилганда, таргетлаш стратегияси таҳлили (ЦТ=61-65%), рақобатчилар таҳлили (РТ=15-19%), ижтимоий медиа таҳлиллари (ИМТ = 26-30%), CРМ тизимлари таҳлиллари (CРМТ = 39-43%)да қўллашнинг мақбул чегараларини белгилаш асосида такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси таркибидаги «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖлар фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2025 йил 14 январдаги № 06-10-33-407-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖларнинг маркетинг тадқиқотлари жараёнларида рақамли технологиялардан фойдаланиш даражасини 23 фоизга ошириш имконияти яратилган;
кичик бизнес субектларида реклама фаолиятининг ижтимоий-иқтисодий самарадорлигини баҳолаш усули реклама мазмуни (1,38≤РМ≤1,48), реклама каналлари (1,180≤РК≤1,90), инфлюенсерларни жалб қилиш (2,75≤ИЖҚ≤2,85), реклама бериш частотаси (0,94≤РЧ≤1,04), трендлардан фойдаланиш (0,80≤ТФ≤0,90) омилларининг таъсири диапазонини белгилаш орқали реклама самарадорлигини ошириш таклифи Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси таркибидаги «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖлар фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2025 йил 14 январдаги № 06-10-33-407-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖларда реклама самарадорлигини 26 фоизга оширишга эришилган;
кичик бизнес субектларининг ЛИД (Леад Генератион) стратегияси самарадорлигини оширишга қаратилган “шахсийлаштирилган контентларни яратиш”да ижтимоий тармоқлар мониторинги, контент таҳлили, СЕО тадқиқот усулларидан фойдаланиш орқали ижтимоий тармоқларда маркетинг тадқиқотларини ўтказиш жараёнлари такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси таркибидаги «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖлар фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2025 йил 14 январдаги № 06-10-33-407-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида «Соф гроуп манагмент», «Ортҳофоот», «Диамонд эхслусиве тоур» «Солара» ва «Темир йўл маҳсулотини сертификатлаштириш маркази» МЧЖларнинг ижтимоий тармоқларига аъзо бўлишлар сони 34 фоизга, контентларга муносабат билдирувчилар сони 26 фоизга ва контентларни улашишлар сони 13 фоизга оширишга эришилган;
Ўзбекистонда кичик бизнес субектларининг экспорт фаолиятига таъсир этувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликни ифодаловчи регрессия модели асосида 2030 йилга қадар ишлаб чиқилган кичик бизнес субектларининг экспортдаги улушининг прогноз кўрсаткичлари Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2025 йил 14 январдаги № 06-10-33-407-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида Ўзбекистонда кичик бизнес субектларининг экспортдаги ҳажмининг прогноз кўрсаткичлари 2025 йилда 8 миллиард 637 млн. АҚШ долларига ва 2030-йилга бориб, 14 миллиард 407 млн. АҚШ долларига етказиш мумкинлиги аниқланган.