Рузметова Инобат Янгибаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертасияси ҳимояси ҳақида эълон

 I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмалари ремоделланиши ва унинг клиник жиҳатлари» 14.00.05 - Ички касалликлар.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2667.
Илмий раҳбар: Ахмедов Халмурад Садуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси Урганч филиали
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси Урганч филиали, PhD04/30.09.2020.Tib.123.01.
Расмий оппонентлар: Жаббаров Озимбай Отаханович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Алиахунова Мавжуда Юсупахуновна, тиббиёт фанлари  доктори, профессор
Етакчи ташкилот: Бухоро тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилигини бўғимнинг тузилмавий ўзгаришларига таъсири ва унинг клиник кечишини ўрганиш ҳамда уни коррекциялашнинг даво-профилактик тадбирларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ревматоид артритнинг дастлабки даврларида витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасини эрта ремоделланиши аниқланган ва ундаги тоғайнинг эрта деструкцияланиш ҳамда суякдаги резорбцияланиш механизми асосланган;
ревматоид артритда витамин Д етишмовчилигини касалликнинг фаолланиши (DAS-28 ва SDAI) ҳамда ЎНО- ва ИЛ-6ларнинг экспрессияси авжланиши ва шу туфайли суяк эпифизида эрта остеопороз ҳамда субхондриал остеосклероз эрта шаклланишидаги ўрни аниқланган;
ревматоид артритда бўғим тузилмасини хариталаш тизими орқали витамин Д етишмовчилиги негизида шаклланган эрта ремоделланишни аниқлаш усули ишлаб чиқилган;
ревматоид артритда базис даво негизида витамин Д етишмовчилиги тикланишига қаратилган алгоритмнинг касаллик клиник ремиссияланишини (2,6 > DAS28 > 6 ой) таъминлаши ва бўғимларнинг функционал имкониятларини яхшилашдаги ўрни аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
"Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасининг эрта ремоделланишини аниқлаш усули" мавзусидаги илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024 йил 26 ноябрдаги 09/62-сон хулосаси олинган.
биринчи илмий янгилик: ревматоид артритнинг дастлабки даврларида витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасини эрта ремоделланиши аниқланган ва ундаги тоғайнинг эрта деструкцияланиш ҳамда суякдаги резорбцияланиш механизми асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: «Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасининг эрта ремоделланишини аниқлаш усули» мавзусидаги услубий тавсиянома (Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши 26.02.2024 йил, Nº02-24/260-t сон билан тасдиқланган) мазмунига сингдирилган. РАда таклиф берилган усулни шифокорлар томонидан амалиётда қўлланилиши витамин Д етишмовчилиги туфайли бӯғимдаги тузилмавий ўзгаришларда эрта тегишли давони қўллашга имконият яратган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қўлланилган усул касалликнинг клиник ремиссияланишини таъминланиши ва бўғимларнинг функционал имкониятларини яхшилашга олиб келган.  Иқтисодий самарадорлиги: Бунда РА чалинган бӯғим синдроми юзасидан мурожаати 37,5% га камайган. Бир йилда кузатувдаги беморлар 2,4±1,1 марта стационар даво олган ва шу касалликка чалинган беморни 10 кун давомида стационар шароитида даволаш харажатлари ўртача 4750000 сўмни ташкил этган. Хулоса: тақдим этилган усул қўлланилиши орқали витамин Д етишмовчилиги аниқланиши ва уни коррекция қилиши беморларда стационар давога эҳтиёжликни 50,6% га камайтирган ва ўртача ҳисобда беморлар 0,8±0,1 марта стационар даво эҳтиёжини камайтиришга олиб келган. Натижада касалхонада ётиб даволаниш бемор учун 3800000 сўмни ташкил этиб, ҳаражат 7600000 сўм тежаб колиш имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: ревматоид артритда витамин Д етишмовчилигини касалликнинг фаолланиши (DAS-28 ва SDAI) ҳамда ЎНО- ва ИЛ-6ларнинг экспрессияси авжланиши ва шу туфайли суяк эпифизида эрта остеопороз ҳамда субхондриал остеосклероз эрта шаклланишидаги ўрни аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: «Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасининг эрта ремоделланишини аниқлаш усули» мавзусидаги услубий тавсиянома (Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши 26.02.2024 йил, Nº02-24/260-t сон билан тасдиқланган) мазмунига сингдирилган. РА нинг клиник фаолланиши ва бӯғим синдромини агрессив кўринишда келиши беморлар қон зардобидаги витамин Д етишмовчилиги билан боғлиқдир. Ижтимоий самарадорлиги: витамин Д миқдори камайган сари касалликнинг фаолланиши ортиб боради ва бӯғимлардаги функционал имконият чегараланиб боради. Бунда у касалликнинг фаолланишига туртки омил ҳисобланиб, рентгенологик белгиларни кейинги босқичларида 68,2% гача бўлган вазиятда тез суръатлардаги авжланишга олиб келади. Иқтисодий самарадорлиги: РА да витамин Д етишмовчилиги негизида эса йил давомида 37,5%га бўғимдаги муаммолар юзасидан беморларни врачга мурожаати камайиши ҳамда шифохонада даволаниш эҳтиёжи ва меҳнатга яроқсизлик кунларни камайиши, моддий сарф-ҳаражатларнинг қисқариши кузатилади. Хулоса: РА да витамин Д етишмовчилиги негизида бўғимда ремоделланишини эрта аниқлаш тегишли мақсадли даво тактикасини эрта қўллашга имконини берган;
учинчи илмий янгилик: ревматоид артритда бўғим тузилмасини хариталаш тизими орқали витамин Д етишмовчилиги негизида шаклланган эрта ремоделланишни аниқлаш усули ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: «Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмасининг эрта ремоделланишини аниқлаш усули» мавзусидаги услубий тавсиянома (Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши 26.02.2024 йил, Nº02-24/260-t сон билан тасдиқланган) мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: РА да витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим тузилмаларида эрта ремоделланиш кузатилиб, касалликнинг эрта даврларидан остеит шаклланиб, суяк эпифизида унинг зичлашиши сусайиб боради. Бўғим тоғайида дефектлар туфайли унинг шаклининг ўзгариши бўғим бўшлиғи оралиғини эрта торайишига ҳамда суяк тўқимасида резорбция жараёнини юзага келиши паннусни суякка инвазиясига туртки бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: Бунда РА чалинган 1 нафар бемор касалхонада ётиб даволаниш учун бир йилда 11400000 сўм харажат қилган. Шу билан бир қаторда тақдим этилган усул қўлланилиши орқали витамин Д етишмовчилиги аниқланиши ва уни коррекция қилиши беморларда стационар давога эҳтиёжликни 50,6% га камайтирган ва ўртача хисобда беморлар 0,8±0,1 марта стационар даво олган. Хулоса: касалхонада ётиб даволаниш бемор учун 3800000 сўмни ташкил этиб, харажат 7600000 сўм тежаб қолиш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: ревматоид артритда базис даво негизида витамин Д етишмовчилиги тикланишига қаратилган алгоритмнинг касаллик клиник ремиссияланишини (2,6 > DAS28 > 6 ой) таъминлаши ва бўғимларнинг функционал имкониятларини яхшилашдаги ўрни аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: «Ревматоид артритда витамин Д етишмовчилиги туфайли шаклланган бӯғим тузилмалардаги бузилишларни коррекциялаш алгоритми"  (Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши 26.02.2024 йил, Nº02-24/259-t сон билан тасдиқланган) мазмунига сингдирилган. Ижтимоий самарадорлиги: витамин Д етишмовчилиги тикланишига қаратилган алгоритмни қўлланилиши клиник ремиссияни таъминлаши ва бўғимларнинг функционал имкониятларини яхшилаб, унинг негизида ИЛ-6 нинг ижобий силжиш кузатилиб, бўғим тузилмадаги бузилишлар ва қолаверса, бўғим суяги ва тоғайини эрта деструкцияланишини олдини олади. Иқтисодий самарадорлиги: РА да витамин Д етишмовчилиги негизида бўғим синдроми билан бир йил давомида беморлар 2,4±1,1 марта стационар даво олган ва 10 кун давомида стационар шароитида даволаш харажатлари ўртача 4750000 сўмни ташкил этган. Хулоса: РА да витамин Д етишмовчилиги негизида бўғимда ремоделланишини эрта аниқлаш тегишли мақсадли даво тактикасини эрта қўллашга имконият яратади. Шунинг негизида эса йил давомида 37,5%га бўғимдаги муаммолар юзасидан беморларни шифокорга мурожаати камайиши ҳамда шифохонада даволаниш эҳтиёжи ва меҳнатга яроқсизлик кунларни камайиши, моддий сарф-ҳаражатларнинг қисқариши имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish