Gafurov Zafar Atxamovichning
falsafa doktori (PhD) Dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Orbitaning medial devorini sinishida jarrohlik davolashni takomillashtirish» 14.00.21–Stomatologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.2.PhD/Tib1942.
Ilmiy rahbar: Abdullaev Sharif Yuldashevich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat stomatologiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat stomatologiya instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01
Rasmiy opponentlar: Shomurodov Qaxramon Erkinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Arjansev Andrey Pavlovich, tibbiyot fanlari doktori, professor (Rossiya Federatsiyasi)  
Yetakchi tashkilot: Janubiy Kozogiston tibbiet akademiyasi
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: suyak bo‘laklarini repozisiyasi bosqichida fiksatsiya materiallari va kam invaziv yo‘l bilan kirish usullarnini qo‘llagan holda orbitaning medial devori jarohatlari bo‘lgan bemorlarda davolash samaradorligini oshirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
diplopiyani dinamik korreksiyasi va emfizema yuzaga kelish sabablarini bir vaqning o‘zida bartaraf etishga erishish maqsadida burun-yonoq-orbita jarohatlarida oftal`mologik shikaslanishlarni erta tashhislash uchun paraorbital to‘qimalarning UTT o‘tkazish muhimligi aniqlangan;
sinishlarni jarrohlik davolashda siniqlarni intranazal usulda fiksatsiyalash usuli operatsiyani ayagan holda o‘tkazish imkonini berishi va 98% xolatda ko‘z olmasi orbita suyaklarini tabiiy fiziologik holatda joylashuvini rebilitatsiyalashi isbotlangan;
orbitaning medial devori siniqlarini va uni o‘rab turuvchi tuqimalarning fiksatsiyasida yoddiserinli tamponni qo‘llashda kam jarohatli operatsion kirish hisobiga bo‘lakchalarning turg‘un fiksatsiyasiga erishilishi, operatsiyadan keyingi asoratlar miqdori 80%ga pasayishi isbotlangan;
fiksatsiyalovchi va yara bitishini ta’minlovchi yoddiserinli tamponni qo‘llagan holda orbitaning medial devori sinishlarida ikkilamchi deformatsiyalar foizini pasayishiga va yalig‘lanish asaratlarini oldini olishga imkon beruvchi, kam invaziv davolash taktikasi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Orbitaning medial devorini sinishida jarrohlik davolashni takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 25 iyundagi 01/31-sonli xulosasi):
birinchi ilmiy yangilik, diplopiyani dinamik korreksiyasi va emfizema yuzaga kelish sabablarini bir vaqning o‘zida bartaraf etishga erishish maqsadida burun-yonoq-orbita jarohatlarida oftal`mologik shikaslanishlarni erta tashhislash uchun paraorbital to‘qimalarning UTT o‘tkazish muhimligi aniqlangan. Olingan natijalar Toshkent shahar 7-sonli shahar klinik shifoxonasining shoshilinch yuz-jag xirurgiyasi bo‘limiga (24.08.2022 y. 01-10/169-son buyrug‘i) va Toshkent davlat stomatologiya institutining kattalar yuz-jag‘ xirurgiyasi bulimida (10.05.2023 yildagi 02-09/187-son buyrug‘i) joriy etildi. Ijtimoiy samaradorlik: tezroq orbitaning medial devori singan bemorlarga malakali yordam - tashxisdan jarrohlikgacha, bu kasalxonaga yotqizish muddatini qisqartirish va shu bilan bemorlarga yuqori texnologiyali ixtisoslashtirilgan yordam samaradorligini oshirish imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorlik: qisqa muddatda yoddiserinli tampon yordamida orbitaning medial devorini qayta joylashtirish bo‘yicha jarrohlik protokolini optimallashtirish, shuningdek, jarrohlik davolash taktikasi va keyinchalik kasalxonada statsionar davosini muddatini qisqartiradi
ikkinchi ilmiy yangilik: sinishlarni jarrohlik davolashda siniqlarni intranazal usulda fiksatsiyalash usuli operatsiyani ayagan holda o‘tkazish imkonini berishi va 80% xolatda ko‘z olmasi orbita suyaklarini tabiiy fiziologik holatda joylashuvini rebilitatsiyalashi isbotlangan. Olingan natijalar Toshkent shahar 7-sonli shahar klinik shifoxonasining shoshilinch yuz-jag xirurgiyasi bo‘limiga (24.08.2022 y. 01-10/169-son buyrug‘i) va Toshkent davlat stomatologiya institutining kattalar yuz-jag‘ xirurgiyasi bulimida ( 10.05.2023 yildagi 02-09/187-son buyrug‘i) joriy etildi. Ijtimoiy samaradorlik: sifat va ishonchlilikni yukotmastan profil buyicha bemorlani diagnostikani tezlashtirish. Iqtisodiy samaradorlik: Respublikada diagnostika xizmatlarining o‘rtacha narxi davlat va xususiy tibbiyot muassasalari uchun bir xil bo‘lib, ultratovush va OKT tekshiruvlari uchun 200 ming so‘m va MSCT uchun 150 ming so‘mni tashkil etishini hisobga olib, bemorni tekshirish protokolini optimallashtirish, tejamkorlik. Favqulodda vaziyatlarda bepul ko‘rikdan o‘tkazish hisobiga tadqiqotimiz bo‘yicha 28,7 mln sumni tejash imkonini berdi.
uchinchi ilmiy yangilik: orbitaning medial devori siniqlarini va uni o‘rab turuvchi tuqimalarning fiksatsiyasida yoddiserinli tamponni qo‘llashda kam jarohatli operatsion kirish hisobiga bo‘lakchalarning turg‘un fiksatsiyasiga erishilishi, operatsiyadan keyingi asoratlar miqdori 80%ga pasayishi isbotlangan. Olingan natijalar Toshkent shahar 7-sonli shahar klinik shifoxonasining shoshilinch yuz-jag xirurgiyasi bo‘limiga (24.08.2022 y. 01-10/169-son buyrug‘i) va Toshkent davlat stomatologiya institutining kattalar yuz-jag‘ xirurgiyasi bulimida (10.05.2023 yildagi 02-09/187-son buyrug‘i) joriy etildi. Ijtimoiy samaradorlik: orbitaning medial devori singanligini o‘z vaqtida jarrohlik yo‘li bilan davolash ko‘p hollarda qisqa vaqt ichida butunlay sog‘lom fuqaroga aylanish imkonini beradi, bu esa o‘z ishi natijasida davlatga foyda keltiradi. Ushbu yondashuv bemorning tiklanishini tezlashtirishga yordam beradi, shu bilan birga vaqtincha nogironligi bo‘lgan shaxslarni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun davlat byudjetiga tushadigan yukni kamaytiradi. Iqtisodiy samaradorlik: jarrohlik aralashuvi uchun dori-darmonlar, preparatlar va tibbiy asbob-uskunalarni qo‘llashni talab qiladigan sog‘liqni saqlash muassasalarida orbita medial devori singan bemorlarni shoshilinch davolash uchun bemorning kasalxonada bo‘lishini qisqartirish orqali, bu esa shifokorga iqtisodiy yukni kamaytiradi. bemorni kasalxonada davolanishi  o‘rtacha 3 kun gacha kiskaytirilgan.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: fiksatsiyalovchi va yara bitishini ta’minlovchi yoddiserinli tamponni qo‘llagan holda orbitaning medial devori sinishlarida ikkilamchi deformatsiyalar foizini pasayishiga va yalig‘lanish asaratlarini oldini olishga imkon beruvchi, kam invaziv davolash taktikasi ishlab chiqilgan. Olingan natijalar Toshkent shahar 7-sonli shahar klinik shifoxonasining shoshilinch yuz-jag xirurgiyasi bo‘limiga (24.08.2022 y. 01-10/169-son buyrug‘i) va Toshkent davlat stomatologiya institutining kattalar yuz-jag‘ xirurgiyasi bulimida ( 10.05.2023 yildagi 02-09/187-son buyrug‘i) joriy etildi. Ijtimoiy samaradorlik: ishlab chiqilgan yangi davolash va diagnostika algoritmi orbitaning medial devori sinishi bilan og‘rigan bemorlarga malakali tibbiy yordam ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan vaqtni qisqartiradi, asoratlar sonini kamaytiradi va davolash sifatini yaxshilaydi, shuningdek bemorlarning tez tiklanishi. diagnostika va jarrohlik aralashuvning klinik samaradorligini oshiradi. Iqtisodiy samaradorlik: Biz taklif qilayotgan jarrohlik davolash narxini hisoblash uchun biz faqat medial orbital devorning sinishi bo‘lgan bemorlar uchun statsionar davolanishning bevosita xarajatlarini jamladik. Ushbu turdagi xarajatlar moliyaviy jihatdan eng qimmat hisoblanadi. Xulosa: Tavsiya etilgan davolash protokoliga muvofiq, barcha hollarda yoddiserinli tampon yordamida intranazal fiksatsiyaning minimal invaziv usuli hisobiga operatsiya vaqti va muddati qisqaradi va jarrohlik agressivligi pastligi sababli jarrohlik bosqichi qisqaradi. Masalan, bemor orbita medial devorining sinishi bilan murojaat qilganda, nuqsonni churra to‘ri yoki titan mini-plastinkalari bilan yopishning an’anaviy usulidan voz kechib, orbitaning medial devorini bo‘lak bilan mahkamlash bilan qayta joylashtirish operatsiyasidan foydalanish. yoddiserinli tampon yordamida har bir bemorni davolash uchun 10 million so‘mgacha mablag‘ni tejashingiz mumkin. Amaliyotda kerakli natijani beradigan dori vositasidan foydalanganda bemorlarning reabilitatsiya davrini qisqartirish, tannarxni kamaytirish 1378500 so‘mni tashkil etdi.