Мулладжанова Хилолахон Жамолиддин қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон композиторлари ижодида модал тизими”, 17.00.02 – Мусиқа санъати (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/San152.
Илмий раҳбар: Азимова Арзу Нишановна, санъатшунослик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти, DSc.02/30.12.2019.San.51.01.
Расмий оппонентлар: Турсунова Гулшаной Артикджановна, санъатшунослик фанлари доктори (DSc), доцент; Аманова Нодира Аллабергановна, санъатшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат хореография академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон композиторлари ижодида модал тизимнинг ўзига хос хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
анъанавий мусиқа хусусиятлари ва унга хос монодик тафаккурни кўповозли шаклда ифодалаш асосидаги миллий “мусиқий тил”ни акс эттиришга интилиш тенденсиясининг 1970-1980-йилларда янги босқичга кўтарилиши сабабли кўповозли мусиқада табиий ладлар ва миксодиатониканинг изчил қўлланилиши асосланган;
Ўзбекистон композиторлари ижодида модал тизимни ташкил қилувчи лад тузилмаларида дастлаб анъанавий мусиқага хос ионий, лидий, миксолидий, эолий, фригий, дорий табиий ладлари қўлланилганлиги, кейинчалик пентатоника, симметрик ладлар, микрохроматика, миксодиатоника, полимодал шакллар каби янгича тузилмалар билан бойитилганлиги аниқланган;
Ўзбекистон мусиқашунослигида замонавий гармонияга хос горизонтал (товушқаторлар, лад тузилмалари) ва вертикал (оҳангдошликлар, аккордлар) параметрлар тизим сифатида талқин этилиши натижасида гармоник баёнга асосланган диссонанслик, кўп қатламлилик, соноризм каби “мусиқий тил”нинг мураккаблашуви ҳамда полифоник шаффоф фактура тимсолидаги соддалашув юзага келганлиги аниқланган;
Ўзбекистон композиторлари гармониясида аккордлар алоқаларининг турлари ХХ асрнинг биринчи ярмида тонал-функсионал муносабатларга таянганлиги, кейинчалик аккордиканинг нотерсиявий оҳангдошликлар билан бойиши, уларнинг алоқасида куйчанлик хусусиятларининг ортиши сабабли линеар параллел алоқалар устуворликка эга бўлганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистон композиторлари ижодида модал тизимнинг тадқиқоти бўйича олинган илмий натижалар асосида:
анъанавий мусиқа хусусиятлари ва унга хос монодик тафаккурни кўповозли шаклда ифодалаш асосидаги миллий “мусиқий тил”ни акс эттиришга интилиш тенденсиясининг 1970-1980-йилларда янги босқичга кўтарилиши сабабли кўповозли мусиқада табиий ладлар ва миксодиатониканинг изчил қўлланилиши ҳамда Ўзбекистон композиторлари ижодида модал тизимни ташкил қилувчи лад тузилмаларида дастлаб анъанавий мусиқага хос табиий ладлар қўлланилганлиги, кейинчалик пентатоника, симметрик ладлар, микрохроматика, миксодиатоника, полимодал шакллар каби янгича тузилмалар билан бойитилганлиги борасида олинган хулосалардан “Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институти фонотекаси – инфратузилма ва салоҳиятни яратиш бўйича уч томонлама лойиҳа (Д-УЗ-А)” номли Халқаро илмий-амалий лойиҳада қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институтининг 2024-йил 11-ноябрдаги 01/231-сон маʼлумотномаси). Натижалар халқ мусиқаси намуналарини ноталаштириш ва лад-интонацион хусусиятларини аниқлашга хизмат қилган;
Ўзбекистон мусиқашунослигида замонавий гармонияга хос горизонтал (товушқаторлар, лад тузилмалари) ва вертикал (оҳангдошликлар, аккордлар) параметрлар тизим сифатида талқин этилиши натижасида гармоник баёнга асосланган диссонанслик, кўп қатламлилик, соноризм каби “мусиқий тил”нинг мураккаблашуви ҳамда полифоник шаффоф фактура тимсолидаги соддалашув юзага келганлиги ҳамда Ўзбекистон композиторлари гармониясида аккордлар алоқаларининг турлари ХХ асрнинг биринчи ярмида тонал-функсионал муносабатларга таянганлиги, кейинчалик аккордикани нотерсиявий оҳангдошликлар билан бойиши, уларнинг алоқасида куйчанлик хусусиятларининг ортиши сабабли линеар параллел алоқалар устуворликка эга бўлганлиги билан боғлиқ хулосалардан Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмасининг фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмасининг 2024-йил 8-ноябрдаги 01-04/69-199-сон маълумотномаси). Натижалар замонавий композиторлик ижодиётида модал тизимнинг асл моҳияти хусусида ёш мутахассисларнинг тасаввурларини кенгайтиришга асос бўлган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish