Назаров Азизбек Улугбековичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тугаб бораётган газконденсат-нефть конларида яратиладиган ер ости газ сақлаш омбори циклик эксплуатацияси тизимларини лойиҳалаштиришни такомиллаштириш ва оптималлаштириш (Газли ва Хўжобод ер ости газ сақлаш омбори мисолида)», 04.00.13–Нефть ва газ конларини ўзлаштириш ҳамда ишлатиш (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.DSc/T206.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Нефть ва газ конлари геологияси ҳамда қидируви институти, Ўзбекистон нефть-газ саноати илмий-тадқиқот ва лойиҳалаш институти, Тошкент давлат техника университети, Россия давлат нефть ва газ университетининг Тошкент шаҳридаги филиали, DSc.27.06.2017.GM/Т.41.01.

Расмий оппонентлар: Михайловский Александр Артёмович, техника фанлари доктори; Алимов Исмоил Алимович, техника фанлари доктори, профессор; Закиров Аъзамжон Алимжанович, техника фанлари доктори.

Етакчи ташкилот номи: «Ўзнефтгазқазибчиқариш» АЖ.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ер ости газ омборларини такомиллаштириш шароитларида улардан фойдаланиш тизимларини лойиҳалаштириш ва оптималлаштиришнинг янги методологик асосларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Газли ва Хўжобод конларидаги газ уюмларини қазиш жараёнларини улардан ер ости газ сақлаш омбори режимида фойдаланиш параметрлари билан боғлаб тизимли умумлаштириш асосида объектларнинг қиш даврида табиий газ олиш қувватларини ошириш учун потенциал табиий газ ресурслари аниқланган;

ер ости газ сақлаш омборининг газни ҳайдаш ва олиш қувватини ошириш бўйича тизимли-оптимизацион масалаларни ҳал этиш асосида ер ости газ сақлаш омборидан фойдаланишнинг технологик режимларини оптимал бошқариш методикалари ишлаб чиқилган;

ер ости резервуарларида аномал паст қатлам босимлари бўлганида, газ олиш жараёнида қудуқларнинг юқори унумдорлигини таъминловчи локал депрессион воронкаларни яратиш орқали горизонтал қудуқлар тизимларига эга ер ости газ сақлаш омборини лойиҳалаштиришга янгича ёндашувлар ишлаб чиқарилган;

газ сақлаш вазифаларини консервацияда бўлган горизонтлардан газ ва нефт қазиб чиқаришни тиклаш билан бирлаштирган ҳолда ер ости газ сақлаш омбор қувватини оширишнинг илмий-технологик ечими асосланган;

резервуарларда аномал паст қатлам босимлари бўлганида, истеъмолчиларга бериладиган табиий газнинг тегишли сифатини таъминлаш орқали ер ости газ сақлаш омборини ер устида жиҳозлаш тизимларини лойиҳалаштириш тамойили ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ер ости газ сақлаш омборининг эксплуатацияси тизимларини лойиҳалаштиришни такомиллаштириш ва оптималлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

узоқ вақт консервацияда бўлган мавжуд қудуқларни капитал таъмирлаш технологияси Газли ер ости газ сақлаш омборида жорий қилинган («Ўзбекнефтгаз» АЖнинг 2018 йил 20 августдаги 02/14-2-26-5452-сон маълумотномаси). Натижада 503, 281 қудуқларни такрор фойдаланишга киритиш ва 2014-2017 йилларнинг қиш даврларида ушбу қудуқлардан газ олиш ҳажмини 4,7% га ошириш имконини берган;

Газли ер ости газ сақлаш омбори остида ётган горизонтлардан газ қазиб чиқаришни тиклаш билан биргаликда табиий газ сақлаш ҳажмларини оширишнинг технологик схемаси «Ўзбекнефтгаз» АЖда амалиётга жорий қилинган («Ўзбекнефтгаз» АЖнинг 2018 йил 20 августдаги 02/14-2-26-5452-сон маълумотномаси). Натижада ушбу горизонтлардан йилига 890,0 млн. куб. м газ қазиб чиқариш ва тиклаш имконини берган;

фаол газ сақлаш ҳажмларини босқичма-босқич ошириш бўйича технологик схема Хўжобод ер ости газ сақлаш омборида жорий қилинган («Ўзбекнефтгаз» АЖнинг 2018 йил 20 августдаги 02/14-2-26-5452-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳалаштиришга қабул қилинган такомиллаштириш тизими ёрдамида газни сақлаш хажмини 78% ошириш имкони яратилган;

«Ер ости газ омборлари. Тезкор таҳлил ва фойдаланишни назорат қилиш» бошқарув ҳужжати (O’zRH 39.0-144:2015) «Ўзбекнефтгаз» АЖда амалиётга жорий қилинган («Ўзбекнефтгаз» АЖнинг 2018 йил 20 августдаги 02/14-2-26-5452-сон маълумотномаси). Натижада ер ости газ сақлаш омборини ишлатиш мониторинги самарасини ошириш имконини берган.