Абдураҳмонов Обиджон Набижон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳозирги Афғонистон давлат ва жамият бошқарувида пуштунларнинг ўрни”, 23.00.02 – Сиёсий институтлар, жараёнлар ва технологиялар.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Ss401
Илмий раҳбар: Бўронов Суҳроб Муҳаммади ўғли, сиёсий фанлар бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/29.12.2022.Ss.21.02
Расмий оппонентлар:
Хайдаров Абдусамат Аҳадович, сиёсий фанлари доктори, профессор.
Акмалов Шоислом Икромович, сиёсий фанлар номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Афғонистонда давлат ва жамият бошқарувида пуштунларнинг  ўрни ва таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Пуштун жамоаларининг Афғонистондаги яшаш тарзини ифода этувчи Мелмастия (меҳмондўстлик), Нанавати (авф), Мешер (катталарга ҳурмат), Номус, Тўра, Нанг (мардлик), Цалвешти (қирқ қўриқчи) ва Табарволи каби ёзилмаган қонун-қоидаларнинг жамият бошқарувига ҳал қилувчи таъсири, ушбу қоидаларнинг пуштунлар томонидан олий сиёсий ва ижроия ҳокимият қарорлари қабул қилинишидаги Асосий Қонун сифатида талқин этилиши “Пуштунвали” кодекси ва жирга тамойилларидан келиб чиқиб асослаб берилган;
Афғонистон давлатчилик жараёнига асос солинган узоқ йиллик бошқарувга кўра пуштунларнинг энг йирик этнос сифатида шаклланиши, Афғонистон халқларини пуштун этник бирлиги ва этногенезиси қоидаларига биноан бошқариш ҳамда афғон ўлкасининг бутун ҳудудида пуштунларнинг ҳукмрон мавқейини сақлаш ва оширишга қаратилган ёндашувлар қадриятлар ассимиляциясини ифода этувчи “маданий пуштунизм” консепсияси асосида исботланган;
Афғонистон давлат ва жамият бошқарувининг этник ва уруғ-аймоқчилик анъаналарига кўра давом этиши ижтимоий-сиёсий ислоҳотларни кенг вакилликка йўналтирилган инклюзивлик, ўзаро ишонч, ҳурмат ва тенглик руҳида амалга оширишга ҳамда пуштун сулолалари ўртасидаги ҳокимият учун кураш ва ички зиддиятларни қабилавий консенсус асосида ҳал қилиш заруриятига сабаб бўлаётгани пуштунларнинг Попалзой ва Баракзой сулолалари бошқарувига кўра асослаб берилган;  
Ўзбекистон ва Афғонистон халқлари ўртасидаги аҳил қўшничилик, миллатлараро тотувлик ва дўстлик алоқаларини мустаҳкамлашда маданиятлараро мулоқотни кенгайтириш, ўзбек ва афғон халқларининг муштарак мероси, миллий урф-одатлари, анъана ва қадриятларини икки томонлама таълим, фан ва маданий-гуманитар соҳадаги ҳамкорликка таяниб ривожлантиришда дўстлик жамиятлари фаолиятини қўллаб-қувватлаш каби устувор мақсаддан келиб чиққан ҳолда, Ўзбекистонда Афғон миллий-маданий марказини ташкил этиш зарурияти далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Ҳозирги Афғонистон давлат ва жамият бошқарувида пуштунларнинг ўрни” бўйича олинган тадқиқот натижалари асосида:
Ўзбекистон ва Афғонистон халқлари ўртасидаги аҳил қўшничилик, миллатлараро тотувлик ва дўстлик алоқаларини мустаҳкамлашда маданиятлараро мулоқотни кенгайтириш, ўзбек ва афғон халқларининг муштарак мероси, миллий урф-одатлари, анъана ва қадриятларини икки томонлама таълим, фан ва маданий-гуманитар соҳадаги ҳамкорликка таяниб ривожлантиришда дўстлик жамиятлари фаолиятини қўллаб-қувватлаш каби устувор мақсаддан келиб чиққан ҳолда, Ўзбекистонда Афғон миллий-маданий марказини ташкил этиш зарурияти бўйича хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлигининг ахборот-таҳлилий ҳужжатларини тайёрлашда Жанубий Осиё, Яқин, Ўрта Шарқ ва Африка мамлакатлари билан ҳамкорлик бошқармаси томонидан фойдаланилган. (Ташқи ишлар вазирлигининг 2024-йил 6-июндаги 18-130/1721-сонли далолатномаси). Натижада диссертацияда билдирилган илмий хулосалар, таклиф ва тавсиялар соҳага оид ахборот-таҳлилий базани такомиллаштиришга ва амалда қўллашга хизмат қилган.
Афғонистон давлат ва жамият бошқарувининг этник ва уруғ-аймоқчилик анъаналарига кўра давом этиши ижтимоий-сиёсий ислоҳотларни кенг вакилликка йўналтирилган инклюзивлик, ўзаро ишонч, ҳурмат ва тенглик руҳида амалга оширишга ҳамда пуштун сулолалари ўртасидаги ҳокимият учун кураш ва ички зиддиятларни қабилавий консенсус асосида ҳал қилиш заруриятига сабаб бўлаётгани пуштунларнинг Попалзой ва Баракзой сулолалари бошқарувига кўра асослаб берилгани билан боғлиқ илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг турли миллатлар маданиятига бағишланган илмий-амалий конференция ва семинарларини ташкил этишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2024-йил 27-июндаги 14-07-1036-сонли далолатномаси). Натижада, олинган назарий хулосалар ва илмий натижалар жамиятда ижтимоий-сиёсий барқарорликни таъминлашга хизмат қилган.
Пуштун жамоаларининг Афғонистондаги яшаш тарзини ифода этувчи Мелмастия (меҳмондўстлик), Нанавати (авф), Мешер (катталарга ҳурмат), Номус, Тўра, Нанг (мардлик), Цалвешти (қирқ қўриқчи) ва Табарволи каби ёзилмаган қонун-қоидаларнинг жамият бошқарувига ҳал қилувчи таъсири, ушбу қоидаларнинг пуштунлар томонидан олий сиёсий ва ижроия ҳокимият қарорлари қабул қилинишидаги Асосий Қонун сифатида талқин этилиши “Пуштунвали” кодекси ва жирга тамойилларидан келиб чиқиб асослаб берилганига оид хулосалардан Ўзбекистонда Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотининг Халқ дипломатияси марказининг “Халқ дипломатияси – Марказий Осиёда тинчлик, дўстлик ва яхши қўшничиликни мустаҳкамлашнинг муҳим омили” халқаро илмий-амалий конференциянинг ишида фойдаланилган. (Ўзбекистонда Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Халқ дипломатияси марказининг 2024-йил 7-июндаги 270/24-сонли далолатномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклиф ва хулосалар Марказий Осиё, Покистон ва афғон халқлари ўртасидаги маданий-гуманитар алоқаларни янада мустаҳкамлаш, улар билан манфаатли илмий ҳамкорликни кенгайтиришга хизмат қилган.
Афғонистон давлатчилик жараёнига асос солинган узоқ йиллик бошқарувга кўра пуштунларнинг энг йирик этнос сифатида шаклланиши, Афғонистон халқларини пуштун этник бирлиги ва этногенезиси қоидаларига биноан бошқариш ҳамда афғон ўлкасининг бутун ҳудудида пуштунларнинг ҳукмрон мавқеини сақлаш ва оширишга қаратилган ёндашувлар қадриятлар ассимиляциясини ифода этувчи “маданий пуштунизм” консепсияси асосида исботлангани тўғрисидаги хулосалардан ТДШУда бажарилган ИЛ-5221091507 “Марказий ва Жанубий Осиёнинг ўзаро боғлиқлигининг барқарор ривожланиш омиллари ва истиқболлари (Ўзбекистоннинг ташаббуслари асосида)” лойиҳаси доирасида ташкил этилган илмий-амалий конференция ва семинарларини тайёрлашда фойдаланилган. (Тошкент давлат шарқшунослик университетининг 2024-йил 28-июндаги 01-04-08/1443-сонли далолатномаси). Натижада, лойиҳа доирасида нашр этилган монографияларда Марказий ва Жанубий Осиё минтақалари ўртасида кўприк вазифасини ўтовчи Афғонистондаги этносиёсий вазиятнинг минтақалараро ҳамкорлик истиқболларини ёритишга хизмат қилган.