Комилова Дилдорахон Икромжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорадарёнинг ўрта ва қуйи оқими балиқлари фаунаси ва экологияси», 03.00.06 – Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/В877.
Илмий раҳбар: Шералиев Бахтиёр Махмутали ўғли, биология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.03/30.06.2021.B.05.06.
Расмий оппонентлар: Юлдашов Мансур Арзиқулович, биология фанлари доктори, профессор; Назаров Муҳаммадрасул Шарапович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қорадарё ўрта ва қуйи оқими ихтиофаунасини аниқлаш, систематик ўрни баҳсли бўлган балиқ турларининг таксономик мақомини текшириш ҳамда камёб балиқ турларини муҳофаза қилишнинг биологик ва экологик асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қорадарё ўрта ва қуйи оқимида учровчи балиқларнинг замонавий тур таркиби 6 туркум, 14 оила, 26 уруғга мансуб 28 турдан иборат эканлиги аниқланган;
Сирдарё ҳавзаси эндемиги Петролеуcисcус сқуалиусcулус (Кесслер, 1872)нинг аслида Леуcисcус уруғига мансуб эканлиги молекуляр-генетик таҳлиллар асосида исботланган;
илк маротаба Фарғона водийси, жумладан, Қорадарё ҳавзаси учун янги бўлган Албурнус чалcоидес турининг учраши аниқланган;
Сирдарё ҳавзаси эндемик турларининг фан учун янги максимал узунликлари Глйптостернон осчанини учун 21,0 см ва Гобио лепидолаемус учун 12,7 см эканлиги асосланган;
Қорадарё ҳавзасидаги 17 маҳаллий ва тасодифан олиб келинган балиқ турларининг умумий узунлиги ва оғирлиги орасидаги боғлиқлик кўрсаткичи ҳисобланган ҳамда уларнинг 9 тури изометрик, 1 тури манфий аллометрик ва 7 тури ижобий аллометрик ўсиш кўрсаткичларига эга эканлиги аниқланган;
Қорадарё ўрта ва қуйи оқимида учровчи 28 балиқ турининг ҳавза бўйлаб тарқалиши бўйича геоахборот маълумотлари базаси шакллантирилган ҳамда мазкур турлар ТМХИ мезонлари бўйича баҳоланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорадарёнинг ўрта ва қуйи оқими балиқлари фаунаси ва экологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Гобио лепидолаемус турининг CОИ нуклеотидлар кетма-кетлиги бўйича маълумотлари Биотехнологик ахборотлар миллий маркази ГенБанки базасига жойлаштирилган (Биотехнологик ахборотлар миллий маркази, нcби.ҳлм.ҳиҳ.гов). Натижада, ПҚ474180 ва ПҚ474181 инвентар рақамлари олинган ва улар халқаро миқёсда ушбу турнинг филогениясини молекуляр-генетик идентификациялаш имконини берган;
“Қорадарё ихтиофаунаси тарқалишининг геоахборот базаси ва уларни аниқлаш бўйича тавсиянома”си Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳит муҳофазаси ва иқлим ўзгариши вазирлигининг Андижон вилояти Экология, атроф-муҳит муҳофазаси ва иқлим ўзгариши бошқармасида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳит муҳофазаси ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 29 октябрдаги 03-03/3-10627-сон маълумотномаси). Натижада, кадастр маълумотларини геоахборот тизимига киритишга асос бўлган, шунингдек, ушбу тавсиялар ноёб ва йўқолиб кетиш хавфи остидаги балиқ турларини қўриқлаш, яшаш муҳитини сақлаб қолиш, кўпайтириш ва ҳимоя қилиш ишларини ташкил этиш ҳамда табиий ресурслардан оқилона ва барқарор фойдаланишни таъминлаш имконини берган.