Xashimov Sabitxanning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Paxtani tabiiy xususiyatlariga ta’sir etmasdan mayda iflosliklardan tozalashni vertikal qurilmasini yaratish va uning parametrlarini asoslash”, 05.02.03 – Texnologik mashinalar. Robotlar, mexatironika va robotatexnika tizimlari  (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.DSc/T281
Ilmiy rahbar: Muradov Rustam Muradovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan muhandislik-qurilish instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Namangan muhandislik-texnologiya instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/30.09.2023.T.66.01 raqamli ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Shariboev Nosirjon Yusufjanovich f-m.f.d., professor; Ergashev Jamoliddin Samatovich, t.f.d., professor; Abbasov Ilhom Zapirovich t.f.d., dotsent.
Yetakchi tashkilot: Farg‘ona politexnika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: paxtani mayda iflosliklardan tozalash jarayonida uni tabiiy xususiyatlarini saqlab qolishni ta’minlovchi maqbul ish rejimi asosidagi vertikal tozalagich qurilmasini ishlab chiqish orqali tola sifatini yaxshilashga va chigitni shikastlanishini oldini olishga qaratilgan tozalash texnologiyasini takomillashtirishni asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
tozalanayotgan chigitli paxta oqimini separator yordamida (Vibroelak) tebranayotgan to‘rli yuza sirtida harakatlanayotgan paxta bo‘lagini tozalash jarayonida paxtani tabiiy tolasi va chigit qobig‘iga hech qanday shikast etkazmasdan tozalash qurilmasini yaratish evaziga yuqori tozalash samaradorligiga ega bo‘lgan takomillashtirilgan vertikal paxta tozalagich yaratilgan;
tozalagichda paxta oqimi xarakati va to‘rli yuza sirtining gorizontga nisbatan hosil qilgan burchagidan samarali foydalanuvchi chigitli paxtani mayda iflosliklardan tozalashning vertikal vibroelakli tozalagich konstruksiyasi ishlab chiqilgan;
vertikal usulda ishlovchi takomillashtirilgan tozalalagichning ishchi burchagi, oltita pog‘onali to‘rli yuza hamda turli aylanish chastotalarga ega bo‘lgan  tozalash seksiyasi yaratilgan;
qayta ishlanayotgan chigitli paxtaning tabiiy xususiyatlarini yuqori darajada saqlab qoluvchi vertikal usulda tozalovchi takomillashgan vertikal tebranuvchi vibroelak paxta tozalash qurilmasi yaratilgan hamda tajribaviy uskunaning konstruktiv-ekspluatatsion parametrlari ishlab chiqilgan;
qurilma ishchi organlarining harakatini avtomatik ravishda nazorat qiluvchi dasturiy ta’minot yordamida tushuvchi massa (paxta xom ashyosi) ning bir vibroelakdan ikkinchi vibroelakga o‘tish vaqtini aniqlagan holda paxta xom ashyosini yuqori samaradorlikda tozalash usuli ishlab chiqilgan;
paxta tozalash zavodi uchun mayda iflosliklardan tozalash seksiyalarining vertikal usulda o‘rnatilishi orqali tozalash separatorlari oltita  ketma-ket joylashgan paxtani mayda iflosliklardan tozalashning takomillashtirilgan qurilmasi va texnologiyasi yaratilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Paxtani iflosliklardan tozalashning takomillashtirilgan texnologiyasini yaratish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
chigitli paxtani vertikal usulda tozalovchi takomillashtirilgan paxta tozalash qurilmasi “Namangan paxta teks” MChJ, “Kosonsoy paxta tozalash” paxta tozalash zavodining quritish sexiga joriy etilgan (“O‘zbekiston paxta - to‘qimachilik klasterlari” uyushmasining 2024 yil 16 apreldagi 02/22-165-son ma’lumotnomasi). Natijada sarf bo‘layotgan elektr energiya harajatlari 5,7 barobarga kamaytirilishiga erishilgan.
Paxtani vertikal usul texnologiyasida tozalovchi takomillashtirilgan paxta tozalash qurilmasi Mingbuloq  tumani  «Art Soft Tex»  MChJ qo‘shma korxonasining “Mingbuloq paxta tozalash maskani”da joriy etilgan (“O‘zbekiston paxta - to‘qimachilik klasterlari” uyushmasining 2024 yil 16 apreldagi 02/22-165-son ma’lumotnomasi). Natijada Namangan-34, III nav, 5 sinf (qo‘l terim) da o‘tkazilganda paxtaning dastlabki ifloslik miqdori 3,1 % ga kamayishiga, paxta xomashyosini tozalash samaradorligi amaldagi tozalash agregatiga nisbatan 18-23 % ga oshirishga, toladagi nuqson va iflos aralashmalar miqdorini 1,5 % ga kamayayishiga erishilgan.