Абдуллаева Наргиса Ботировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Туристик фаолият орқали талабаларнинг ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенциясини ривожлантириш методикаси (аудиториядан ташқари ишлар мисолида)”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Ped4692
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети
Илмий раҳбар: Ходжаниязов Сардор Умарович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Матчонов Сапа Муродович, педагогика фанлари доктори, профессор; Утебаев Тажибай Тилеумуратович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади уоѕҳлар туриѕтик фаолиуатида талабаларнинг ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид комретенѕиуаѕини такомиллаѕҳтириѕҳнинг ѕамарали методик тизимини иѕҳлаб сҳиқиѕҳ ҳамда амалиуотга тадбиқ етиѕҳдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ёшлар туризмининг эстетик-педагогик мазмун-моҳияти ахлоқий-эстетик ривожланишга таъсир этувчи маънавий-маданий, эмотив-афектив, аксиологик ва интерсубектив омилларнинг интегратив таъсирини шахсга йўналтирилган, гуманистик, когнитив-информацион, компетенциявий парадигмалар доирасида когнитив-рефлексив ва метапредмет ёндашувлар орқали полимодал таҳлил ва трансдисиплинар интеграция асосида методологик жиҳатдан асосланган;
туристик фаолиятда талаба-ёшларни ахлоқий-эстетик компетенсиясини ривожлантиришнинг педагогик модели маданиятлараро мулоқотнинг консенсуслик ва толерантлик тамойилларига мос аутентик дидактик материаллар ҳамда Фиелд Студй, Эдутоурисм, Эхпериенcе-Басед Леарнинг (ЭБЛ), Сcенарио-Басед Леарнинг (СБЛ) каби таълим-тарбия шакллари ва воситаларини аудиториядан ташқари машғулотларга андрагогик экстраполяция ва ситуатив конструксия тамойилларига кўра адаптивлаштириш асосида такомиллаштирилган;
туристик фаолият орқали талабаларда ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенсияларни ривожлантиришнинг ўқув-дидактик ва тарбиявий технологиялари когнитив-персептив, рефлексив-баҳолаш, креатив ва эпистемологик компонентларнинг интегративлигини тарихий-географик, экологик, этномаданий, аксиологик ва маданий ворислик тамойилларига мувофиқ структурали таснифлш асосида такомиллаштирилган;
туризм феноменига оид педагогик-психологик муаммоларнинг дидактик мазмуни гўзалликни идрок этиш ва нафис борлиққа фаол рефлексив муносабатда бўлишда маданий туристик дестинацияларнинг эстетик жозибадорлиги талабаларнинг одоб-ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенциясини ривожлантиришнинг детерменистик омили эканлигини ўқув жараёнини эстетизациялаш орқали далиллаш асосида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Туристик фаолият орқали талабаларнинг ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенсиясини ривожлантириш методикаси мавзусидаги тадқиқот натижалари асосида:
ахлоқий-эстетик ривожланишга таъсир этувчи маънавий-маданий, эмотив-афектив, аксиологик ва интерсубектив омилларнинг интегратив таъсирини шахсга йўналтирилган, гуманистик, когнитив-информацион, компетенциявий парадигмалар доирасида когнитив-рефлексив ва метапредмет ёндашувлар орқали полимодал таҳлил ва трансдисиплинар интеграция асосида методологик жиҳатдан асосланган ёшлар туризмининг эстетик-педагогик мазмун-моҳиятига оид хулосалардан Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида 2012-2014 йилларда бажарилган А1-ХТ-0-92997 рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги амалий фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 13-сентябрдаги 354-сонли маълумотномаси). Натижада, туризм воситалари орқали талабаларнинг ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенсиясини ривожлантиришнинг асосий тамойиллари илмий таҳлил қилинган;
когнитив-персептив, рефлексив-баҳолаш, креатив ва эпистемологик компонентларнинг интегративлигини тарихий-географик, экологик, этномаданий, аксиологик ва маданий ворислик тамойилларига мувофиқ структурали таснифлш асосида такомиллаштирилган туристик фаолият орқали талабаларда ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенсияларни ривожлантиришнинг ўқув-дидактик ва тарбиявий технологиялари бўйича тавсиялар “Педагогик компетентлик” ўқув қўлланмасига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 4-майдаги 149-сон буйруғи асосида берилган 360102-рақамли гувоҳномаси). Натижада, туризм педагогикасининг дидактик таъминотини такомиллштиришга хизмат қилган;
маданиятлараро мулоқотнинг консенсуслик ва толерантлик тамойилларига мос аутентик дидактик материаллар ҳамда Фиелд Студй, Эдутоурисм, Эхпериенcе-Басед Леарнинг (ЭБЛ), Сcенарио-Басед Леарнинг (СБЛ) каби таълим-тарбия шакллари ва воситаларини аудиториядан ташқари машғулотларга андрагогик экстраполяция ва ситуатив конструксия тамойилларига кўра адаптивлаштириш асосида такомиллаштирилган туристик фаолиятда талаба-ёшларни ахлоқий-эстетик компетенсиясини ривожлантиришнинг педагогик моделига оид хулосалардан Туризм қўмитасининг ички туризмни ривожлантиришга оид тарғбот материалларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2024-йил 17-сентябрдаги 03-12-17-6121–сонли маълумотномаси). Натижада, ёшлар туристик фаолиятида талабаларнинг ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенциясини такомиллаштиришнинг назарий ва амалий масалаларига тегишли методологик тавсиялар ишлаб чиқилган;
гўзалликни идрок этиш ва нафис борлиққа фаол рефлексив муносабатда бўлишда маданий туристик дестинацияларнинг эстетик жозибадорлиги талабаларнинг одоб-ахлоқ ва нафосат фалсафасига оид компетенциясини ривожлантиришнинг детерменистик омили эканлигини ўқув жараёнини эстетизациялаш орқали далиллаш асосида очиб берилган туризм феноменига оид педагогик-психологик муаммоларнинг дидактик мазмунига оид хулосалардан Туризм қўмитасининг ички туризмни ривожлантиришга оид тарғбот материалларини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2024-йил 17-сентябрдаги 03-12-17-6121–сонли маълумотномаси). Натижада, ёшлар туристик фаолиятида талабалар ахлоқий-эстетик компетенциясини такомиллаштиришнинг тизимига оид таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиқлган.