Sayt test rejimida ishlamoqda

Эрназаров Зохид Иброхимович
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон  

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Мураккаб эфирлардаги молекуляр кластерларнинг тебраниш спектрида намоён бўлиши”, 01.04.05 – Оптика (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/FM1196
Илмий раҳбар: Абсанов Аҳмад Абдусаттарович, физика-математика фанлари номзоди доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Шароф Рашидов номидаги  Самарқанд  давлат  университети, PhD.03/30.12.2019.FM.02.04
Расмий оппонентлар: Сабиров Леонард Мухаммеджанович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Махманов Урол Кудратович, физика-математика фанлари доктори.
Этакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Мураккаб эфирлар ва уларнинг турли эритмаларидаги молекуляр кластерларнинг ҳосил бўлиш механизмларини ҳамда молекулалараро ўзаро таʼсирлар ва уларнинг спектрал намоён бўлишини тебраниш спектроскопияси ва квант-кимёвий ҳисоблашлар ёрдамида ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эфирларнинг мономер, димер, тримерлари ва эритувчи молекулалари билан ҳосил қилган кластерларининг оптимал геометриялари, электрон зичлик тақсимоти, молекуляр электростатик потенсиал сирти ва чегаравий молекуляр орбиталлари аниқланган;
амил асетатнинг этанолли эритмасининг Раман спектридаги 1724 см-¹ да янги спектрал чизиқ пайдо бўлиши ва бу водород боғланишли амил асетат-этанол кластерларига тегишлилиги кўрсатилган;
гептаннинг қутбсиз табиати амил асетатдаги молекуляр кластерларни бузганлиги сабабли, амил асетатнинг гептанли эритмаларидаги C=О валент тебранишга тегишли спектрал чизиқ 1741 см-¹ дан 1750 см-¹ гача юқорига монотон силжиши кузатилган;
кванто-кимёвий ҳисоблаш таҳлиллари (АИМ ва НCИ-РДГ) эфирларнинг эритувчи молекулалари билан О-Ҳ...О ва C-Ҳ...О водород боғланишлар ёрдамида молекуляр кластерлар ҳосил бўлиши кўрсатилган;
этиласетатнинг сувли кластерларидаги О-Ҳ...О ва C-Ҳ...О водород боғланиш энергиялари ва водород боғланиш узунликлари орасида экспоненсиал функсияли боғлиқлик қонунияти аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Эфирлар ва уларнинг эритмаларидаги молекуляр кластерларнинг тебраниш спектрларида намоён бўлиши бўйича олинган натижалар асосида:
амил асетатнинг турли қутблилик даражасига эга гептан, хлороформ ва этанолли эритмаларидаги молекуляр кластерларнинг шаклланиш механизми, шунингдек, эритувчиларнинг амил асетатнинг C=О тебраниш полосасига таъсирини бўйича аниқланган қонуниятлар № 22БФ051-07-рақамли “Элеcтрон вибратионал проcессес ин 1Д анд 2Д-дименсионал наносйстемс, промисинг фор тҳе латест апплиcатионс ин солар энергй, наноелеcтрониcс” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида ва “Фундаменталс оф Биомечаниcс” номли махсус курснинг “Эфирларнинг тузилиши ва тебраниш спектрларининг квант кимёвий симуляцияси” мавзусидаги лаборатория ишини бажаришда фойдаланилган (Киев Миллий университетининг 2024-йил 11-ноябрдаги маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши, эритмалардаги молекуляр комплексларнинг тузилиши ва спектрал намоён бўлиш қонуниятларини экспериментал ҳамда ҳисоблаш натижаларни солиштириш орқали аниқлаш имконини берган;
эфирлар ва уларнинг эритувчилар молекулалари билан ҳосил қилган молекуляр кластерларининг структуравий, электрон ва тебраниш хусусиятлари бўйича аниқланган қонуниятлар, шунингдек, этиласетатнинг сувли кластерларидаги водород боғланиш энергияси ва боғланиш узунлиги ўртасидаги таклиф этилган функсия  № 0110ПК153-“Исследование взаимного влияния многоатомных систем в конденсированных средах оптическими методами” мавзусидаги илмий лоҳияда фойдаланилган (Тожикистон Миллий университетининг 2024-йил 5-декабрдаги маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши эфирлар ва уларнинг сувли кластерларидаги О-Ҳ...О ва C-Ҳ...О водород боғланиш энергиялари ва водород боғланиш узунликлари ўртасидаги экспоненсиал функсияли боғлиқликни аниқлаш имкони берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish