Хўжақулова Дурдона Садриддин қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбекистонда Rosa L. туркуми турлари микобиотаси”, 03.00.05 – Ботаника (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/Б635.
Илмий раҳбар: Нуралиев Хамро Хайдаралиевич, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ботаника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ботаника институти, DSc.02/30.12.2019.Б.39.01.
Расмий оппонентлар: Т.Раҳимова, биология фанлари доктори, профессор; Шухрат Ганиевич Камилов, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистондаги Rosa L.туркуми турлари микромицетларини кенг қамровли таҳлил қилиш ва зарарли турларга қарши фунгицидлар самарадорлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Ўзбекистонда Rosa L. туркуми турларида микромицетларнинг 2 бўлим, 5 синф, 10 тартиб, 15 оила, 17 туркумига мансуб бўлган 25 тури аниқланган;
илк бор Ўзбекистон микобиотаси учун 2 янги Аcродиcтйс септоспориоидес Мацуш ва Спҳаерулина реҳмиана Жаап замбуруғ тури қайд этилган;
микромицетларнинг тик минтақалари бўйича тарқалиши ҳамда мавсумий ривожланиши очиб берилган;
илк бор Ўзбекистон ҳудудида наъматакда Фусариум пролифератум (Мацуш.)замбуруғи қайд этилган;
айрим замбуруғларни турли таркибли озуқа муҳитларида ўсиш динамикаси ва фунгицидларнинг таъсири ўрганилган;
илк бор Ўзбекистонда Rosa L. туркуми турлари микромицетларининг электрон маълумотлар базаси яратилиб глобал биологик хилма-хиллик ма'лумотлар базаси (ГБИФ) га жойлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда Rosa L. туркуми турлари микобиотасини таҳлил қилиш доирасида олинган натижалар асосида:
Ўзбекистоннинг турли ҳудудларидан йиғилган 120 дан ортиқ микологик гербарий намуналари, тадқиқот натижаларини сақлаш ва илмий асосда фойдаланишни таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ботаника институти "Ноёб обекти" Микологик гербарий (ТАСМ) фондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2024-йил 29 январдаги №4/1255-206-сон маълумотномаси). Ушбу гербарий намуналари нафақат Микологик гербарий фондини бойитишга, балки Ўзбекистонда тарқалган наъматак туркуми турлари микобиотасини электрон маълумотлар базасини шакллантиришга ҳам имкон яратди. Ушбу маълумотлар базаси, ўз навбатида, замбуруғларнинг таксономик таркиби, тарқалиш ҳудудлари ва экотизимлар бўйича илмий таҳлилни амалга оширишга хизмат қилади;
бундан ташқари, йиғилган гербарий намуналари халқаро маълумотлар тизимига, яъни Биохилма-хиллик бўйича маълумотлар умумбашарий (ГБИФ) базасига киритилган бўлиб, 2024 йил 5 мартдаги №003 гувоҳномага асосан бу маълумотлар глобал миқёсда мавжуд бўлган илмий тадқиқотларга қўшилди. Натижада, Ўзбекистонда тарқалган Rosa L. туркуми турларининг микромицетларининг халқаро миқёсда кузатиш ва мониторинг қилиш имконияти яратилган.
