Nasimdjanov Yunusjon Zoxidovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Resurslarni soliqqa tortish mexanizmlarini takomillashtirish», 08.00.07 – Moliya, pul muomalasi va kredit (iqtisodiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Iqt3508
Ilmiy rahbar: Normurzaev Umid Xormurzaevich, iqtisodiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, DSc.03/10.12.2019. I.16.01.
Rasmiy opponentlar: Toshmurodova Buvsara Egamovna, iqtisodiyot fanlari doktori, professor, Gadoev Erkin Fayzievich, iqtisodiyot fanlari nomzodi, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat boshqaruvi akademiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi O‘zbekiston soliq tizimida resurs soliqlarni soliqqa tortish mexanizmlarini takomillashtirishga oid ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
foydalanilmayotgan ob’ektlarni aniqlash va ta’sirchan soliq mexanizmini qo‘llash algoritmini ishlab chiqish asosida mol-mulk shaklidagi resurslardan samarali foydalanish, ularni adolatli va to‘g‘ri soliqqa tortilishini ta’minlash, soliqdan qochish holatlarining oldini olish taklifi asoslangan;
jismoniy shaxslardan mol-mulk va er soliqlarini undirishda mahallalarda jamoatchilikni jalb etish va tushgan tushumning bir qismini mahallalar ixtiyorida qoldirish tartibini joriy etish asosida resurs soliqlarini undirish bilan bog‘liq soliq ma’murchiligini soddalashtirish va resurs soliqlarning yig‘iluvchanligining oshirish taklifi ishlab chiqilgan;
qishloq xo‘jaligi suv iste’molchilari uchun suvni o‘lchash va boshqarishning zamonaviy texnologiyalaridan foydalanilganda suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalariga kamaytiruvchi va mazkur texnologiyalar o‘rnatilmagan hollarda soliq stavkalariga oshiruvchi koeffisientlar qo‘llash asosida soliq stavkalarini bosqichma-bosqich unifikatsiya qilish taklifi ishlab chiqilgan;
soliq to‘lovchilarga yuridik shaxslarning ko‘chmas mulk ob’ektlarining 1 kvadrat metri uchun belgilangan to‘lovning eng kam mutlaq miqdori ularning 1 kvadrat metrining qiymatidan yuqori bo‘lgan hollarda, ob’ektlarning qiymatini baholovchi tashkilotni jalb qilgan holda mustaqil baholash vakolatini berish taklifi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Resurs soliqlarini hisoblash, ularni undirish hamda ular bilan bog‘liq soliq ma’murchilikni tashkil etish bo‘yicha ishlab chiqilgan uslubiy taklif va tavsiyalar asosida:
foydalanilmayotgan ob’ektlarni aniqlash va ta’sirchan soliq mexanizmini qo‘llash algoritmini ishlab chiqish asosida mol-mulk shaklidagi resurslardan samarali foydalanish, ularni adolatli va to‘g‘ri soliqqa tortilishini ta’minlash, soliqdan qochish holatlarining oldini olish taklifi O‘zbekiston Respublikasining 2020 yil 3 dekabrdagi “Resurs soliqlari va mol-mulk solig‘ini yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi PF-6121-sonli Farmonida tasdiqlanib, amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat soliq qo‘mitasining 2023 yil 3 noyabrdagi
15/1-110114-sonli ma’lumotnomasi). Mazkur taklifning amaliyotga joriy qilinishi natijasida birinchidan, mol-mulk shaklidagi resurslardan samarali foydalanishga imkoniyat tug‘ilsa, ikkinchidan, ularni adolatli va to‘g‘ri soliqqa tortilishga erishiladi, uchinchidan esa, mol-mulk solig‘idan soliqdan qochish holatlarining oldi olinishga xizmat qiladi, to‘rtinchidan esa, mol-mulk solig‘i tushumlariga ijobiy ta’sir qiladi;
jismoniy shaxslardan mol-mulk va er soliqlarini undirishda mahallalarda jamoatchilikni jalb etish va tushgan tushumning bir qismini mahallalar ixtiyorida qoldirish tartibini joriy etish asosida resurs soliqlarini undirish bilan bog‘liq soliq ma’murchiligini soddalashtirish va resurs soliqlarning yig‘iluvchanligining oshirish taklifi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 26 dekabrdagi
PQ-458-son qarorida tasdiqlanib, amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat soliq qo‘mitasining 2023 yil 3 noyabrdagi
15/1-110114 -sonli ma’lumotnomasi). Ushbu taklifning soliq tizimiga joriy qilinishi resurs soliqlarini undirish bilan bog‘liq soliq ma’murchiligini soddalashtirishga, resurs soliqlarning yig‘iluvchanligining oshishiga olib keladi;
qishloq xo‘jaligi suv iste’molchilari uchun suvni o‘lchash va boshqarishning zamonaviy texnologiyalaridan foydalanilganda suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalariga kamaytiruvchi va mazkur texnologiyalar o‘rnatilmagan hollarda soliq stavkalariga oshiruvchi koeffisientlar qo‘llash asosida soliq stavkalarini bosqichma-bosqich unifikatsiya qilish taklifi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023 yil 1 apreldagi PQ-107-son qarorda o‘z aksini topib, amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat soliq qo‘mitasining 2023 yil 3 noyabrdagi 15/1-110114 -sonli ma’lumotnomasi). Mazkur takliflar respublikamiz soliq tizimida suv resurslaridan samarali foydalanish, ularning hisobini to‘g‘ri va ob’ektiv yuritish asosida soliq bazasini to‘g‘ri aniqlash imkonini bergan;
soliq to‘lovchilarga yuridik shaxslarning ko‘chmas mulk ob’ektlarining 1 kvadrat metri uchun belgilangan to‘lovning eng kam mutlaq miqdori ularning 1 kvadrat metrining qiymatidan yuqori bo‘lgan hollarda, ob’ektlarning qiymatini baholovchi tashkilotni jalb qilgan holda mustaqil baholash vakolatini berish taklifi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 28 iyundagi PF-162-son Farmonida tasdiqlanib amaliyotga joriy etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat soliq qo‘mitasining 2023 yil 3 noyabrdagi 15/1-110114 -sonli ma’lumotnomasi). Mazkur taklifning amaliyotga joriy etilishi ob’ektlarning qiymatini baholovchi tashkilotni jalb qilgan holda mustaqil baholash vakolatini berish orqali soliq bazalari hamda to‘lanadigan soliq miqdorini to‘g‘ri aniqlash imkonini yaratgan.