Mamajonov Bahodirjon Madaminovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): «Ikkilamchi xomashyolar asosida samarali ionitlar olish texnologiyasini ishlab chiqish», 02.00.14 - Organik moddalar va ular asosidagi materiallar texnologiyasi (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/T2778.
Ilmiy rahbar: Beknazarov Hasan Soyibnazarovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent kimyo-texnologiya ilmiy tadqiqot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent kimyo-texnologiya ilmiy tadqiqot instituti, DSc.16/30.12.2019.K/T.87.01.
Rasmiy opponentlar: Nurqulov Fayzulla Nurmuminovich, texnika fanlari doktori, professor; Mahkamov Muzaffar Abdug‘apporovich, kimyo fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Termez davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ikkilamchi xom ashyolar asosida yuqori sorbsion xususiyatga ega organik ionitlar olish texnologiyasini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
krotonilidenimin va metilmetakrilat hamda ftal kislota diamidi, disindiamid va formaldegid asosida yangi ionitlar sintez qilingan;
olingan ionitlarni sintez qilishning maqbul sharoitlari, tarkibi va tuzilishi fizik-kimyoviy usullar yordamida aniqlangan;
sintez qilingan ionitlarning tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari hamda sorbsiya qilish darajasiga gidrooksil, amino va metilol guruhlarning ta’siri ilmiy isbotlangan;
sintez qilingan ionitlarning Cu2+, Fe3+, Zn2+, Co2+ ionlariga nisbatan statik almashinish sig‘imlari aniqlangan va ushbu metallarning olingan ionitlarda sorbsiyalanish qatori tuzilgan;
krotonilidenimin, metilmetakrilat hamda ftal kislota diamidi, disiandiamid va formaldegidlar asosida sintez qilingan ionitlarni olish texnologiyasi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Sintez qilingan ion almashuvchi organik ionitlarni olish texnologiyasini ishlab chiqarish va amaliyotda qo‘llash bo'yicha olingan ilmiy natijalari asosida:
krotonilidenimin va metilmetakrilat asosida olingan organik ionitlar «O‘zbekneftgaz» AJ Muborak gazni qayta ishlash zavodida amaliyotga joriy qilingan («O‘zbekneftgaz» AJ Muborak gazni qayta ishlash zavodining 2022 yil 23 maydagi 522/GK-05-son ma’lumotnomasi). Natijada, 10 martalik sorbsion-desorbsiya siklidan keyin ham 98-99 % gacha mis ionlarini ajratib olish imkonini bergan;
disiandiamid, ftal kislota diamidi va formaldegid asosida olingan ion almashuvchi organik ionitlar «O‘zbekneftgaz» AJ Muborak gazni qayta ishlash zavodida amaliyotga joriy qilingan («O‘zbekneftgaz» AJ «Muborak gazni qayta ishlash zavodi»ning 2022 yil 23 maydagi 522/GK-05-son ma’lumotnomasi). Natijada, sanoat oqava suvlarni tozalash uchun import o‘rnini bosuvchi ion almashuvchi organik ionitlar ishlab chiqarish imkonini bergan.