Nurmbetova Elmira Jumamuratovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Talaba-psixologlarning kasbiy-muhim sifatlari rivojlanishining ijtimoiy-psixologik xususiyatlari», 19.00.05 – Ijtimoiy psixologiya. Etnopsixologiya (psixologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4DSc/P150.
Ilmiy rahbar: Muxamedova Dilbar Gafurjanovna, psixologiya fanlari doktori (DSc), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy universiteti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat pedagogika universiteti, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Rasmiy opponentlar: Qodirov Umarali Do‘stqobilovich psixologiya fanlari doktori, professor; Abdullaeva Shoira Hamidovna psixologiya fanlari doktori, professor; Urazbaeva Dilbar Abdullaevna psixologiya fanlari doktori (DSc), professor,
Yetakchi tashkilot: Buxoro davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: talaba-psixologlarning kasbiy-muhim sifatlari rivojlanishining ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini aniqlash, ularning diagnostika va korreksiya imkoniyatlarini oshirish uchun taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
psixologning kasbiy-muhim sifatlari modeli shaxsdagi ijtimoiy munosabatlar va ijodkorlikka bo‘lgan ehtiyoj, kommunikativ qobiliyatlar, muloqotda bir-birini tushunish, adaptatsion salohiyat, odamlarga ijobiy munosabat, fikirlashning moslashuvchanligi, qat’iyatlilik xususiyatlarini professional ta’limda o‘zaro integrativ rivojlanishi tufayli “dunyoqarash”, “intellektual”, “shaxslararo”, “shaxsiy fazilatlar” tarkibiy komponentlarini kiritish asosida takomillashtirilgan.
ijtimoiy hamkorlik va faoliyat ko‘rsatish sharoitida shaxsiy xususiyatlar (ekstraversiya, xayrixohlik, vijdoniylik, neyrotizm, tajribaga ochiqlik), qadriyatli yo‘nalishlar (yutuqlar, o‘zini o‘zi anglash, shaxslararo munosabatlar, xavfsizlik, an’analar) va empatiya darajasi (hissiy sezuvchanlik, boshqalarning his-tuyg‘ularini kognitiv tushunish, altruistik tayyorlik)ning ustuvor rrivojlanish dinamikasiga asoslanib talaba-psixologlar kasbiy-muhim sifatlarining tarkibiy-mazmunli kompleksi ochib berilgan;
psixolog-talabalarning kasbiy rivojlanishi jarayonida ijtimoiy identivlik va motivatsiyaning birinchi kurs talabalarda qadriyatlari bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichlar shaxsiy rivojlanish, ichki motivatsiya va  o‘zini o‘zi namoyon qilish istagiga yo‘nalganligi, to‘rtinchi kurslarda esa qadriyat yo‘nalishining barqarorligi  shaxsiy ehtiyojlar va istaklardan professional maqsad va jamoaviy vazifalarga, kasbiy rolning barqarorligiga yo‘nalgagligiga o‘tishi tufayli qadriyatlar ta’siri dinamik xususiyatga ega ekanligi dalillangan;
kasbiy ta’lim jarayoni talabalarning kasbiy etukligi va ijtimoiy integratsiyani kuchaytirganligi tolerantlik, insonparvarlik va ijtimoiy javobgarlik, empatiyani ustuvor shakllanishiga olib kelganligi tufayli talaba-psixologlarning kasbiy-muhim qadriyatlarini shakllantiruvchi ijtimoiy omil sifatida asoslangan;
oliy ta’lim muassasalarida bo‘lajak psixologlarni o‘qitish jarayonida kasbiy-muhim sifatlarining ijtimoiy komponentlarini refleksiv boshqarishni rivojlantirish uchun muhim kommunikativ, emosional va intellektula xususiyatarga korreksion-adaptiv ta’sir ko‘rsatish muhimligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Talaba-psixologlarning kasbiy-muhim sifatlari rivojlanishining ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini tadqiq etish asosida:
psixologning kasbiy-muhim sifatlari modeli shaxsdagi ijtimoiy munosabatlar va ijodkorlikka bo‘lgan ehtiyoj, kommunikativ qobiliyatlar, muloqotda bir-birini tushunish, adaptatsion salohiyat, odamlarga ijobiy munosabat, fikirlashning moslashuvchanligi, qat’iyatlilik xususiyatlarini professional ta’limda o‘zaro integrativ rivojlanishi tufayli “dunyoqarash”, “intellektual”, “shaxslararo”, “shaxsiy fazilatlar” tarkibiy komponentlarini kiritish asosida takomillashtirilganligi bo‘yicha ilmiy tavsiyalar Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 09-iyuldagi PM-154 buyrug‘iga asosan «Ijtimoiy psixologiya» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 13-iyuldagi PM-154a-son ma’lumotnomasi). Natijada talaba-psixologlarning kasbiy-muhim sifatlari komponentlari tizimlashtirilgan model ishlab chiqilgan.
ijtimoiy hamkorlik va faoliyat ko‘rsatish sharoitida shaxsiy xususiyatlar (ekstraversiya, xayrixohlik, vijdoniylik, neyrotizm, tajribaga ochiqlik), qadriyatli yo‘nalishlar (yutuqlar, o‘zini o‘zi anglash, shaxslararo munosabatlar, xavfsizlik, an’analar) va empatiya darajasi (hissiy sezuvchanlik, boshqalarning his-tuyg‘ularini kognitiv tushunish, altruistik tayyorlik)ning ustuvor rrivojlanish dinamikasiga asoslanib talaba-psixologlar kasbiy-muhim sifatlarining tarkibiy-mazmunli kompleksi ochib berilganligiga oid ilmiy xulosalar Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 09-iyuldagi PM-154 buyrug‘iga asosan «Ijtimoiy psixologiya» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 13-iyuldagi PM-154a-son ma’lumotnomasi). Natijada talaba-psixologlarning kasbiy muhim sifatlarining strukturaviy mazmuni ochib berilgan.
psixolog-talabalarning kasbiy rivojlanishi jarayonida ijtimoiy identivlik va motivatsiyaning birinchi kurs talabalarda qadriyatlari bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichlar shaxsiy rivojlanish, ichki motivatsiya va  o‘zini o‘zi namoyon qilish istagiga yo‘nalganligi, to‘rtinchi kurslarda esa qadriyat yo‘nalishining barqarorligi  shaxsiy ehtiyojlar va istaklardan professional maqsad va jamoaviy vazifalarga, kasbiy rolning barqarorligiga yo‘nalgagligiga o‘tishi tufayli qadriyatlar ta’siri dinamik xususiyatga ega ekanligi dalillanganligiga oid ilmiy xulosalar Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 09-iyuldagi PM-154 buyrug‘iga asosan «Ijtimoiy psixologiya» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 13-iyuldagi PM-154a-son ma’lumotnomasi). Natijada talaba-psixologlarning kasbiy muhim sifatlarining yoshga oid dinamik xususiyatlari kurslar kesimida yoritib berilgan.
kasbiy ta’lim jarayoni talabalarning kasbiy etukligi va ijtimoiy integratsiyani kuchaytirganligi tolerantlik, insonparvarlik va ijtimoiy javobgarlik, empatiyani ustuvor shakllanishiga olib kelganligi tufayli talaba-psixologlarning kasbiy-muhim qadriyatlarini shakllantiruvchi ijtimoiy omil sifatida asoslanganganligiga oid ilmiy takliflar Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 09-iyuldagi PM-154 buyrug‘iga asosan «Ijtimoiy psixologiya» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 13-iyuldagi PM-154a-son ma’lumotnomasi). Natijada talaba-psixologlarning kasbiy muhim sifatlarini shakllanishi amaliy faoliyatga tayyorlikning komponenti ekanligi ochib berilgan.
oliy ta’lim muassasalarida bo‘lajak psixologlarni o‘qitish jarayonida kasbiy-muhim sifatlarining ijtimoiy komponentlarini refleksiv boshqarishni rivojlantirish uchun muhim kommunikativ, emosional va intellektula xususiyatarga korreksion-adaptiv ta’sir ko‘rsatish muhimligi isbotlanganligi bo‘yicha ilmiy takliflar Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 09-iyuldagi PM-154 buyrug‘iga asosan «Ijtimoiy psixologiya» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti qoshidagi Psixologiya o‘quv-ilmiy Markazining 2024-yil 13-iyuldagi PM-154a-son ma’lumotnomasi). Natijada talabalarda kasbiy muhim sifatlarining refleksiv boshqarishni rivojlanishiga ta’sir etuvchi ijtimoiy-psixologik imkoniyatlari aniqlashtirilgan.